Uzm. Dr. Taşkınoğlu: COVID-19 ciltte 9 saate kadar hayatta kalıyor, el yıkamak önemli

Yazan Hatice Pala Kaya

8 Ekim 2020 | 10 Ekim 2020 | Kategori: Güncel / Literatür, Sağlık Gündemi Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

64 Paylaşım

COVID-19 salgınıyla birlikte insanların el temizliğine yönelik farkındalığı da arttı. Kişinin günlük hayattaki her türlü ilişkisini sağlayan ellerin birçok mikroorganizma taşıdığını belirten Düzen Sağlık Grubu Moleküler Biyoloji ve İmmünoloji Birim Sorumlusu Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Tutku Taşkınoğlu, hastalıklardan bireysel düzeyde en temel korunmanın doğru el yıkama ile sağlanabileceğini vurguladı. Mikroorganizmaların %80’inin yalnızca ellerle yayıldığının altını çizen Uzm. Dr. Taşkınoğlu, elleri sabun ve suyla düzgün bir şekilde yıkamanın enfeksiyon hastalıklarını ortadan kaldırmak için ilk adım olduğunu, doğru el yıkama ile COVID-19 dahil tüm solunum yolu enfeksiyonlarından ve ishale neden olan mide enfeksiyonlarından korunulabileceğine dikkati çekti.

Medikal Akademi Ankara Temsilcisi Hatice Pala Kaya’nın sorularını yanıtlayan Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu, mikroorganizmaların çoğunun ellerde üç saate kadar hayatta kalabildiğine de işaret ederek, “Son yapılan bir çalışma SARS-CoV-2 virüsünün cildimizde 9 saate kadar yaşayabildiğini göstermiştir. Bu bilgi bize COVID-19 salgınından korunmak için en önemli önlemlerden birinin el yıkamak olduğunu yeniden hatırlatmıştır” dedi.

Korona virüs ile ilgili yanlış bilgilere dayalı panik, virüsten çok daha tehlikeli!

Hastalıklardan korunmada el temizliğinin önemi nedir?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Elleri temiz tutmak, hastalanmaktan ve başkalarına mikroorganizma yaymaktan kaçınmak için atabileceğimiz en önemli adımlardan biridir. Çünkü gün içinde en çok kirlenen organımız ellerimizdir ve dokunduğumuz her yerden mikroorganizmaları alabilir ve kontamine ellerle bir diğer tarafa yayabiliriz. İnsanlar farkına bile varmadan sıklıkla gözlerine, burnuna ve ağızlarına dokunurlar.

Mikroorganizmalar vücuda gözler, burun ve ağız yoluyla girebilir ve bizi hasta edebilir. Bu hastalıklar arasında Salmonella gibi mide-bağırsak enfeksiyonları ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonları bulunur. Ellerimizi düzgün yıkamak, bu hastalıklara neden olan mikropların (bakteri, parazit ve virüsler gibi) yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.

Hastalıkların geçişinde eller nasıl bir rol oynar? Enfeksiyonların eller yoluyla bulaşma oranı nedir?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Aslında mikroorganizmaların % 80’i yalnızca ellerle yayılır! Bir yüzeye dokunduğumuzda ve ardından yıkanmamış ellerle yüzümüze, gözümüze, burnumuza ve ağzımıza dokunduğumuzda mikropları yüzümüze taşır ve kendimizi enfekte ederiz. Doğru el yıkama, kendinizi ve başkalarını mikroorganizmalara maruz kalmaktan korumanın en iyi yoludur. Ellerinizi sabun ve suyla düzgün bir şekilde yıkamak, enfeksiyon hastalıklarını ortadan kaldırmak için ilk adımdır.

Sigara dumanı koronavirüsü hava partikülleri ile taşıyıp, bulaştırabilir!

El yıkama sizi COVID-19 dahil tüm solunum yolu enfeksiyonlarından ve ishale neden olan mide-bağırsak enfeksiyonlarından koruyabilir. Bu enfeksiyonların çoğu, yaşlı yetişkinler, bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar, bebekler ve çocuklar gibi bazı insanlar için ölümcül olabilir. Hasta olmasanız bile bu mikroorganizmaları başkalarına bulaştırarak hasta olmalarına neden olabilirsiniz.

Bakteriler sıklıkla elimizin hangi bölgesinde yer alır?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Eller, insan vücudunun dış dünya ile en çok temas halinde olan kısmıdır. İnsanlar çeşitli aktiviteler için ellerini kullanırlar. Farklı mikroplarla temasa geçmek ve onları başka nesnelere ve hatta insanlara aktarmak son derece kolaydır. Şaşırtıcı bir şekilde, tırnaklar insan ellerinde bulunan bakterilerin çoğunu barındırır. Parmak uçlarınızda ve tırnak diplerinizde 2-10 milyon bakteri vardır. Tuvaleti kullandıktan sonra parmak uçlarınızdaki, tırnak diplerinizdeki mikroorganizma sayısı ikiye katlanır. Eller nemliyken kuru olduklarından 1000 kat daha fazla mikroorganizma taşırlar.

Bu nedenle tırnaklar temiz, kısa tutulmalı ve parmak uçlarını geçmemelidir. Subungual bölge, insan elindeki bakterilerin çoğunun bulunduğu yerdir. Mikroorganizmaların tırnaklarda büyümesi sağlıksız, ince ve kırılgan tırnaklara neden olur.

Yapay tırnaklar, takma tırnaklar da doğal tırnaklardan daha fazla sayıda patojen (mikroorganizma) bulunur. Yapay tırnakların güçlendirilmesi, patojenlerin kolonizasyonu ve bulaşmasında artışa neden olan tırnaklarda değişikliklere katkıda bulunur. Yapay tırnaklar akrilikten yapılmıştır. Akrilik, yapay tırnağı sabitlemek için kullanılan ve metil ve metakrilat içeren bir kimyasaldır. Yapay tırnaklarda bulunan akrilik gram negatif basil ve maya oluşumuna neden olur. Ayrıca doğal ve yapay tırnaklar arasında bakteri ve mantarlar da gelişebilir. Tırnağa kozmetik uygulamalar da tırnak çevresindeki deriye müdahale ederek insan elinin doğal ortamını bozabilir. Kütikül, parmağın derisi ve tırnak plağıdır. Kütikülün çok fazla kesilmesi veya tırnaktan ayrılacak kadar geriye doğru itilmesi, mikroorganizmaların tırnakların etrafındaki alana girmesine fırsat verecektir.

Eller ne sıklıkta ve en doğru teknikle nasıl yıkanmalıdır? Toplum olarak ellerimizi ne oranda doğru yıkıyoruz?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Ellerimizi tuvaleti kullandıktan sonra, yemek yemeden önce ve sonra ve ortak kullanılan yüzeylere dokunduktan sonra yıkarız. Başkalarının da aynı şeyi yaptığını varsayıyoruz. Ama araştırmalar 5 kişiden sadece 1’inin ellerini yıkadığını ve yıkayanların sadece % 30’unun sabun kullandığını gösteriyor! Bu sayının pandemi ilanı ve alınması gereken önlemler hatırlatıldıkça arttığını düşünüyoruz.

Koronavirüs geçirenlerin sadece %65’i önceki sağlıklı yaşamlarına dönebiliyor

Mikroorganizmaların çoğu ellerinizde üç saate kadar hayatta kalabilir. Son yapılan bir çalışma SARS-CoV-2 virüsünün cildimizde 9 saate kadar yaşayabildiğini göstermiştir. Bu bilgi bize COVID-19 salgınından korunmak için en önemli önlemlerden birinin el yıkamak olduğunu yeniden hatırlatmıştır.

El yıkarken neye dikkat etmek ve hangi tip sabunlar tercih edilmeli?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: El yıkarken dikkat edilmesi gerekenlerden ilki, aşırı sıcak sudan kaçınmaktır çünkü ellerinizi daha çabuk kurutur. Bunun yerine ılık su kullanılmalıdır. Sabun alırken de kokusuz ve boya içermeyen ürünler tercih edilmelidir. Özellikle hassas cilde sahip kişiler için tahrişe veya alerjik reaksiyonlara neden olma ihtimalleri en düşük olanlar boya içermeyenlerdir.

Antibakteriyel sabunlar, sağlık merkezleri (hastaneler, muayenehaneler, vb.) dışında hastalığa neden olan mikropları öldürmek için sade sabun ve sudan daha etkili değildir. Evde veya halka açık yerlerde çoğu durumda enfeksiyonu önlemek için antibakteriyel sabunların sade sabundan daha etkili olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Bu nedenle, kamuya açık ortamlarda (sağlık merkezleri hariç) ve evde (doktorunuz tarafından aksi belirtilmedikçe) sade sabun önerilir.

Ellerinizi ovalamak, ellerinizi temizlemenin en önemli adımıdır. Ellerinizi temizlemek için genellikle kalıp sabun yerine sıvı sabun önerilir. Sıvı sabunun kullanımı kolaydır ve mikropları bir kişiden diğerine yaymaz. Çoğu sıvı sabun ayrıca nemlendirici madde içerir, bu nedenle ellerinizi sık sık temizlediğiniz için ellerinizin kurumasına engel olabilir.
Mikroplar kalıp sabun üzerinde çoğalıp bir kişiden diğerine yayılabilir. Kimsede cilt enfeksiyonu yoksa evlerde kalıp sabun kullanılabilir. Halka açık yerlerde kalıp sabun kullanmayınız. Sabun ve su yoksa, alkol bazlı el dezenfektanı (mendil, jel) kullanılabilir.

Doğru el yıkama ile enfeksiyon hastalıkları hangi oranda azaltılabilir?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: El yıkama ishale bağlı hastalıkların yaklaşık % 30’unu ve solunum yolu enfeksiyonlarının yaklaşık %20’sini önleyebilir. Elleri sık sık yıkayarak bu enfeksiyonların sayısını azaltmak, dünya çapında antibiyotik direncine yol açan en önemli faktör olan aşırı antibiyotik kullanımını önlemeye de yardımcı olur. El yıkama, insanların zaten antibiyotiklere dirençli olan ve tedavisi zor olabilen mikroplarla hastalanmasını da önleyebilir.

Çocuklarda el yıkamanın önemi nedir? Okulda çocuklar arasında yapılan silgi, kalem gibi eşyaların alışverişinin Covid-19 ve diğer virüslerin hastalık yapmasında, eller vasıtasıyla vücuda alınmasında etkisi olabilir mi?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Bu tekrar etmeye değer bir mesaj; el yıkamak, çocukların hastalanmasını ve mikropların yayılmasını önlemenin açık ara en iyi yoludur. Kirli ellerle dokundukları her yere mikroorganizmaları yayabilirler. Elbette SARS-CoV-2 virüsünü yaymak COVID-19 hastalığının yayılması için yeterli değildir. Bu noktada önemli olan virüs yüküdür. SARS-CoV2 virüsü cildimizden bizi enfekte etmez. Bizi enfekte edebilmesi için virüs miktarına bağlı olarak kirli ellerle yüzümüze, ağzımıza, burnumuza ve gözlerimize dokunulması gerekir.

Sigara dumanı koronavirüsü hava partikülleri ile taşıyıp, bulaştırabilir!

Çocuklarda el yıkama alışkanlığı nasıl özendirilebilir?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Öncelikle kendi ellerinizi yıkayarak örnek olmak, nedeni hakkında konuşmak, düzenli el yıkamayı herkes için bir kural haline getirmek ve onlara ne zaman el yıkamaları gerektiğini öğretmek gerekir. Hatta el yıkamayı bir oyun haline getirip; çocuklarınızı, onları yok edebilecek tek silah olan sabunu kullanarak mikroskobik yaratıklardan derilerini kurtaracakları “görünmez bir mikrop avına” gönderebiliriz.
Çocuğunuzun en sevdiği şarkıyı seçip ve ellerini yıkarken söylemesini sağlayabilirsiniz. Lavaboya ulaşabilmelerini sağlayın, eğlenceli sabunlar kullanın. Bunlar köpük, renk değiştiren sıvı sabun ve çocuk dostu kokuları veya parlak renkli şişeleri olanlar olabilir.

Elleri çok fazla yıkamanın ciltte ne gibi etkileri olabilir?

Uzm. Dr. Taşkınoğlu: Ellerimizi yıkamak kadar cildimizi korumanın da önemli olduğunu unutmamamız gerekiyor. Ellerimizi gereksiz yere çok fazla yıkamak ciddi cilt hasarına neden olabilir, aşırı yıkamadan dolayı kuru, çatlak ve hatta kanayacak kadar tahriş olan ellere neden olabilir. Cildinizdeki hasar şiddetli olursa, el yıkamak hastalanma şansınızı artırabilir. Sızdıran bir çatı gibi patojenlerin vücudunuza girmesine izin verir. Bu nedenle kendinizi enfeksiyonlardan korurken ellerinizi de korumayı unutmamalı, gerçekten gerekmedikçe el yıkamamalı ve yıkadıktan sonra nemlendirmeye çalışmalısınız.