Zona ve suçiçeği belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilebilir?

Zona, varisella zoster virüsünün sebep olduğu ve daha önce suçiçeği geçirmiş kişilerde görülen, vücudun tek tarafında deride su toplamış ağrılı kabartılarla seyreden bir hastalıktır. Halk arasında kuşak hastalığı veya gece yanığı olarak da bilinir. İnsan herpes virüsleri arasında yer alan varisella zoster virüsü, enfeksiyon olarak suçiçeğine ve zonaya neden olmaktadır. Çocukluk çağının döküntülü hastalıklarından sık karşılaşılan suçiçeği ciddi komplikasyonlara neden olduğu gibi, Varisella (Su Çiçeği) sonrası varisella zoster virüsü vücut sinir hücrelerine yerleşip hiçbir belirti vermeksizin yıllarca hastalık yapmadan kalabilir. Bağışıklık sistemindeki zayıflık veya bozuklukla yerleştiği hücrelerden ayrılıp aksonlar boyunca ilerleyerek sinir bölgesindeki deride viral enfeksiyona yol açabilir. Kabartılar genellikle 2-4 hafta içerisinde iyileşir, fakat sinir ağrıları kalıcı olabilir (postherpetik nevralji).

Su çiçeği ve zona ilişkisi

Su çiçeği ve zona hastalıkları varisella zoster virüsünden (VZV) kaynaklanır. Su çiçeği, en yaygın olarak çocuklarda görülen oldukça bulaşıcı bir viral enfeksiyondur, zona ise genellikle yaşlı yetişkinleri etkileyen ağrılı ve bazen zayıf düşürücü bir hastalıktır.

Suçiçeğine yakalanan kişi iyileştikten sonra bile virüs sinir hücrelerinde uykuda kalır. Hayatın ilerleyen dönemlerinde bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla veya yaşlılıkla birlikte aynı virüs yeniden etkinleşerek zonaya neden olabilir.

Zona bulaşıcı mıdır?

Zona bulaşıcı değildir çünkü vücut içine yerleşmiş virüsten kaynaklanır. Ancak buna neden olan varisella zoster virüsü, zona hastası birinin kabarcıklarındaki sıvıyla doğrudan temas yoluyla yayılabilir. Suçiçeği geçirmemiş veya VZV’ye karşı aşılanmamış kişiler (genellikle çocuklar) zona hastalığı olan biriyle temasa geçerlerse su çiçeği geliştirebilirler.

Zona nedir, neden olur? Zonanın belirtileri ve tedavisi

Su çiçeği nasıl bir hastalıktır?

Su çiçeği, çoğunlukla çocukları etkilese de aşılanmamış veya virüsle daha önce enfekte olmamış yetişkinlerde de ortaya çıkabilen oldukça bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. Daha önce de bahsettiğimiz gibi su çiçeğine herpesvirüs ailesinin bir üyesi olan varicella-zoster virüsü (VZV) neden olur. Hastalık hava yolu ve temas ile bulaştığı için özellikle kreş ve okul hayatının ilk yıllarında görülmektedir.

Yüksek bulaştırıcılığı olduğu bilinen su çiçeği ile temas eden kişilerin %80-90’ı hastalığı geçirir ve hastalığı geçiren kişilerde koruyucu bağışıklanma gelişir. Ancak seyrek olmakla birlikte ikinci kez su çiçeği geçiren vakalar da vardır.

Su çiçeği genellikle hafif seyreden bir hastalıktır ve birkaç hafta içinde iyileşir. Ancak hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler dahil olmak üzere belirli popülasyonlarda daha şiddetli olabilir. Nadir vakalarda ise deri veya kan dolaşımındaki bakteriyel enfeksiyonlar, zatürree veya beyin iltihabı (ensefalit) gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Su çiçeği aşıyla önlenebilen bir hastalıktır. Aşılama sadece su çiçeğini önlemeye yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda komplikasyon riskini ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde zona gelişme olasılığını da azaltır.

Prof. Dr. Serhat Ünal: Zona hastalığından korunmak için tek doz aşı yeterli!

Suçiçeği ve zona belirtileri

Su çiçeği belirtileri

• Yüzde, göğüste ve sırtta küçük kırmızı şişlikler olarak başlayan ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine yayılan kaşıntılı döküntü. Şişlikler hızla sıvı dolu kabarcıklara dönüşür, ardından kabuk bağlar ve iyileşir.
• Hafif veya orta şiddette ateş
• Baş ağrısı
• Özellikle hastalığın ilk birkaç gününde görülen halsizlik ve uyuşukluk
• İştah kaybı
• Boğaz ağrısı veya öksürük

Su çiçeği belirtileri genellikle virüse maruz kaldıktan 10 ila 21 gün sonra ortaya çıkar. Suçiçeğinin karakteristik özelliği, aynı bölgede farklı evrelerdeki lezyonların tespit edilmesidir. Suçiçeğinin vezikülü etrafında hale şeklinde kızartı alanı vardır. Berrak sıvı içeren kabartılar çevresinde bu halenin görülmesi fizik muayene ile tanı konulmasını sağlar. Özellikle ilk 24-48 saat oldukça kaşıntılı olan lezyonların içerisinde yer alan berrak sıvının zamanla bulanıklaşması dikkat çeker ve kabarcığın ortasında hafif bir çöküntü, sonrasında kuruma dönemi başlar. Mukozal yüzeylerde (vajina gibi) de su çiçeği lezyonları görülebilir, ancak bu lezyonlar deride olandan daha farklıdır ve sıklıkla küçük ülserler şeklindedir.

Kaşıntı neden olur? Ne iyi gelir? Türleri ve tedavi yöntemleri

Zona belirtileri

• Genellikle vücudun bir tarafında görülen kırmızı kabarcıklardan oluşan bir bant veya yama şeklinde döküntü. Döküntü çok ağrılı olabilir, kaşınabilir veya yanabilir. Döküntü daha sonra sıvı dolu kabarcıklara dönüşebilir.
• Yanma veya batma şeklinde ağrı (döküntü iyileştikten sonra da birkaç hafta veya ay devam edebilir)
• Etkilenen bölgede dokunma hassasiyeti
• Hafif ateş
• Baş ağrısı
• Halsizlik

Zona enfeksiyonunda belirtiler, en geniş şekli ile 10-21 günlük kuluçka süresi döneminden sonra gelişir, sıklıkla bu süre 14-16 gündür. Klasik belirti olarak kabul edilen kabarcık şeklinde döküntülerin gelişiminden 24-48 saat önce vakaların yaklaşık %50’sinde ateş, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı ve hafif karın ağrısı gibi ön belirtiler gözlenebilir.

Egzama kimlerde görülür? Egzamaya ne iyi gelir? Hastalara öneriler

Su çiçeği komplikasyonları

Su çiçeği çoğunlukla hafif semptomlarla seyreder, ancak bazı durumlarda, özellikle belirli insan gruplarında ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Su çiçeğinden kaynaklanabilecek komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

• Bakteriyel enfeksiyonlar: Nadir durumlarda, su çiçeğinin neden olduğu kabarcıklar bakterilerle enfekte olabilir. Bu, selülit veya impetigo gibi cilt enfeksiyonlarına yol açabilir. Bu enfeksiyonlar da uygun tedavilere rağmen yara izi gelişimine neden olabilir.
• Pnömoni: Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış yetişkinlerde görülen bir komplikasyondur.
• Ensefalit: Ensefalit, beyin iltihabına neden olabilen, suçiçeğinin nadir fakat ciddi bir komplikasyonudur. Özellikle beş yaş altında ve 20 yaş üzerinde suçiçeği geçirenlerde daha sık görülmektedir.
• Reye sendromu: Reye sendromu, su çiçeği sırasında aspirin alan çocuklarda ve gençlerde görülebilen nadir fakat ciddi bir durumdur. Beyinde şişmeye ve karaciğer hasarına neden olabilir.
• Konjenital suçiçeği sendromu: Hamile bir kadın suçiçeği geçirirse, virüsün fetüse bulaşarak konjenital suçiçeği sendromuna yol açma riski vardır. Bu, ciltte yara izi, göz anormallikleri ve nörolojik problemler gibi doğum kusurlarına neden olabilir.
• Karaciğer enzimlerinde yükselme

Hamilelikte suçiçeği ve zona

Hamilelik sırasında suçiçeği, özellikle enfeksiyon hamileliğin erken evrelerinde ortaya çıkarsa, hem anne hem de gelişmekte olan fetüs için risk oluşturabilir. Gebeliğin ilk 20 haftası riskli dönemdir, bu dönemde geçirilen suçiçeği bebekte doğum kusurlarına neden olabilir. Bu durum “konjenital suçiçeği sendromu” olarak bilinir ve bebekte deri lezyonları, uzuv gelişim anormallikleri veya tek taraflı göz anomalileri görülebilir.

Hamileliğin son birkaç haftasında geçirilen suçiçeği, bebekte doğumdan kısa bir süre sonra şiddetli suçiçeği geçirme riskini doğurur. Bebeğin doğumu ile annenin döküntülerinin çıkışı arasındaki süre beş günden uzun ise bebek suçiçeği çıkarabilir. Bu enfeksiyon hayatı tehdit edici olabilir ve bebeğin hastaneye kaldırılması gerekebilir.

Ayrıca suçiçeği hamile kadınlarda hamile olmayan bireylere göre daha şiddetli seyreder ve pnömoni ve ensefalit gibi komplikasyon riskini artırabilir. Suçiçeği geçiren hamile kadınlar, uygun tedaviyi aldıklarından emin olmak için sağlık uzmanları tarafından yakından izlenmelidir.

Şekilsiz büyüyen benler ne zaman cilt kanseri belirtisidir?

Suçiçeği ve zona tedavisi

Suçiçeği tedavisi

Su çiçeği, genellikle 2-3 hafta içinde kendi kendine düzelir. Tedavinin amacı hastalığın semptomlarını hafifletmek ve komplikasyonları önlemektir. Yaygın uygulanan tedaviler şunlardır:

• Antihistaminik ilaçlar: Bu ilaçlar, su çiçeğinin yaygın bir semptomu olan kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Difenhidramin gibi reçetesiz satılan antihistaminikler etkili olabilir.
• Parasetamol: Ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak suçiçeğinde sadece parasetamol kullanılması önerilir. Reye sendromu adı verilen nadir fakat ciddi bir durumla ilişkilendirildiği için aspirinden kaçınılmalıdır.
• Kalamin losyonu: Bu topikal ilaç cildi yatıştırmaya ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Soğuk banyolar: Soğuk banyo veya soğuk kompresler kaşıntı ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Antiviral ilaçlar: Bazı durumlarda, ciddi veya komplike suçiçeği vakalarını tedavi etmek için virüsün çoğalmasını yavaşlatan asiklovir, valasiklovir, famsiklovir ve foskarnet gibi antiviral ilaçlar reçete edilebilir. Örneğin döküntünün çıkışını takip eden ilk 24 saat içerisinde asiklovir kullanılırsa hastalığın süresi ve şiddetinde %25 ile %30 oranında azalma sağlamaktadır.

Nadir görülen fakat hayati tehlikeye neden olan Reye sendromu riskini önlemek için su çiçeği olan çocuklara veya gençlere aspirin verilmemesi son derece önemlidir.

Zona tedavisi

Zona, su çiçeğine neden olan aynı virüs olan varicella-zoster virüsünün neden olduğu viral bir enfeksiyondur. Zona tedaviside de su çiçeğinde olduğu gibi amaç semptomların şiddetini ve süresini azaltmak, komplikasyonları önlemek ve iyileşmeyi desteklemektir. Zona tedavisinde yaygın olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

• Antiviral ilaçlar: Suçiçeği tedavisinde de kullanılan asiklovir, valasiklovir ve famsiklovir gibi antiviral ilaçlar, özellikle döküntünün ortaya çıkmasından sonraki ilk 72 saat içinde başlanırsa semptomların şiddetini ve süresini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Ağrı kesiciler: Asetaminofen ve ibuprofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler, zona ile ilişkili ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, reçeteli ağrı kesiciler de gerekli olabilir.
• Topikal tedaviler: Kalamin losyonu, kolloidal yulaf ezmesi banyoları ve lidokain gibi topikal uyuşturma ajanları kaşıntı ve rahatsızlığı gidermeye yardımcı olabilir.
• Antidepresanlar ve antikonvülsanlar: Bu ilaçlar, zona ile ilişkili sinirle ilgili ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmak için reçete edilebilir.
• Steroidler: Bazı durumlarda, zona ile ilişkili iltihabı ve şişmeyi azaltmak için kortikosteroidler reçete edilebilir.

Varisella zoster virusten korunma

Su çiçeği ve zonaya neden olan varisella-zoster virüsünden korunmanın en etkili yolu su çiçeği aşısıdır. Ayrıca enfekte kişilerle temastan kaçınarak, ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayarak, bağışıklık sisteminizi güçlendirerek (sağlıklı beslenme, iyi uyuma ve stresi azaltma bağışıklık sisteminizi güçlendirmenize yardımcı olabilir) de pek çok hastalık gibi su çiöeği ve zonadan da korunabilirsiniz.

Eğer enfeksiyon bulaşan kişi sizseniz etrafınızdakilere bulaştırmamak için dikkatli olmalısınız. Solunum damlacıklarının yayılmasını önlemek için öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendil veya dirseğinizle kapatın ve iyileşene kadar evde kalın.

Suçiçeği aşısı

Su çiçeği aşısı, su çiçeği hastalığına ve zonaya neden olan varicella-zoster virüsünü önlemenin oldukça etkili bir yoludur. Aşı 12-15 aylık tüm çocuklara önerilir ve 4-6 yaş arasında rapel doz yapılır. Suçiçeği geçirmemiş veya aşı olmamış yetişkinler de aşı olmayı düşünmelidir. Ayrıca suçiçeği geçirebilecek durumda ve bir hastayla teması olmuş çocuklara; hastalığı önlemek ya da önemli ölçüde hafifletmek amacıyla, tercihen temastan 72 saat ve hatta 120 saat sonrasına kadar suçiçeği aşısı yapılabilir. Suçiçeğiyle temas sonrası hastalıkla sonuçlanmazsa, temastan sonra yapılmış olan aşı daha sonraki temaslara karşı koruyucu olacaktır.

Suçiçeği aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?

Su çiçeği aşısı canlı zayıflatılmış bir aşıdır, yani sağlıklı bireylerde hastalığa neden olamayan virüsün zayıflatılmış bir formunu içerir. Aşı, vücudun bağışıklık sistemini varicella-zoster virüsüne karşı koruma sağlayan antikorlar üretmesi için uyarır. Aşının genellikle ciddi bir yan etkisi yoktur. Enjeksiyon bölgesinde ağrı veya kızarıklık, hafif ateş en sık görülen yan etkilerdir

Zona ve suçiçeği ile ilgili sık sorulan sorular

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör