Sadece Bir Gecelik Uykusuzluk Bile Bağışıklık Sistemine Hasar Verebiliyor!

Yazan Tuba Günvar

4 Mart 2025 | 13 Mart 2025 | Kategori: Güncel / Literatür, Psikiyatri / Nöroloji Print

Journal of Immunology dergisinde yeni yayımlanan bir araştırmaya göre, uyku düzeni bağışıklık sistemini en çok etkileyen faktörlerden birisi ve sadece bir gece uykusuz kalmak bile bağışıklık hücrelerinin işleyişini bozarak savunma hasarına neden olabiliyor. Çalışmanın verileri 24 saatlik uyku kaybının, bağışıklık sistemini obez bireylerde görülen kronik enflamatuvar duruma benzer hale getirebildiğini gösteriyor. Bu bulgu, uyku eksikliğinin bağışıklık sistemini hızla değiştirdiğini ve uzun vadede diyabet, kalp-damar hastalıklar ve obezite gibi sağlık sorunlarının gelişimine neden olabileceğini düşündürüyor.

Araştırmacılar, uyku bozukluklarının enflamasyonu nasıl tetiklediğini ve bu sürecin geri döndürülebilir olup olmadığını anlamaya yönelik daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Çalışmayı yöneten Dr. Fatema Al-Rashed, modern yaşam tarzının, özellikle artan ekran süresi ve düzensiz uyku alışkanlıkları nedeniyle bağışıklık sistemini olumsuz etkilediğine dikkat çekiyor.

Düzensiz Uyku Döngüsü Kalp Krizi ve Felç Riskini Ciddi Oranda Arttırıyor

Uyku Kalitesi ve Bağışıklık Sistemi Arasındaki Bağlantı

Çalışmada, Dasman Diyabet Enstitüsü’nden araştırmacılar, 237 sağlıklı yetişkinin uyku düzenlerini analiz etti. Katılımcıların vücut kitle indeksi (VKİ), uyku kalitesi ve enflamasyon belirteçleri ölçüldü. Bulgular, obez bireylerin uyku kalitesinin düşük olduğunu ve kronik düşük dereceli enflamasyon seviyelerinin daha yüksek olduğunu gösterdi.

Bağışıklık sisteminin önemli hücrelerinden biri olan non-klasik monositlerin obez bireylerde anlamlı derecede arttığı tespit edildi. Bu hücreler, bağışıklık sisteminin enflamatuvar tepkilerini düzenlemede kritik bir rol oynuyor ve seviyelerinin yükselmesi kronik enflamasyon riskini artırıyor.

Tek Gecelik Uykusuzluk Bile Riskli

Araştırmanın ikinci bölümünde, beş sağlıklı ve zayıf birey üzerinde 24 saatlik uykusuzluk deneyi gerçekleştirildi. Uykusuz kalan katılımcılardan alınan kan örneklerinde, monosit profillerinde obez bireylerde görülen değişimlere benzer bir yapı gözlemlendi. Bu bulgular, uyku eksikliğinin bağışıklık sistemi üzerinde doğrudan etkisi olabileceğini ve enflamasyonu artırabileceğini destekliyor. Başka bir deyişle, sadece bir gece bile yeterince uyumamak, bağışıklık sistemini obez bireylerde görülen inflamatuvar duruma benzer bir hale getirebilir.

Uykusuzluk (insomnia) nedenleri ve iyi bir uyku için pratik çözümler

Modern Yaşam Tarzı ve Uyku Bozuklukları

Çalışmayı yöneten Dr. Fatema Al-Rashed, elde ettikleri bulgular ile ilgili şu bilgileri paylaştı: “Teknolojik ilerlemeler, uzun ekran süreleri ve değişen yaşam tarzı alışkanlıkları nedeniyle uyku düzenleri giderek bozuluyor. Bu bozulmanın bağışıklık sağlığı üzerinde ciddi şekilde olumsuz etkileri olabilmektedir. Uykusuzluk sorunlarını sağlık için obezite gibi ciddi bir risk faktörü olarak ele almak gerektiğini düşünüyoruz.”

Uyku yoksunluğu, sadece yorgunluk hissine neden olmakla kalmıyor, aynı zamanda bağışıklık sisteminin işleyişini bozarak kronik hastalıkların oluşumuna zemin hazırlayabiliyor. Özellikle uzun saatler boyunca ekran karşısında kalmak, geç saatlere kadar çalışmak veya düzensiz uyku alışkanlıkları, bireylerin bağışıklık sistemini zayıflatıp onları pek çok hastalığa kaşı savunmasız hale getiriyor.

Uyku Sağlığını İyileştirmek Kronik Hastalıkları Önleyebilir

Araştırmacılar, bir sonraki aşamada uyku eksikliği ile bağışıklık sistemi arasındaki mekanizmaları daha detaylı incelemeyi hedefliyor. Ayrıca, yapılandırılmış uyku terapileri veya teknoloji kullanımına yönelik düzenlemelerin bu bağışıklık değişikliklerini geri döndürüp döndüremeyeceğini araştırmayı planlıyorlar.

Sağlıklı bir uykunun sırrı ne? Uykusuzluğa karşı pratik çözümler ve öneriler

Dr. Al-Rashed, “Bu araştırmayla birlikte, uyku sağlığının halk sağlığı politikalarında daha fazla yer almasını umuyoruz. Özellikle işyerlerinde reformlar ve eğitim kampanyaları ile daha iyi uyku alışkanlıkları teşvik edilirse, obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalıkların yükü hafifletilebilir” diyor.

Araştırmanın Özeti

Uyku Yoksunluğunun Monosit Alt Sınıfları ve Fonksiyonları Üzerindeki Etkisi
Uyku yoksunluğu, obezite ve sistemik enflamasyon arasındaki ilişki, sağlık üzerindeki büyük etkileri nedeniyle önemli bir araştırma konusudur. Zayıf uyku düzeninin obezite ve metabolik sendromları olumsuz etkilediği bilinse de, özellikle obeziteden bağımsız olarak gelişen subklinik enflamasyon mekanizmaları tam olarak anlaşılamamıştır. Bu çalışma, uyku kalitesinin monosit alt sınıflarının dağılımını nasıl etkilediğini ve sistemik enflamasyonla olan ilişkisini incelemektedir.

Araştırma kapsamında 237 sağlıklı katılımcı vücut kitle indeksine (VKİ) göre gruplandırıldı. Katılımcıların beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktiviteleri ve uyku düzenleri giyilebilir ActiGraph GT3X ivmeölçer kullanılarak objektif bir şekilde takip edildi. Veriler, obez bireylerin daha düşük uyku kalitesine ve daha yüksek kronik düşük dereceli enflamasyona sahip olduğunu ortaya koydu. Ayrıca, obez katılımcılarda “non-klasik” monosit seviyelerinin anlamlı derecede arttığı ve bunun düşük uyku kalitesi ile yüksek pro-enflamatuvar sitokin seviyeleriyle ilişkili olduğu gözlemlendi.

Uyku apnesi nedir? Apne belirtileri, testi, tanısı ve tedavisi

Obezitenin enflamasyonu tetikleyen önemli bir faktör olduğu görülse de mediasyon analizleri, uyku bozukluğunun obeziteden bağımsız olarak da enflamasyonu artırdığını ortaya koydu. Kontrollü uyku yoksunluğu deneyleri bu bulguları doğruladı ve uyku kaybının non-klasik monosit ekspresyonunda tersine çevrilebilir artışlara neden olduğunu gösterdi. Bu çalışma, uyku kalitesinin bağışıklık yanıtlarının ve enflamasyonun düzenlenmesinde kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Uyku kalitesinin iyileştirilmesi, enflamasyonu azaltabilir ve genel sağlık sonuçlarını iyileştirebilir.