Yara nasıl hızlı iyileşir? Yara çeşitleri ve tedavi yöntemleri

26 Mayıs 2018 | 27 Mart 2023 | Kategori: Cilt Sağlığı, Sağlık Sözlüğü, Yara tedavisi Print

316 Paylaşım

Yara, bir hastalık ya da dış fiziki etkenler sebebiyle deride ya da vücudun herhangi bir organında doku bütünlüğünün bozulmasıdır. En yaygın türü dış deri yaralarıdır ve kolay iyileşir. Ancak derin yaralar, kronik yaralar ya da diyabet yarası ve bası yaralarının iyileşmesi çok uzun sürebilir. Bazı yara türleri daha derindir, alttaki dokulara ve hatta organlara kadar ulaşır. Bu tür yaraların takip ve tedavisinin mutlaka doktorlar tarafından yapılması gerekir. Yaralar türlerine göre farklı gruplara ayrılır ve tedavisi de türüne göre ciddi farklılıklar gösterebilir. Yarayı tedavi etmek ya da bakımını yapmak, üzerine sargı bezi sarmaktan daha fazla özen gerektirebilir. Yaranın doğru tanımlanması, doğru tedavi edilmesi ve iyileşmesi için çok önemlidir. Bazı yara türleri çok hızlı kronikleşebilir yada enfeksiyon kaparak ciddi sağlık sorunlarına veya sakatlanmalara neden olabilir.

İçindekiler

Yara nedir?

Yara, insan vücuduna dıştan yapılan fiziksel, biyolojik ya da kimyasal etkiler nedeniyle deri bütünlüğünün bozulacak şekilde zarar görmesidir. Yara her zaman cilt bütünlüğünün bozulması anlamına gelmez. Örneğin kesici olmayan künt bir cismin darbesi, cilde hasar vermeyebilir fakat kemik kırığı ya da iç kanama yaratabilir. Yara teşhis edilirken etiyolojisi, anatomik konumu, akut veya kronik olup olmadığı, kapanma yöntemi, ortaya çıkan semptomlar ya da doku tipiyle değerlendirilir.

Kemik kırığı nasıl hızlı iyileşir? Kırık tedavisinde yeni yöntemler

Yara çeşitleri

Kesik yarası

Bir kesik yarası, bıçak, makas veya bir parça kırık camın neden olduğu ciltte oluşan temiz kesidir ve gündelik olarak sık karşımıza çıkar. Cerrahi müdahale kesiği de sık görülen örneklerdendir. Kesik yaraları oluşturduğu pürüzsüz cilt kenarları nedeniyle diğer yara tiplerine göre daha hızlı iyileşir. Ayrıca derin kesik yaraları, diğer derin cilt yaralarına göre daha az kapsamlıdır.

Yırtılma yaraları

Yırtılma yaraları doku yırtılmasının neden olduğu bir yaralanma türüdür. Cildiniz hem sert hem de esnektir, bu nedenle bir yırtılma oluşabilmesi için çok fazla güç gerekir. Bu uygulanan güç sebebiyle kemikler, kaslar, tendonlar, bağlar, kan damarları, sinirler ve hatta iç organlar gibi diğer derin dokular da sıklıkla zarar görür. Deri yırtılmaları en sık dirsekler, dizler ve kalçalar gibi kemik çıkıntıları üzerinde ortaya çıkar.

Genellikle yırtılma yaralarına bir araba kazası ya da kişiye sert bir cisimle vurulması gibi kaza travmaları sebep olur. Deri kenarları yırtılmış ve pürüzlü olduğu için, bir yırtılma yarası kesik yarasına oranla daha yavaş iyileşir.

Çıban neden olur? Ne iyi gelir? Türleri ve tedavi yöntemleri

Aşınma yaraları

Aşınmalar, cildin pürüzlü bir yüzeye sürtünmesi nedeniyle meydana gelir. Yaygın görülen örnekler diz veya dirsekte küçük ve yüzeysel aşınmalardır. Ancak nispeten yüksek hızda giden bir bisikletten veya motosikletten düşme sonrası meydana gelen ciddi aşınmalar derin veya yaygın olabilir. Yol yanığı olarak da bilinen bu yaralanmalar genellikle oldukça acı vericidir ve bazen kaybolan cildin yerine deri nakli yapmak gerekebilir.

Kopma (avülsiyon) yaraları

Derinin bir parçasının yırtılarak deri altı bağ dokudan kopmasıdır. Ciddi ve kanamalı bir yaralanma şeklidir. Yaralanma durumlarına bağlı olarak, kopmuş doku bazen cerrahi olarak tekrar vücuda eklenebilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda sağlıklı deri dokuları kayıp dokunun yerini alması için kullanılır.

Yara bakımı türüne göre olmalıdır

Delinme yaraları

Nesnenin uzunluğuna bağlı olarak keskin, ince bir obje cilde ve muhtemelen alttaki dokulara nüfuz ettiğinde delinme yarası oluşur. Bir kesik yarasının aksine, delinme yarası geniş olmaktan çok derindir. Bir delinme yarasının giriş yeri genellikle küçüktür ve hızla kapanma eğilimindedir. Ancak bu durum kapalı bir enfeksiyona neden olabilir.

Örneğin tetanoz, delinme yaralanmaları ile ilgili özel bir endişe kaynağıdır. Bir çiviye basmak, hayvan tarafından ısırılmak veya derin bir bıçak yarası buna örnektir.

Çürük ve hematom yaraları

Çürük ve hematom yaraları, genelde kesici olmayan sebeplere bağlı olarak ortaya çıkar. Çürükler için özel bir tedavi gerekmez. Morlukların netleşmesi için gereken süre çok değişkendir ve bazı kişilerde renk değişimi aylarca sürebilir.

Madecassol krem nedir? Ne işe yarar? Kullanım şekli ve yan etkileri

Çürük, dokudaki lokal kan toplanmasını ifade eder. Bazı hematomlar çok büyüktür ve müdahale gerektirebilir ve enfeksiyon tehlikesi taşıyabilirler.

Ateşli silah yaraları

Düşük hızlı bir silah tarafından oluşan yaralanmalarda kurşunun giriş yarası küçük fakat çıkış yarası daha büyüktür ve mermi, gittiği yol boyunca hasara neden olur. Giysilerden, kirlerden veya diğer yabancı maddelerden kaynaklanan ciddi doku kirliliği oluşabilir. Modern saldırı tüfeği gibi yüksek hızlı silah yaralanmaları, patlama ve basınç etkisi ile yaygın doku hasarına neden olur. Bu nedenle hasar, merminin yolundan daha uzaktadır.

Yara nasıl çabuk iyileşir?

Yara iyileşmesi pek çok faktöre bağlı karmaşık bir süreçtir. Yaranın hızlı iyileşebilmesi için o bölgeye ulaşan kanın ve besinlerin yeterli miktarda olması gerekir. Bu yüzden yaranın hızlı iyileşebilmesi için hastanın genel sağlık durumunun iyi olması ve iyi beslenmesi gerekmektedir.

Yapılan araştırmalarda yara iyileşmesinin geciktiği vakalarda, hastada besin eksikliği olduğu tespit edilmiştir. Peki nasıl beslenmeliyiz?

Karbonhidratlar ve yağlar hücrenin enerji kaynağı oldukları için yara iyileşmesinde önemli rol oynarlar.
Proteinler, amino asitler, arjinin ve glutamin hızlı yara iyileşmesi için gerekli besin kaynaklarıdır.

Protein nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve zararları

Yaranın iyileşmesini hızlandıran vitaminler

A vitamini: Nane, roka, maydanoz, havuç, ıspanak, semizotu ve tatlı patates
B vitamin kompleksi: Et, süt, sebze, balık ve bira mayası
C vitamini: Maydanoz, karnıbahar, yeşil biber, kırmızı biber ve domates gibi sebzeler
K vitamini: Yeşil yapraklı sebzeler, maydanoz, avokado, kivi, et, yumurta ve süt

Hızlı yara iyileşmesi için gerekli mineraller

Çinko: Kırmızı et, badem, ceviz, kabak çekirdeği, zencefil, yumurta, tam tahıllar
Demir: Et, pekmez, yumurta, soya fasulyesi, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler
Bakır: Karaciğer, balık, kabuklu hayvanlar, bezelye, fındık, ceviz, mantar, çavdar
Magnezyum: Soya fasulyesi, fındık, ceviz, balık, süt, ekmek, yeşil sebzeler
Selenyum: Balık, et, işlenmemiş tahıl ürünleri, süt ürünleri, soya fasulyesi
Su: Dengeli su tüketimi yara iyileşmesi için çok önemlidir.

Yara iyileşmesinde diğer beslenme takviyeleri

Bromelain: Ananasta bulunur

Glukozamin: Karides ve istakoz gibi hayvanların kabuklarında ve tavuk kemiği iliğinde doğal olarak bulunur

Kronik yara bakımı ve diyabet hastalarında yara tedavi yöntemleri

Yara iyileşmesi neden gecikir?

Dolaşım bozuklukları
Bazı genetik hastalıklar
Hormonlar
Büyüme faktörleri
Yaşlı olmak
Menapoz
Kadın olmak
Kullanılan bazı ilaçlar
Yapılan cerrahi hatalar
Dokudaki oksijen eksikliği
Vasküler bozukluklar ve doku iskemisi
Enfeksiyon
Sıkı atılan dikişler ve sargılar
Ortam ısısındaki ani artma ve azalmalar
Hematom, Ödem
Kanser ve kemoterapi
Ağır radyasyon almış olmak
Sigara Kullanımı

Göz yaralanmalarında yanlış müdahale körlüğe yol açıyor

Evde açık yara tedavisi

Yaraya ilk yardım

Bir yaraya doğru ilk yardımın uygulanması iyileşme sürecini hızlandırır ve enfeksiyon riskini azaltır. Küçük kesikler, yırtıklar, ısırıklar ve sıyrıklar dahil olmak üzere yaralar ilk yardım ile tedavi edilebilir.

Kanamayı kontrol altına alın. Kanama duruncaya kadar bölgeye hafif basınç uygulamak için temiz bir havlu kullanın. Bu birkaç dakika sürebilir.
Yarayı temizlemeden veya pansuman yapmadan önce, yaranızın mikrop kapmasını önlemek için ellerinizi yıkayın.
Temizlemek için temiz ve ılık su ile yarayı nazikçe durulayın ve enfeksiyon riskini azaltmak için çakıl ya da toprak gibi kir parçalarını temizleyin.
Yarayı kurutun. Cildi saran temiz bir bez veya havlu ile hafifçe kurulayın.
Yapışmaz veya yumuşak bir sargı bezi ve hafif bir bandaj kullanın, sargıyı çıkartırken travmayı önlemek için cildin nazik bölgelerinde bant kullanmaktan kaçının.
Yaraya doğru müdahalade bulunduğunuzdan emin olmak ve daha fazla tedavi ve tavsiye almak için doktorunuza, hemşirenize veya eczacınıza başvurun.
Yaralar ağrılı olabilir, bu yüzden ağrı kesici kullanabilirsiniz, fakat kanı sulandırma özelliğinden dolayı aspirin kullanmayın.

Ağrı kesici ilaçlar nasıl kullanılmalıdır? Türleri ve yan etkileri

Yara için ne zaman doktora gitmeli?

Aşağıdaki durumlardan birini gözlemlediğiniz durumlarda mutlaka bir doktora görünmelisiniz.

Enfeksiyon belirtileri varsa
Kanama durmuyorsa
Cildi yeniden hizalayamıyorsanız
Yarada kir, cam, diken veya başka yabancı cisimler varsa
Yara büyük veya derin görünüyorsa
Uzun süre geçmişse ve hala iyileşmiyorsa
Diyabet gibi altta yatan bir tıbbi durumunuz varsa
Yaralanma ciddi bir kaza sonucunda oluştuysa

Bası yarası nedir?

Yatak yarası

Ciltte açık bir yara şeklinde görülen yatak yarası, daha çok kalçalarda, ayak bileklerinde ve sırtta görülür. Genellikle kemikli alanları kaplayan deride görülen bu açık yara, daha çok hareketliliği azalmış, uzun süre yatakta ya da tekerlekli sandalyede yaşamak zorunda kalan kişilerin karşılaştığı bir hastalıktır.

Doğru tanı sonrasında bu durum kolay bir şekilde tedavi edilebilir.

Yatak yarasının her aşamasında kişi, farklı belirtiler ile karşılaşabilir. Cilt renginin bozulması, enfeksiyon, yaralı bölgede ağrı bası yarasının en yaygın belirtileridir.
Yatak yarası tedavisinde yaranın hangi evrede olduğu belirgin bir rol üstlenir.

Tedavide anti bakteriyel ilaçlar kullanılabilir, doktorunuz terapiye başvurabilir ya da ameliyat gerekli olabilir. Yaranızı sık sık pansuman etmeniz gerekecektir. İyileşme süreci, yaranın evresine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaranızın daha hızlı iyileşmesi için iyi beslenmeniz ve bol su içmeniz çok önemlidir.

Diyabetik ayak yarası

Cilt dokusunun parçalanması ve altında katmanların oluşması şeklinde ortaya çıkan diyabet yarası (diyabetik ayak yarası), kötü kontrol edilen diyabeti olan kişilerde sıklıkla görülen bir komplikasyondur. Ayağı kemiklere kadar etkileyebilen diyabet yarası, şeker hastası olan hemen hemen herkeste gelişebilir.

Diyabetik ayak yaralarında medikal bakım nasıl yapılmalı?

Diyabetik ayak yarası tedavisi yaranın sebebine bağlı olarak değişiklik gösterir. İyi bir ayak bakımı ile diyabetik ayak yarasından kaçınmak ve onu tedavi etmek mümkündür.

Diyabetik ayak yarası tedavisi

Doğru ayakkabı seçimi, cerrahi müdahale ile ölü cildin temizlenmesi gibi tedbirler diyabetik ayak yarasının iyileşmesini hızlandırabilir. Eğer yarada enfeksiyon varsa doktor doğru antibiyotiği önerebilmek için yarayı çevreleyen dokudan bir örnek alır ve bu örneği laboratuvara gönderir, hatta ciddi bir enfeksiyon durumunda ayağınızın röntgenini çekmek isteyebilir. Diyabetik ayak yarası olan kişilerin sık sık doktora kontrol olması gerekir.

Diyabetik ayak yarası evde tedavi

Ayak banyosu yapın
Yara ve çevresindeki cildi iyice dezenfekte edin,
Sık sık pansuman değişikliği yapın ve yarayı kuru tutun,
Enzim tedavileri uygulayabilirsiniz
Kalsiyum alginat içeren pansuman malzemeleri ile bakteri gelişimini engelleyebilirsiniz

Yaraya iyi gelen şifalı bitkiler

Sarımsak

Sarımsak büyük bir anti-bakteriyel ve anti-fungaldir ve hemen hemen her yarayı iyileştirmeye yardımcı olabilir. Sarımsak cildinize zarar verebilir, bu nedenle 20-25 dakikadan daha uzun süre cilt üzerinde bırakmadığınızdan emin olun. 3 ezilmiş sarımsağı karanfil ve 1 bardak şarap ile karıştırın, 2-3 saat bekletin ve süzün. Yaraya temiz bir bezle günde 1-2 kez uygulayın.

Sarımsak neye iyi gelir, nasıl tüketilmeli? Faydaları ve zararları

Yara tedavisinde kudret narı

Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişen bir bitki olan Kudret narı, ülkemizde de artık kolayca bulunmaktadır. Tadı acı olan bu meyvenin eşsiz bir tedavi gücü vardır. Yapılan araştırmalar, yatak yarası ve yanık da dahil her türlü yaranın tedavisinde kudret narının çok etkili olduğunu göstermiştir.

Kudret narı yara tedavisinde çok etkilidir

1 adet kudret narını 1 büyük kavanoz sızma zeytinyağının içine doğrayın ve bekletin. Bekledikçe daha da faydalı olduğunu göreceksiniz. Bu yağı her türlü yaranızın üzerine sürebilirsiniz. Ayrıca kudret narını yara tedavisinde lapa haline getirerek de kullanabilirsiniz.

Yara tedavisinde Aloe Vera

Doğal bir antibiyotik olan aloe vera, hasarlı cildin onarım sürecini hızlandırma özelliğine sahip olan mucizevi bir yöntemdir. Aloe Vera’yı yara tedavisinde kullanmak için aloe vera yeşil taze yaprağından bir jel elde edin. Parmak uçlarınızla masaj yapar gibi dairesel hareketler ile hazırladığınız jeli yaranın üzerine sürün. 30 dakika boyunca bekleyin sonra yarayı yıkayın. Yaranız iyileşene kadar günde 2 kez olacak şekilde bu işlemi tamamlayın.

Aloe vera nasıl kullanılır? Sağlık ve cilt için faydaları nelerdir?

Aynısafa çiçeği

Bu güzel küçük çiçek de bir anti-enflamatuar ve anti-mikrobiyaldir. Aşınmaları, cilt enfeksiyonlarını ve iç iltihaplı mukozaları iyileştirmek için topikal olarak kullanılabilir. Aynısafa merhemini aktarlarda bulabilirsiniz. İç yara enfeksiyonları için, 1 bardak ılık su ve 1 çorba kaşığı aynısafa çiçeği kullanarak çay yapabilirsiniz.

Bal

Bal, yara iyileşmesini hızlandırmak için harika bir üründür hatta bazı bulgulara göre, bal aslında antibiyotiklerden daha etkilidir. Laboratuar testlerinde, balın, bakteriyel hücrelerin çoğunu öldürdüğü ve enfeksiyonların ortaya çıkmasını önlediği bulunmuştur. Yaraya pansuman yapmak için çiğ bal kullandığınızdan emin olun.

Hindistan cevizi yağı

İçerisinde bol miktarda E vitamini bulunan Hindistan cevizi yağı; yara tedavisinde kullanılan ve oldukça etkili olan bir diğer doğal merhemdir. Öncelikle, hindistan cevizi yağını sıvılaştırmak için birazcık yağı ısıtın. Ardından parmaklarınız ile 5-10 dakika boyunca bu yağ ile yara üzerine masaj yapın.

Cilt yağı emdikten hemen sonra 1 saat boyunca yaralı alanı sarmadan, açıkta bekletin. Yaranız iyileşene kadar en az günde 2-3 kez olacak şekilde bu işlemi tekrarlayın.

Elma sirkesi

Bir miktar elma sirkesi ile bir miktar suyu eşit miktarda karıştırın. Karışıma pamuk bandırın ve bu pamuğu, yara izlerinin üzerine uygulayın. 5 dakika boyunca bekledikten sonra yara izini su ile durulayın.

Elma sirkesi neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Zeytinyağı

E vitamini açısından zengin olan zeytinyağı, yara tedavisinde uzun yıllardır kullanılmaktadır. Ilık sızma zeytinyağını yaranın üzerine sürün. 30 dakika boyunca bekleyin ve daha sonra yarayı bol su ile durulayın.Dilerseniz; gece yaranın üzerine zeytinyağı sürebilir ve tüm gece boyunca yara üzerinde zeytinyağını da bekletebilirsiniz. Bknz:>>> Wound Healing

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Wounds - how to care for them2- How do I clean a wound?3- Factors Affecting Wound Healing4- Wound healing - A literature review

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle