Uyku bozuklukları tedavisi

Uykunun evreleri: Uyanıklık dönemi: düşük voltaj, gelişigüzel, çok hızlı. Uykululuk dönemi: alfa dalgaları, gelişigüzel ve hızlı (8-12 döngü/sn). NREM dönemi: Evre I: hafif yavaşlama, teta dalgaları (3-7 döngü/sn). Evre II: daha fazla yavaşlama kompleksleri, uyku iğcikleri. Evre III: yüksek amplitüd, yavaş dalgalar, delta dalgaları. Evre IV: EEG’nin %50’si delta dalgasıdır. REM dönemi: testere dişi dalgalar. EEG uykululuk dönemine benzer

Uykunun elektrofizyolojisi

REM dönemi: polisomnografik kayıtlar düzensizdir (paradoksal uyku). Hızlı göz hareketleri gözlenir. Beynin oksijen kullanımı artmıştır. İskelet kaslarında tamama yakın paralizi görülür. Penil tümesans.
NREM dönemi: uyanıklığa göre fizyolojik işlevlerde belirgin azalma olur. Hızlı göz hareketleri görülmez ya da çok az görülür. Beyine olduğu gibi birçok dokuya kan akımı azalmıştır.Epizodik, istemsiz vücut hareketleri gözlenir.

Uykunun düzenlenmesi

Serotonerjik sistem: beyin sapındaki dorsal raphe çekirdeğinin tahribi yada serotonin sentezinin azalmasıyla uyku azalmaktadır.
Noradrenerjik sistem: noradrenerjik aktiviteyi artıran ilaçlar REM uykusunu azaltmaktadır.
Melatonin. Asetilkolin.

Uyku bozuklukları türleri

Dissomnialar, parasomnialar, diğer mental hastalıklara bağlı uyku bozuklukları, genel tıbbi duruma bağlı uyku bozukluklardır

Dissomnialar

İnsomnialar, hipersomnialar olarak 2’ye ayrılır.

İnsomnialar

Uygunsuz uyku hijyeni, psikiyatrik hastalıklara bağlı, genel tıbbi duruma bağlı, primer insomnia.

Primer insomnia

Herhangi bir ruhsal ve fiziksel hastalığa bağlı değildir. Uyku süresi ve kalitesinde bozukluk vardır. Sıklıkla uyku ile ilgili olumsuz koşullanma görülür. Daha fazla uyuma çabası, gerginlik ve daha zor bir uyku görülür.

Tedavi: olumsuz koşullanma ön planda ise, bu olumsuz koşullanmayı çözmeye yönelik teknikler, uyku hijyenine dikkat edilir, ilaç tedavisi olarak hipnotikler kullanılır.

Hipersomnialar

Narkolepsi, solunumla ilişkili uyku bozukluklar, sirkadiyen ritm uyku bozuklukları, primer hipersomnia.
Primer hipersomnia: başka bir mental ve fiziksel hastalıkla ilgili değildir. Uyku miktarında artma, gündüz uykululuğunda artma görülür. Narkolepsi ve solunumla ilişkili uyku bozukluklarında görülür. Tedavide amfetamin ve bupropion verilebilir.
Narkolepsi: aşırı gündüz uykululuğu ve REM uykusunun anormal görünümlerinin ortaya çıkmasıdır.Bu uyku atakları günde 2-6 kez oluşur ve 10-20 dk sürer. Uyku atakları yemek yerken,araba kullanırken vb ortaya çıkabilir.Uykunun başlamasından 10 dk içinde REM dönemi görülmesi tipiktir. REM uykusu bulguları; hipnogajik ve hipnopompik halusinasyonlar, katapleksi ve uyku paralizisi şeklindedir. Narkolepsi ne epilepsinin bir tipi ne de psikojenik bir bozukluktur. REM inhibe eden mekanizmaların normalden sapmasıdır. Narkolepsi 30 yaştan önce başlar. Genel toplumda görülme oranı %0.02-0.16’dır. Hastaların %90-100’de HLA-DR2 lökosit antijeni bulunmuştur. İştah ve uyarılmışlığı artıran hipocretin nörotransmitterinde azalma olduğu ileri sürülmektedir. Tedavi: günün düzenli bir zamanında kısa uykuların planlanması yararlı olabilir. Modafinil (modiodal tb-200,400mg/gün) uyku ataklarını azaltmada, trisiklik ve SSRİ ler katapleksiyi azaltmada kullanılmaktadır.

Solunumla ilişkili uyku bozuklukları

2 çeşittir; obstruktif uyku apne sendromu, santral alveolar hipoventilasyon. Obstruktif uyku apne sendromunda; burun yada ağız solunumu durur, karın ve göğüs solunumu devam eder. Santral uyku apnesinde hem ağız- burun solunumu hemde solunum eforu (karın ve göğüs) durur. Uyku apnesi tehlikeli olabilen bir durumdur, açıklanamayan ölümlerin, yenidoğan ve çocukların uykudaki ölümlerinden sorumlu olabilir. Yetişkinlerde kardiyovasküler sistemde değişikliklere neden olur. Tanı klinikle konabilir. Orta yaşlı veya yaşlı kişilerde, yorgunluk, gündüz uyanık kalmada güçlük, depresyon şeklinde duygurum değişiklikleri ve gündüz uyku ataklarının görülmesinde uyku apnesi düşünülmelidir. Gürültülü, aralıklı horlama ve buna eşlik eden solunum güçlüğü bu tanıyı destekler. Tedavi: burundan devamlı pozitif havayolu basıncı obstruktif uyku apnesi için bir tedavi seçeneğidir. Kilo verme, burun ameliyatı, uvuloplasti diğer yöntemlerdir. Uyku apnesi saptandığında sedatif ilaçlar ve alkolden kaçınılmalıdır.

Sirkadiyen ritim uyku bozukluğu

Gecikmeli uyku evresi tipi: uyku uyanıklık zamanı istenen zamandan sonradır. Olması gereken zamanda uykuya başlamada güçlük vardır. Uykuya daldıktan sonra sürdürme güçlüğü yoktur. Uyku evresini ayarlama sürecinde , uykuya geçişi kolaylaştırmak için yarılanma ömrü kısa hipnotikler kullanılabilinir.
Jet lag tipi: en az iki zaman diliminin geçildiği uçak yolculuklarından sonra 1-2 gün içinde başlar. Yorgunluk bitkinlik, insomnia yada aşırı uykululuk görülür. Bireysel farklılık göstermekle birlikte 2-7 günde kendiliğinden düzelir.
Değişen mesai saatleri tipi: çalışma saatlerinde hızlı ve tekrarlayıcı değişiklik yaşayanlar ve genellikle uyku saatlerini değiştiren kişilerde oluşur. İnsomnia ve gündüz uykululuk görülür.

Başka türlü adlandırılamayan insomnialar

Nokturnal miyoklonus: belirli bacak kaslarında oldukça stereotipik ani kasılmalardır. Genellikle 65 yaş üzerinde görülür. Sık uyanmalar ve gündüz uykululuk görülür. Etkili bir tedavisi olmamakla beraber BZ, levadopa verilebilir.
Huzursuz bacak sendromu: bu kişiler oturdukları ya da uzandıkları zaman bacaklarında huzursuz edici duyumlar hissederler. Bacaklarını hareket ettirmek zorunda kalırlar. Bu yüzden uykudan uyanmalar olur,uykuya başlama güçleşir. Genel nüfusun %5’inde görülür. Tedavide BZ, levadopa, KZ, valproat kullanılır.
Kleine-levin sendromu: yılda birkaç kez gelen birkaç hafta süren hipersomnia atakları görülür. Bu dönemde uyanmalar olur. Hastalarda apati, huzursuzluk, konfüzyon, cinsel inhibisyonun ortadan kalkması, hezeyanlar, oryantasyon, bellek bozukluğu, eksitasyon veya depresyon görülür. Nadir görülür. İlk atak 10-21 yaşları arasında başlar. Kendi kendini sınırlayan bir bozukluktur. 40 yaşından sonra düzelir.

Parasomnialar nedir

3 çeşittir; kabus bozukluğu, uyku terörü bozukluğu, uyurgezerlik bozukluğu.

Kabus bozukluğu

Kabuslar uzun, uyanma ile sonuçlanan korkutucu rüyalardır. Kabuslar gece geç dönemde REM döneminde ortaya çıkar. Çocuklarda %10-50 (3-6 yaş) görülür.Yaşla birlikte azalır. Şiddetli vakalarda TCA’lar kullanılır.

Uyku terörü bozukluğu

Kişinin hatırlamadığı çığlık yada bağırma ve panik düzeyinde yoğun anksiyete ile uyanma vardır. NREM döneminde (dönem 3-4) ortaya çıkar. Çocukların %1-6’sında görülür. Epilepsi yönünden araştırılmalıdır.Tedavide aile bilgilendirilmeli gerekirse yatma zamanı düşük doz diazepam yararlı olabilir.

Uyurgezerlik bozukluğu

Uyurgezerlik NREM döneminde ortaya çıkar. Hastalar ayağa kalkmakta ve bazen yürüme, kıyafetlerini giyinme, lavaboya gitme, konuşma, çığlık atma ve hatta araba kullanma gibi motor davranışlar gösterir. Hasta genellikle uyurgezerlik dönemini hatırlamadan tekrar uyur. Bazen uyanabilir. Kızlarda daha sık olarak 4-8 yş görülür.Ergenlikten sonra kaybolur. Minör nörolojik bir anormallik olabilir. Fiziksel yaralanma riski vardır.

Başka türlü adlandırılamayan parasomnialar

Uykuyla ilişkili bruksizim, uykuda konuşma, uykuyla ilişkili kafa sallanması, uyku paralizisi.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör