Yapay tatlandırıcıların diyabeti tetikleyen yan etkisi!

Kan şekerine etkiler
İsrailli bilim adamlarının önce farelerde test ettikleri ve sonrasında insan denekler üzerinde uygulayarak teyid ettikleri geniş çaplı araştırmanın bulgularına göre, yapay tatlandırıcılar bağırsak florasında yaşayan ”yararlı bakterileri” olumsuz etkiliyor ve bu durumdan şeker metabolizması da olumsuz etkilenerek zamanla bozuluyor. Bilim adamları kısa süreli ve düşük dozlarda kullanımda dahi tatlandırıcıların kan şekerini ciddi oranda artırabildiğine dikkat çekiyor.

İştaha etkiler
Kalorisi zengin doğal şekere (glikoza) kıyasla, yapay tatlandırıcıların ”daha sağlıklı bir alternatif” olduğu sanılıyordu. Fakat bu araştırma bunun tamamen yanlış bir varsayım olduğunu gösteriyor ve bunun yanı sıra, bir kez daha^[2], tatlandırıcıların önemli ölçüde iştah artırdıklarını, aşırı şişmanlığa (obezlik), hatta kalp damar hastalıklarına kadar uzanan sağlık sorunlarına sebep olabildiklerini ortaya çıkarıyor.

Glikoz duyarsızlığını tetikleyici etkiler
Bağırsak floramızı oluşturan bakterilerin populasyon dengesine meydana gelen bozukluklar, allerji gibi bağışıklık sisteminin kendisini hedef aldığı (otoimmün) hastalıklar dışında, beslenmeyle ilgili sağlık sorunlarının da ortaya çıkmasına yol açabiliyor.^[3][4][5]. İsrail’in Rehovot kentindeki Weizman Bilim Enstitüsü bünyesinde görevli Jotham Suez ve çalışma grubu, tatlandırıcıların bağırsak florası ve glikoz metabolizması üzerinde nasıl bir etki yaptığını anlamak için, fareler ve insanlarla üzerinde çok aşamalı deneyler gerçekleştirdiler.

Deney 1: 10 hafta süreyle farelerin içme suyuna günlük kabul edilebilir en yüksek dozda sakarin, aspartam ya da sukraloz verildi. 10. haftanın sonunda, tıpkı insanlara uygulanan şeker yükleme testi gibi, test yapıldı. Elde edilen veriler deney öncesi uygulanan şeker yükleme testi ile karşılaştırıldı. Sonuç olarak tatlandırıcı alan farelerin şeker metabolizmasının başlangıca göre çok bozulduğu tespit edildi.

Deney 2: Deney 1’in sonucundan emin olmak için ”ters deney” uygulandı. Suyuna tatlandırıcı verilen farelerin bağırsağından alınan bakteriler, bağırsağında hiç bakteri bulunmayan sağlıklı farelere transfer edildi. Transfer sonrası bu sağlıklı farelerin de şeker metabolizmasının bozukluk gözlemlendi.

Ara sonuç: Bu iki karşılaştırmalı deney tatlandırıcıların bağırsak florasını patolojik olarak değiştirdiklerini ve bundan dolayı şeker metabolizmasında bozukluğa yol açtıklarını gösteriyor. Ve araştırma bu bulguyu teyit edici diğer deneylerle devam ediyor.

Deney 3 (Antibiyotik tedavisi): Tatlandırıcı verilerek bağırsak florası bozulan farelere, tedavi amacıyla, 4 hafta boyunca antibiyotik tedavisi uygulandı. Tedavi sonunda farelerin glikoz duyarlılığı (toleransı) normale döndü.

Deney 4 (Gen analizi): Yapılan molekulergenetik incelemeler tatlandırıcı verilen ve verilmeyen farelerin DNA’sında da farklılıkların meydana geldiğini gösterdi.

Deney 5 (İnsanda da sonuçlar aynı): Hayatında hiç tatlandırıcı kullanmamış 7 kişiye 4 gün boyunca, vücut ağırlıklarının her kilogramına 5 mg düşecek şekilde, tatlandırıcı verildi. 4. günün sonunda 4 deneğin kanında yüksek şeker tespit edilirken diğer 3 deneğin kan şekerinde herhangi bir değişiklik gözlenmedi.

Sonuç:
Araştırmanın sonuçları şunları ortaya çıkarıyor: ”Kalorisi çok az” sanılarak ”şeker diyeti amacıyla” veya ”şeker hastalığını önleme amacıyla” kullanılan yapay tatlandırıcılar, tam aksine, vücudun normal şekere olan duyarlılığını azaltarak diyabeti tetikliyor. Uzmanlar bu yüzden, tatlandırıcılardan mümkün olduğunca uzak durulmasını, zorunlu durumlarda ise çok kısa süreli kullanılmasını salık veriyor.

Teşekkür: Bu makaleyi hazırlamada bana büyük yardımı dokunan Düsseldorf Heinrich-Heine Universitesi Patoloji bölümünden arkadaşım Biyolog Dr. Ercan Çalışkan’a çok teşekkürler.

Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltuerk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++

Referanslar: Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. Nature 511,94–98 (03 July 2014) doi:10.1038 / nature13297

• [1] http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature13793.html
• [2] http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11606-011-1968-2
• [3]
• [4]
• [5]