Yaşa bağlı makula dejenerasyonu: Sarı nokta hastalığı nedir?

Kategori: Göz Sağlığı Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

1 Paylaşım

Retinanın yapısı

Sarı nokta hastalığı (Yaşa bağlı makula dejenerasyonu -YBMD) nedir? Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, halk arasındaki adıyla sarı nokta hastalığı gelişmiş ülkelerdeki 50 yaş üstü popülasyonda ciddi görme keskinliği kaybının başlıca nedenidir. Hastalığın patogenezinde genetik faktörler, çevresel faktörler ve sağlıkla ilgili faktörler önemli bir rol oynar. YBMD’nin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok risk faktörü kesin olarak belirlenmişse de, bazıları kesin değildir. Yaş, genetik ve sigara YBMD için kesin risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

YBMD retinanın makula adlı santral görmeyi sağlayan bölgesinde yapısal harabiyet sonucu oluşan bir hastalıktır. Erken tanı, ilerlemiş tanı araçları ve intravitreal anti-anjiyojenik ilaçlar gibi yeni tedavilerin ortaya çıkması YBMD’nin doğal gelişimini önemli ölçüde değiştirmiştir.

Sarı nokta hastalığının sınıflandırılması

YBMD’nin 2 ana tipi neovasküler olmayan (ayrıca kuru tip olarak bilinir) ve neovasküler (ayrıca yaş veya eksüdatif tip olarak bilinir) YBMD’dir.

Neovasküler olmayan Sarı nokta hastalığı

YBMD’nin sık görülen tipidir. Neovasküler olmayan YBMD sinsi bir şekilde ilerler, genellikle neovasküler YBMD’den daha iyi bir prognoza sahiptir.

Neovasküler Sarı nokta hastalığı

Neovasküler YBMD retinada anormal şekilde yeni damarların gelişmesi nedeniyle retina altında kan, inflamatuvar hücre ve lipidden zengin sıvının birikimi ile karakterizedir. Neovasküler YBMD tüm YBMD tiplerinin sadece %10-15’ini temsil etse de, şiddetli görme kaybı vakalarının %80’den fazlasından sorumludur. Tedavi edilmezse, makulada yara dokusu gelişiminin bir sonucu olarak santral görmede ilerleyici ve şiddetli bir bozulma meydana gelebilir.

Neovasküler YBMD’de meydana gelen yeni damar gelişimi ve damarların geçirgenliğindeki artıştan vücutta normalde de var olan vasküler endotelyal büyüme faktörü (VEGF) adlı bir proteinin sorumlu olduğu bilinmektedir. Neovasküler YBMD’si olan hastalardan cerrahi olarak elde edilmiş KNV örneklerinde aşırı miktarda bulunduğuna dair kanıtlar vardır.

Sarı nokta hastalığının görülme sıklığı

YBMD yaşlı popülasyonda şiddetli görme keskinliği kaybının başlıca nedeni olup, dünya çapında 30-50 milyon kişiyi etkilemektedir. Hastalığın prevalansına ilişkin tahminler, YBMD’nin tanımı, kullanılan derecelendirme sistemi, çalışma popülasyonunun yaşı ve coğrafik yerleşimine bağlı olarak oldukça değişkendir (%1-43). YBMD prevalansının 2020 yılı itibariyle, Batılı yaşlı popülasyonda artan yaşam beklentisinin bir sonucu olarak en azından %50 artması beklenmektedir.

Sarı nokta hastalığının yükü

YBMD hastanın okuma, araç kullanma, alışveriş yapma, saati söyleme ve yüzleri tanıma gibi görme ile ilişkili günlük işleri yerine getirme yeteneğini büyük ölçüde bozan, santral görme kaybıyla ilişkilidir. Görme bozukluğu aynı zamanda kişinin hareketliliğini azaltır ve düşmekten kaynaklanan yaralanma veya kaza riskini artırır. Sonuç olarak, görmenin bozulması bağımsızlık kaybı, kendine güvenin azalması, depresyon ve bunlara bağlı olarak hastanın yaşam kalitesinde önemli bir azalmaya yol açabilir. Yapılan bir çalışmada şiddetli YBMD’nin hastaların yaşam kalitesini inme, diyalize bağlı yaşama ya da prostat kanserinden fazla azalttığını ortaya koymuştur.

Sarı nokta hastalığının bulgu ve belirtileri

YBMD’nın bulguları

YBMD’nin geniş bir yelpaze içinde bulunan klinik bulguları vardır:

Çarpık görme (metamorfopsi)
Merkezde siyah nokta görme (santral skotom)
Kontrast duyarlılığının azalması (TV ekranında kontrastın azalması)
Azalmış görme keskinliği, bulanık görme

Erken YBMD’de, bu bulgular spesifik olmayabilir. Bazı hastalar bu belirtileri, normal yaşlanmanın bir parçası olarak değerlendirip görmezden gelebilirler. Ayrıca, bir gözdeki belirtiler diğer göz de etkilenene kadar fark edilmeyebilir. Ne yazık ki tanı ile tedavi arasındaki süre uzadıkça hastanın görme kaybı da hızla artacaktır.

Sarı nokta hastalığının tanısı

50 yaş üstünde, görmesi tama getirilemeyen, yukarıdaki bulgulardan bir ya da birkaçına sahip hastada YBMD düşünülmelidir. Tanıyı kesinleştirmek için muayene, optik koherens tomografi ve floresein anjiografi kullanılır.

Sarı nokta hastalığının tedavisi

VEGF’in hastalığın patogenezindeki rolü anlaşılıp bunu baskılayan anti VEGF tedaviler geliştirilene dek YBMD tedavisinde ciddi bir karşılanamamış gereksinim olduğu bilinmektedir, çünkü daha önceki tedaviler görme keskinliğini iyileştirmemekte ve sadece görme kaybını yavaşlatılmasına yardımcı olmaktadır.

Ranibizumab, yaş tip YBMD’de altın standart tedavidir. Çünkü bu hastalıkta görmeyi anlamlı olarak artırdığı ve bu artışı koruduğu kanıtlanmış ilk tedavidir. Özel olarak intraoküler kullanım için tasarlanmış ve geliştirilmiştir. Neovasküler YBMD’de dünya genelinde 100’den fazla ülkede onaylıdır.

Kaynak:

Dhoot DS & Kaiser PK. Ranibizumab for age-related macular degeneration. Expert Opin. Biol. Ther. (2012) 12(3):371-381
Kaiser, P.K & Do D.V. Ranibizumab for the treatment of neovascular AMD. Int J Clin Pract, March 2007, 61, 3, 501–509
Pieramici DJ & Avery R L. Ranibizumab: treatment in patients with neovascular age-related macular degeneration. Expert Opin. Biol. Ther. (2006) 6(11):1237-1245
McGimpsey SJVEGF-targeted therapy and beyond: pharmacotherapy and emerging treatments in age-related macular degenerationExpert Rev. Clin. Pharmacol. 3(2), 243–252 (2010)