Verem nedir, neden olur? Tüberküloz belirtileri, tedavisi ve aşısı

Verem, solunum yolları ile kolayca bulaşan tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Mycobacterium tuberculosis isimli mikrobun bulaşması ile oluşan verem (tüberküloz), nedeniyle dünyada her yıl 9 milyona yakın insan hastalanmaktadır. Yoksul ve gelişmekte olan ülkelerde halen çok yaygın görülen verem geçmişte (1950 ve öncesi) milyonlarca insanın ölümüne neden olmuştur. Ancak verem aşısının (BCG) yaygın olarak kullanılması ve etkili ilaçların keşfedilmesi ile birlikte son elli yılda önemli ölüm nedenleri arasından çıkmıştır. Geçmeyen inatçı öksürük ve kan tükürme tipik verem belirtileridir. Günümüzde etkili ilaçlar ile başarılı şekilde tedavi edilmektedir. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar kişiler ile bebekler ve yaşlılar, verem için risk grubundadır.

Verem nedir?

Verem, kendi içerisinde aktif ve gizli TB olarak ikiye ayrılır:

• Gizli verem (tüberküloz=TB), kişide TB enfeksiyonu olmasına rağmen, bakterilerin aktif olmadan vücutta bulunmasıdır. İnaktif (gizli) TB’de hastalık bulaşıcı değildir. Bağışıklık sistemi güçlü olan kişiler, bu bakteri ile enfekte olsalar bile hiçbir semptomla karşılaşmayabilirler. Ancak gizli TB, yıllar sonra aktif bir hale gelebilir. Bu yüzden de gizli TB’nin de mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinde inaktif TB virüsü bulunmaktadır.

Öksürük neden olur, nasıl geçer? Öksürüğe iyi gelen tedaviler

• Aktif verem  (tüberküloz=TB) ise kişiyi kolaylıkla hasta eder ve diğer kişilere bulaşabilir. Belirtiler, kişinin enfekte olmasından birkaç hafta sonra görülmeye başlar. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, risk altındadır.

Verem neden olur?

Vereme mycobacterium tuberculosis isimli bakteri yol açar. Bağışıklık sistemi zayıf hastalar, belirtilerle kısa bir sürede karşılaşmaya başlarlar. Aktif tüberküloz virüsü taşıyan kişinin havaya saldıkları damlacıklar, kişiden kişiye bulaşabilir. Ancak hastalık bulaşıcı olsa da hastalığa yakalanmak pek de kolay değildir. Hastalığın temel nedeni bakteri olsa da bazı rahatsızlıklar, kişinin vereme yakalanmasını kolaylaştırır. Şiddetli böbrek hastalığı, romatoid artrit, diyabet, kanser, Crohn hastalığı gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıkları bulunan kişilerin tüberküloza yakalanma olasılığı daha yüksektir.

Verem kişiden kişiye solunum yolu ile kolayca bulaşabilir

Tüberküloz hastalarında verem ilaçlarına karşı direncin oluşması, veremin tam anlamıyla tedavi edilmesini engeller. Verem tedavisinde kullanılan ilk antibiyotiklere karşı bazı bakteriler, maalesef ki hayatta kalma yeteneği geliştirmişler ve bakteriler nesilden nesile günümüze kadar ulaşmayı başarmışlardır. Afrika, Doğu Avrupa, Asya gibi dirençli tüberküloza sahip ülkelerde yaşayan ve bu ülkeleri ziyaret eden kişiler de risk altındadır.

Prednol nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Verem nasıl bulaşır?

Verem bulaşıcı bir hastalıktır ancak kolay kolay bulaşmaz. Hava yoluyla bulaşır. Aktif akciğer ya da gırtlak veremi olan kişiler, öksürme, hapşırma, konuşma yoluyla verem mikrobunu çevreye yayarlar. Çevreye yani havaya saldıkları verem mikrobunu nefes alarak soluyan kişiler, mikropları kaparlar. Ancak, dolmuşta, sokakta ya da herhangi bir kafede veremli bir kişiden mikrop kapma ihtimali düşüktür. Mikrobu kapmak için veremli kişiyle aynı evde yaşamak ya da yakın bir temas halinde bulunmak gerekir.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Verem belirtileri

• Üç haftadan uzun süren öksürük
• Kan tükürme
• Nefes alamama, göğüs ağrısı
• Öksürürken göğüste ağrı hissetme
• Kilo kaybı
• Geceleri terleme
• Yorgunluk, halsizlik
• İştahsızlık
• Titreme ve ateş

Verem belirtiler, hastalığın çeşidine göre değişiklik gösterebilir. Aktif TB’de ciddi belirtiler söz konusudur. İnaktif TB ise hastalık aktifleşene kadar belirti göstermeyebilir. Aktif Verem belirtilerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Verem testi ve teşhisi

Teşhiste fizik muayene, kan testi, cilt testi gibi farklı yöntemlerden yararlanılabilir.

Fizik muayene

Hastalığın teşhisinde doktorunuz, fizik muayene ile lenf düğümlerinizde şişlik olup olmadığını kontrol eder. Nefes alıp verirken akciğerlerinizdeki sesleri dinlemek için stetoskop isimli bir cihaz kullanır.

Lenf bezi şişmesi neden olur? Nasıl geçer? Belirtileri ve tedavisi

Cilt testi

Teşhiste genelde cilt testlerinden yararlanılır. Son dönemlerde kan testlerinin kullanımı artmıştır. Teşhis amacıyla doktorunuz, önkolunuzun iç kısmına PPD tüberkülin denilen bir madde enjekte eder. 72 saat sonrasında ise kolunuzda yumru olup olmadığını kontrol eder. Sert, kabarık ve kırmızı yumru, genelde enfekte olduğunuz anlamına gelir.

Verem teşhisi için detaylı hasta muayenesi önemlidir

Ancak bu cilt testi, bazen yanlış değerlendirmelerde de bulunabilir. Örneğin, daha önce BCG aşısı ile aşılanmış olmanız sonucu pozitif gösterebilir.

Kan testleri

Cilt testine negatif yanıt veren hastalar, daha önce BCG aşısı olmuş ya da AIDS’li hastalar için kan testleri gerekli olabilir. Kan testleri ile bağışıklık sisteminizin TB bakterilerine vereceği reaksiyon ölçülür. T-spot ve QuantiFERONTB Gold in Tube en çok tercih edilen kan testleridir.

Göğüs röntgeni

Veremin akciğerlerde yol açtığı hasarın boyutu göğüs röntgeni ile görüntülenebilir. Doktorunuz, BT görüntülemeleri ve X ışınlarından da yararlanabilir.

Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

Balgam örnekleri

Doktorunuz, göğüs röntgeninde belirtilere rastladığında balgam örneği alabilir. İlaca karşı dirençli tüberküloz teşhisi balgam örnekleri ile daha da kolaylaşır.

Balgam nedir, neden olur? Balgamın belirtileri, türleri ve tedavisi

Verem tedavisi

Verem tedavisi ortalama 6 ile 9 ay arasında sürebilir, ayrıca tedavinin istenilen başarılı sonucun vermesi için verem ilaçlarının düzenli kullanımı çok önemlidir.

Verem ilaçları

Dirençli tüberkülozda 20-30 ay boyunca kombine ilaçlar kullanmanız söz konusu olabilir. Doktorunuz, amikasin, kanamisin, kapreomisin, fluorokinolon enjekte edilmesine karar verebilir. Dirençli hastalar için son zamanlarda Linezolit, bedaquiline vb. yeni ilaçlar geliştirilmiştir. Bu ilaçlar genellikle ciddi yan etkiler ile karşılaşmanıza neden olmazlar. Ancak bazı kişiler için bu ilaçların kullanımı ölümcül sonuçlar doğurabilir.

Verem Savaş Dispanserleri

Ülkemizde Verem Savaş Dispanserleri, uzun yıllardır veremle mücadele etmektedir. 2005 yılı verilerine göre 20 bini aşkın verem hastası bulunmaktadır. Her yıl yaklaşık 25 bini aşkın hasta, vereme yakalanmaktadır. Hastaların bir kısmı Verem Savaş dispanserlerinde bir kısmı resmi ya da özel hastanelerde tedavi görmektedir. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de veremle savaşmada Doğrudan Gözetimli Tedavi uygulaması vardır.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için ne yapmalı, nasıl beslenmeli?

Bu tedavi kapsamında hastalar, hastaneye yatırılmakta ve ilaçları hemşireler tarafından verilmektedir. Ayrıca hastaya ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz bir şekilde sunulur. Bununla hastanın vereme karşı direnç geliştirmesini önlemek amaçlanmaktadır. Aynı zamanda hastanın başkalarına verem mikrobu bulaştırması da hastanede tedavi görmesi ile önlenmiş olur. Aktif verem hastalarının yanı sıra inaktif verem hastalarının da tedavi edilmesi gerekir. Böylelikle hastalığın aktifleşmesi engellenir ve hastanın diğer sağlıklı kişiler için bir risk teşkil etmesi de engellenmiş olur.

Dirençli tüberküloz

Tüberküloz ilaçlarının bakterileri öldürmede yetersiz kalmasına yani ilacın artık hastalığı iyileştirememesine dirençli tüberküloz denir. Yalnızca laboratuvar testi ile anlaşılabilir.
Yanlış ya da eksik ilaçlarla tedavi, ilaçların hasta tarafından düzenli kullanılmaması dirençli tüberkülozun en önemli nedenleridir. Ancak, bu durum dirençli tüberküloz hastalarının tedavi edilemeyeceği anlamına da gelmez.

Dirençli tüberkülozun tedavisinde daha pahalı ilaçlar kullanılır ve tedavi süresi daha uzun olabilir. Dirençli tüberkülozun tedavisi yalnızca bu konuda uzman olan eğitim tipi göğüs hastanelerinde yapılır. İlaçların yan etkileri yüksek olabilir ve bazı durumlarda ameliyat da gerekebilir.

Verem öldürür mü?

Verem, hastanın hayatını kaybetmesine neden olabileceği gibi sakat kalmasına da yol açabilir. Karaciğer, kalp, beyin, böbrek sorunları ilerlediğinde kişinin ölümü kaçınılmaz olabilir. Ancak ölüm ve sakatlık gibi üzücü sonuçlar, etkili bir tedavi ile engellenebilir.
Veremin ölüme yol açmaması adına hastalık belirtileri ile karşılaşır karşılaşmaz bir uzmana görünmeli ve tedaviye başlamalısınız.

Verem ne kadar sürede iyileşir?

3 haftalık bir tedavi ile veremin başkalarına bulaşması engellenmiş olur. 6-9 aylık bir tedavi ile verem, genelde iyileşir. Ancak, dirençli verem varlığında hastalığın iyileşmesi 30 ayı aşabilir. Nadir de olsa iyileşen hastalarda hastalık tekrar edebilir.

Verem (BCG) aşısı

Verem ile mücadelede Sağlık Bakanlığı, BCG aşısının yaptırılmasını önermektedir. Verem aşısı, bebek, ilk 2 ayını tamamladığında yani 3.ayına girdiğinde yapılmalıdır. Bebeklerin bağışıklık sisteminin zayıf olması, onların hastalığa yakalanmasını kolaylaştırır. Bu yüzden tüm ebeveynler çocuklarını zamanında aşılatmalıdır. Aşılar, ülkemizde Aile Sağlığı Merkezlerinde, hastanelerde ve Verem Savaş Dispanserlerinde yapılır.

Verem aşısı, tıpkı diğer aşılar gibi bebeğinizde ateş, huzursuzluk, uykuya eğilim gibi yan etkilere yol açabilir. Bir türlü düşmeyen yüksek ateş varlığında bebeğinizi vakit kaybetmeden bir doktora göstermeniz gerekir!

Verem tedavisinde beslenme

Hastaların karaciğer ve beyinde bulunan kolestrinli lipoid nedeniyle yumurta sarısını sınırlı miktarda tüketmeleri gerekir. Çünkü yumurta sarısı hastalarda kabızlığa sebep olabilir. Günde maksimum 2 adet yumurta yeterlidir. Kalsiyum açısından zengin yeşil sebze tüketimi hastanın bağışıklığını güçlendirebilir. Kırmızı et taze bir şekilde tüketilmelidir. Mercimek, nohut, bakla gibi fosfor içerikli besinlere öğünlerde yer verilmelidir. Hasta, sigara ve alkol tüketiminden kaçınmalıdır.

KOAH nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Özellikle karaciğeri hasar gören hastalar için alkol tüketimi, ölümcül olabilir. Ancak, düzenli ve dengeli beslenme, hiçbir zaman düzenli ilaç kullanımının yerini tutamaz. Hastanın iyileşmesi, ilaç tedavisinin eksiksiz bir şekilde tamamlanmasına bağlıdır.

Hasta iyileştikten sonra verem tekrarlayabilir mi?

Verem mikrobuyla karşılaşıldığı zaman hastalık gelişme riski %10’dur. Bağışıklı sistemi zayıf olan, yeterli beslenemeyen insanlarda %10’luk dilimin yarısı ilk 2 yıl hasta olabilir. Geriye kalan %5’lik kısmı da 2 yıldan daha uzun sürede hasta olabilir. Hastalığı geçiren bir kişinin geçirmeyen bir kişiye göre ileriki dönemlerde hastalık geçirme riski daha yüksektir ama kural değildir. Tedavi tamamlansa bile yaşam boyu bağışıklık söz konusu değildir.

Verem geçtikten sonra akciğerlerde iz bırakır mı?

Verem hastalığının en sık görüldüğü yaş grubu 18-35 yaş grubudur. Bir hastalık ne kadar erken yaşta görülürse vücutta yapacağı tahribatta o oranda artar. Verem, bebeklik ve çocukluk döneminde geçirilirse akciğerlerdeki tahribat daha fazla olur. Yetişkin dönemde geçirilen verem hastalığı genellikle kalıcı hasara yol açmaz. Çocukluk döneminde geçirilen verem ileride bronşiektazi, KOAH gibi hastalıklara neden olabilir.

Tüberkülozdan korunmak için neler yapmalıyız?

• Beslenmenize dikkat edin
• Meyve, sebze, et ve balık tüketimini dengeleyin
• Stresten uzak durun ya da stresi yönetmeyi bilin
• C ve D vitaminini düzenli kullanın.
• Günde en az 2 litre su tüketin
• Düzenli egzersiz yapın
• 30-35 yaş üstüdeyseniz yılda bir kez check-up yaptırın
• Sigara, alkol ve uyuşturucu madde gibi alışkanlıklardan uzak durun
• Vereme karşı mutlaka koruyucu özelliği olan BCG aşınızı yaptırın

Vereme iyi gelen şifalı bitkiler

Sarımsak

Sülfirik açısından zengin olan sarımsak, mikropları yok etmede etkilidir. Bakterilerle savaşmak adına 10 diş sarımsağı bir fincan süte eklendikten sonra tüketebilirsiniz.

Sarımsak neye iyi gelir, nasıl tüketilmeli? Faydaları ve zararları

Hint Bektaşi üzümü

Anti-bakteriyel özelliği bulunan bu meyveden verem bakterileriyle savaşmada yararlanılabilir. Dört adet üzümün suyunu sıkın ve bir çorba kaşığı saf balla karıştırın. Bu karışımı her sabah aç karnına tüketin.

Portakal

Veremden korunmak adına bir adet portakalın suyunu sıktıktan sonra bir çorba kaşığı balla karıştırın. Sabah ve akşamları ballı portakalı tüketin.

Portakalın faydaları nelerdir? Portakal kabuğu çayı nasıl yapılır?

Nane ve Yeşil çay

İlaçların yan etkilerini önleyen nane verem tedavisinde etkilidir. Bir çay kaşığı naneyi iki çay kaşığı bal, yarım fincan havuç suyu ve iki çay kaşığı saf sirke ile karıştırın ve karışımı 3’e ayırın. Sabah, öğle ve akşamları için. Güçlü bir antioksidan olan yeşil çayı günde 2-3 bardak olacak şekilde tüketerek, veremden korunabilirsiniz.

Verem hastalarına öneriler

• İlaçlarınızı düzenli bir şekilde alın. Eksik tedavinin başarılı olmayacağını unutmayın.
• Kendinizi depresif, mutsuz hissediyorsanız; bir terapistten yardım alın. Umudunuzu kaybetmeyin ve bu hastalığı yenebileceğinizi unutmayın.
• İyileşene kadar hastalığı başkalarına bulaştırmamak için tüberküloz maskenizi takmayı ihmal etmeyin. Başkalarıyla yakın temastan kaçının.
• Alkol ve sigarayı hiçbir şekilde kullanmayın.
• Vitamin, mineral, protein vb. her açıdan zengin gıdalarla beslenin.
• İdeal kilonuzda kalmaya özen gösterin. Ayrıca bknz:>>> Tuberculosis 

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör