Yeme bozuklukları; anoreksiya, ortoreksiya, bigoreksiya

24 Paylaşım

Yeme davranışı bozukluklarının daha açık bir şekilde anlaşılabilmesi için normal yeme davranışının nasıl olması gerektiğini bilmek gerekir. Beslenme ; canlı organizmanın gelişimini tamamlayabilmesi, yaşam kalitesini arttırması, hastalıklardan korunması ve bu hastalıkların iyileştirilmesi için son derece önemlidir. Elzem olan yeterli ve dengeli beslenmedir. Protein, cho, yağ, vitamin, mineral ve sudan oluşan 6 besin öğesinin organizmaya yeterli bir şekilde 3 ana ve 3 ara öğünde alınması ve alınan besin öğelerinin vücutta dengeli bir şekilde kullanılmasıdır.

Yeme davranışı bozuklukları; genelde kronikleşen ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen hastalıkların bütünüdür. Yiyecekler üzerine yoğun bir zihinsel uğraş verme ve beden imgesinde çarpıklık bozuklukların ana özelliklerindendir.

Anoreksiyanın Başlıca Nedenleri ;

Özgün bir neden bilinmemekle birlikte bu hastalıklar için güncel açıklamalar çok yönlüdür. En fazla batılı ülkelerin zayıflık= fiziksel güzellik= çekicilik tanımlaması. İdeal vücut ölçülerine ulaşmada sabırsız ve uzman desteği olmaksızın ulaşma isteği gelmektedir. Medyanın payı da azımsanamaz derecededir.

Anoreksiya Nervoza(AN)

Zayıf bir bedene sahip olma konusunda aşırı korku, beden imgesinde bozukluk, bazılarında yoğun egzersiz, ishal yapıcı, su atıcı kullanma ve ciddi kilo kaybı nedeniyle komplikasyonların görüldüğü hastalıktır. AN vakalarının %90 kadarını ergenlik çağındaki genç kızlar oluşturur. En fazla mankenler, dansçılar, jokeyler gibi meslek dallarında görülür.

Anoreksiya Nervoza Tanı Kriterleri Nelerdir?

Yaş ve boya göre olağan sayılan en az kiloda olma ya da bunun üzerinde bir vücut ağırlığına sahip olmayı kabul etmeme.(aşırı ağırlık kaybı)

Beklenenin altında vücut ağırlığına sahip olunmasına rağmen kilo almaktan aşırı korkma.
Vücut biçimini algılamada bozukluk.
En az 3 ardışık menstrüasyonun olmaması.

Bulimiya Nervoza(Bn) Nedir? Nasıl Teşhis Edilir?

BN aşırı yeme atakları ve ardından gelen arınma davranışları veya aşırı egzersiz, kendini aç bırakarak cezalandırma şeklinde 2 sınıfa ayrılır. Arınma içeren tipte kendini kusturma, ishal yapıcı ve idrar söktürücü kullanımı görülür.

BN, tıkanırcasına yemek yeme periyotları, kilo alımını engellemek için arınma davranışları ve bu davranışların 3 ay süresince haftada 2 kere gerçekleşmesi, kendini sadece vücut şekli ve kiloya göre değerlendirme semptomlarıyla teşhis edilir.

Gece yeme sendromu(night eating sendrom)

Bu sendromda açlık ve uyku arasındaki homeostatik regülasyon bozulmuştur. Hasta; sabah açlık hissetmez haftada 4 veya daha fazla kahvaltıyı atlar. Akşam yemeğinden uyku başlayıncaya kadar olan sürede güçlü yeme arzusu vardır, duygu durum depresiftir. Uykunun başlayabilmeyi ya da sürdürülebilmesi için yemenin gerektiği inancı dominanttır. Uykusuzluk sıkça görülür.

Uykuyla İlişkili Yeme Bozukluğu(Uiyb-Sleep Related Eating Disorder)

Uyku sırasında yineleyici şekilde istem dışı olarak yeme veya içme davranışı görülür. Normalde yenmeyecek toksik maddelerin tüketilmesi uykuda yaralanmaların olması, tehlikeli davranışlar semptomlardır.

Bu hastalar bilinçli değildir. Kişi yaptığı tehlikeli davranışların ve tükettiklerinin farkında değildir. Uyku halindedir ve uyandığında karın ağrısıyla, zehirlenmiş, yiyecek hazırlarken yaralanmış, ağzı etrafında yemek kalıntılarıyla uyanabilir. Hatta hastaların hayvan maması, temizlik maddeleri, amonyak, sigara, yumurta kabuğu gibi maddeleri tükettikleri görülmüştür. Bu kişiler deliller ortaya çıktığında kendilerinden nefret eder ve bu durum depresyona neden olur.

Ortoreksiya(Sağlıklı Beslenme Takıntısı) Nedir?

Sağlıklı yiyeceklere karşı duyulan aşırı zihinsel uğraşıyı tanımlar. Kadınlarda erkeklerden 2 kat fazla görülen obsesif bozukluktur. Otoriteler hastalığın 10 yıl içerisinde katlanarak artacağı konusunda uyarmaktadır.

Bu hastalar ; yediklerini abartılı şekilde kontrol eder, ambalajlarını saatlerce inceler. Tükettiği besinde 1 gr katkı maddesi olma endişesi hayatını karartır. Hatta evlerinde inek besleyen, sebze yetiştiren ortorektikler vardır.

Bigoreksiya Nedir?

Çekici hale gelmek amacıyla yapılan kas geliştirme hastalığıdır. Bigoreksik kişi günde 5 veya daha fazla saat boyunca egzersiz yapar ve yaklaşık 12 defa aynaya uzun süre bakar. Kas yapmak amacıyla protein tozları, vitaminler kullanır. Sonuçta çok fazla kaslı bir yapıya sahip olsa bile bunun yeterli olduğuna inanmaz ve yağlarından şikayetçidir.

Karşılaşılan Tıbbi Sorunlar Nelerdir?

Kalp ve Damar Sistemi: Hipotansiyon, ritim bozukluğu, kalp kası hastalıkları, kalp krizi.
İskelet-Kas Sistemi: Osteoporoz(kemik erimesi),kemiklerde çabuk kırılma.
Sindirim Sistemi: Barsak bozuklukları, kabızlık, ishal, gastrit, kusmalara bağlı yemek borusu hasarları.
Ağız ve Diş Sağlığı: Çürükler, diş minesinde erime.
Adet kesilmesi, anemi, savunma hüzrelerinde azalma görülen komplikasyonlardır.

Yeme Bozuklukları Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

Giderek artan ve ölüm oranı %10 lara yaklaşan bu hastalıkların tedavi protokolü mutidisipliner olmalıdır. Beslenme ve Diyet, Psikiyatri, Endokrinoloji gibi dalların uzun zamanda ve gerekirse hastanın hastaneye yatışı yapılarak tedavi ettikleri hastalık grubudur. Bu hastalıklarda endikasyonu kanıtlanmış ilaç tedavisi henüz mevcut değildir.