Uyku apnesi nedir? Apne belirtileri, testi, tanısı ve tedavisi

Uyku apnesi, sık rastlanan ve sinsi ilerleyen bir sağlık sorunudur. Kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde bozabilir. Başka hastalıkların gelişmesine ya da daha kötüleşmesine zemin hazırlar. Apnesi olan kişiler, her an, her yerde, hatta direksiyon başında bile uyuyabilir. Bu nedenle trafik kazalarının önemli bir kısmının altında uyku apnesi olduğu sanılmaktadır. Apnesi olan kişi aşırı horlaması ile çevreyi rahatsız eder; ses o kadar yüksektir ki bazen kendisi bile bu sesle uyanır. İşe yorgun gider, dikkatini toplayamaz, eve çok yorgun döner, televizyon karşısında uyuklar. Uyku apnesinin tedavisi vardır ama tedavi edilmez ise hipertansiyon, enfarktüs ve kalp hastalıkları riskini arttırır.  

Uyku apnesi nedir?

Solunumun yavaşlamasına ise hipopne denir. Uykuda nefes kesilmelerinin sayısı saatte 5’in üstünde ise, tıkayıcı tipte uyku apnesi sendromu söz konusudur. Hastalığın mekanizması fiziksel kurallara uygundur: Uykuda nefesin kısmi kesilmesi horlama olarak ortaya çıkar, tamamen kesilmesi apneye neden olur.

Yorgun olan, alkol ve sigara içen insanlar horlayabilirler. Fakat horlama ile beraber ortaya çıkan, uykudaki nefes kesilmeleri son derece ciddiye alınması gereken bir problemdir. Çünkü bu problemi yaşayan insanlar hastalık tablosu ile birlikte bir çok hayati risk taşırlar.

Uyku apnesi beyin ve kalp hastalıklarına yol açabiliyor

Uyku apnesi belirtileri 

• Horlama
• Uykuda nefes kesilmesi
• Sabah yorgunluğu
• Sabah baş ağrısı
• Gün içinde uyuklama isteği
• Dikkati toplama bozukluğu
• İşte başarısızlık
• Trafik kazalarında artış
• Kalp sorunları ve yüksek tansiyon
• Gastroözofageal ve larengofarengeal reflü
• Cinsel isteksizlik, gibi belirtiler uyku apne sendromunu akla getirmelidir.

Uyku apnesi nedenleri

• Şişmanlık: Obezite, yetişkinlerde yaygın bir uykuapnesi nedenidir. Obezite problemi yaşayan insanların boyunlarında artan yağ birikimi üst solunum yolunu tıkayabilir.
• Büyük bademcikler; üst solunum yolunu daraltarak apneye neden olabilir.

Uyku apnesi sosyal yaşamı da olumsuz etkiler

• Endokrin bozukluklar: Endokrin sistemi, uyku solunum sistemini etkileyebilen hormon üretir. Aşağıdakiler, uyku apnesi ile ilişkili endokrin bozukluklarının örnekleridir:
  

  – Hipotiroidizm: Bu rahatsızlığı olan kişilerin tiroid hormonu düzeyleri düşüktür. Bu, beynin nefes almayı kontrol eden kısmının yanı sıra nefes almak için kullanılan sinirleri ve kasları da etkiler. Hipotiroidi olan insanlar uyku apnesine neden olan obezite ile de teşhis edilebilir.
  – Akromegali: Bu durumdaki insanlar yüksek düzeyde büyüme hormonuna sahiptir. Akromegalide, yüz kemiklerinde değişiklikler, boğazda şişme ve dilin büyüklüğünde artma gözlemlenebilir. Bu değişiklikler üst hava yolunu tıkayabilir ve uyku apnesine yol açabilir.
  – Polikistik over sendromu (PKOS): Apne, büyük yumurtalıklara neden olan ve doğru ovülasyonu önleyen endokrin bir durum olan PKOS‘lu kadınlarda da görülür. PKOS ayrıca apneyi arttıran obezite ile de ilişkilidir.

Reflü neden olur? Belirtileri, tedavisi ve reflüye iyi gelen besinler

• Nöromusküler durumlar: Solunum yolu ve göğüs kaslarını yöneten beyin sinyallerine zarar veren hastalıklar uyku apnesine neden olabilir. Bu durumlardan bazıları inme, ALS (amiyotrofik lateral skleroz), Chiari malformasyonları, miyotonik distrofi, post-polio sendromu, dermatomiyozit ve myastenia gravis sendromudur.
• Kalp ya da böbrek yetmezliği: Uyku apnesi yaygın olarak kalp veya böbrek yetmezliği olan kişilerde de bulunur. Bu hastaların boyunlarında sıvı birikmesi olabilir, bu da üst solunum yolunu tıkayarak uyku apnesine neden olabilir.
• Genetik sendromlar: Bazı genetik sendromlar yüzün ya da kafatasının yapısını etkiler. Örneğin yarık dudak ve yarık damak, Down sendromu ve konjenital santral hipoventilasyon sendromu gibi hastalıklar daha küçük yüz kemiklerine ya da dilin ağızda daha uzağa oturmasına neden olarak uyku apnesine neden olabilir.
• Erken doğum: Hamileliğin 37. haftasından önce doğan bebeklerin uyku sırasında solunum problemleri daha yüksektir. Çoğu durumda, beyin olgunlaştıkça risk azalır.

ALS hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Uyku apnesinin türleri

• Obstrüktif uyku apnesi: Bu apne türü iki apne türü içinde daha yaygın olarak görülenidir. Genellikle boğazın arka kısmındaki yumuşak doku uyku sırasında çöktüğünde solunum yolunun tıkanmasıyla ortaya çıkar.
• Merkezi uyku apnesi: Obstrüktif uyku apnesinden farklı olarak, bu apne türünde solunum yolu bloke edilmez, ancak beyin, solunum kontrol merkezindeki kaslara nefes almama sinyali gönderir.

Uyku apnesinin teşhisi

• Tıbbi geçmiş: Uyku apnesi teşhisi için doktorunuz şunları sorgular:

Yaşadığınız işaretler ve belirtiler
Aile öyküsünde uyku apnesi veya başka bir uyku bozukluğunun varlığı
Uyku apnesi için risk grubunda olup olmadığınız
Uyku apnesine sebep olabilecek, tanı konulmamış veya tedavi edilmemiş hastalığınızın olup olmadığı

• Fizik muayene: Fizik muayenede, doktorunuz, obezite, büyük bademcikler, üst solunum yolunun daralması veya geniş boyun çevresi gibi uyku apnesi riskinizi artırabilecek diğer hastalık belirtilerini arayacaktır. Doktorunuz ayrıca çene büyüklüğüne ve yapısına, dilinizin büyüklüğüne ve dilinizin ağzınızdaki pozisyonuna da bakabilir. Uyku apnesine sebep olabilecek bir hastalığınızın olmadığını öğrenmek için doktorunuz akciğerlerinizi, kalbinizi ve nörolojik sistemlerinizi kontrol edecektir.

Geniz eti (adenoid) nedir? Çocuklarda neden büyür? Belirtileri ve tedavisi

Uyku apnesi testi

• Noktürnal polisomnografi: Bu test sırasında, uyurken kalbinizi, akciğerinizi ve beyninizin aktivitelerini, nefes alışkanlıklarını, kol ve bacak hareketlerini ve kan oksijen seviyelerini izleyen bir ekipmana bağlanırsınız.

Doktorunuz, uyku çalışması sırasında bir saat içinde sahip olduğunuz uyku apne olay sayısına göre hafif, orta veya şiddetli uyku apnesi teşhis edebilir.

• Evde uyku testleri: Bazı durumlarda, doktorunuz size uyku apnesi tanısı koymak için evde kullanılmak üzere basitleştirilmiş bir test cihazı sağlayabilir. Bu testler genellikle kalp atış hızınızı, kan oksijen seviyenizi, hava akışını ve solunum paternlerini ölçmeye yarar. Uyku apnesi varsa, test sonuçları apne sırasında düşen ve uyandığınızda yükselen oksijen seviyenizi gösterecektir.

Sonuçlar anormal ise, doktorunuz daha fazla test yapmadan bir tedavi önerebilir. Taşınabilir izleme cihazları tüm uyku apnesi vakalarını tespit etmez, bu nedenle doktorunuz ilk sonuçlarınız normal olsa bile polisomnografi önerebilir.

Obstrüktif uyku apnesi varsa, doktorunuz burnunuzda veya boğazınızda herhangi bir tıkanıklığı engellemek için sizi kulak burun boğaz doktoruna yönlendirebilir. Merkezi uyku apnesinin nedenlerini araştırmak için bir kalp doktoru (kardiyolog) veya sinir sistemi (nörolog) uzmanı tarafından bir değerlendirme yapılması gerekebilir.

• Bazı hormonların düzeylerini ve uyku apnesine katkıda bulunabilecek endokrin bozuklukları kontrol etmek için kan testleri
• Yumurtalıkları incelemek ve kistleri tespit etmek için pelvik ultrasonografi.
• Doktorunuz ayrıca, uykunuzu etkileyebilecek veya uyku apnesine neden olabilecek, opioid gibi ilaçları kullanıp kullanmayacağınızı da bilmek isteyecektir.
• Doktorunuz, son zamanlarda 6000 metreden daha yüksek irtifalara gidip gitmediğinizi öğrenmek isteyebilir, çünkü bu düşük oksijenli ortamlar, yolculuktan birkaç hafta sonra uyku apnesi semptomlarına neden olabilir.

Horlama neden olur? Horlamaya ne iyi gelir, nasıl tedavi edilir? 

Uyku apnesi tedavisi

Uyku apnesi tedavi edilmezse kalp krizi ve inmeye neden olabilir

Apnesi pek çok olumsuz soruna neden olabilir. Uykuda ani ölüm, inme, kalp krizi ve kalp yetmezliği, eğer hasta obez ise kilo vermede zorluk, akciğer hastalarında solunum yetmezliği, hormonal olarak ta cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık, kontrol atına alınamayan diyabet bu olumsuzluklara bir kaç örnektir. Ayrıca, kişide gündüz aşırı yorgunluk ve konsantrasyon eksikliği olacağı için trafik ve iş kazalarına da neden olabilir.

Uyku apnesi tedavisi hastalığın şiddetine göre belirlenir

Hafif apnesi olan vakalarda eğer obezite ön planda ise hastaya diyetisyen takibi yapılmalıdır. Üst solunum yollarında belirgin anatomik darlıklar var ise KBB uzmanı tarafından cerrahi girişim yönünden değerlendirilmesi gerekir. Orta ve ileri derecede uyku apnesi olan vakalarda ise pozitif hava basıncı (CPAP) tedavisi uygulanmalıdır.

Tedavi etkisine ve hastanın tercihine göre otomatik ayarlarda düzenleme yapılarak ya da sabit basınçlı cihaza geçilerek hasta takibe alınmalıdır. CPAP cihazı kullanmakta güçlük çeken ya da hafif derece vakalarda ağız içi aparey ile alt çene öne alınarak dilin geriye düşüp üst solunum yolunu tıkaması önlenebilir.

Evde apne tedavisi

• Kilo verin
• Alkol ve uyku haplarından kaçının
• Daha iyi nefes alabilmek için yatış pozisyonunuzu değiştirin
• Sigarayı bırakın. Sigara içmek üst solunum yolundaki şişliği artırabilir, bu da hem horlama hem de uyku apnesine sebep olabilir.
• Sırt üstü uyumaktan kaçının.

Sürekli Pozitif Solunumyolu Basıncı (CPAP)

Sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisi uyurken burun ve / veya ağız üzerinde bir maske takılarak uygulanan bir tedavidir. Maske, burun içine sürekli bir hava akışı sağlayan bir makineye bağlanır. Bu hava akışı, solunum yollarının açık kalmasına yardımcı olur, böylece solunum normalleşir. CPAP uyku apnesi için en yaygın tedavidir.

Bu yöntemi hastaların ancak %50’si uzun süre kullanabilmektedir. Çünkü rahatlama maske kullanıldığı sürece devam etmekte, maske kullanılmadığında hasta kendisini eski durumuna dönmektedir.  Ayrıca, bir de iki seviyeli pozitif solunum yolu basıncı (BPAP) vardır, CPAP’ye benzer ancak ondan farklı olarak, nefes hareketinde hava akışı değişir.

Uyku Apnesi ve Diş Cihazları

Uyku sırasında solunum yolunu açık tutmaya yardımcı olan diş aygıtları yapılabilir. Bu tür cihazlar, uyku apnesinin tedavisinde özel uzmanlığa sahip diş hekimleri tarafından özel olarak tasarlanabilir.

Uyku apnesi ameliyatı

• Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ciddi yapısal bir sorun varsa
• Diğer tedaviler işe yaramadıysa
• Başka hastalıklar da oluşmaya başladıysa
• Kan oksijen doygunluğu %90’ın altındaysa
• Apne-hipopne endeksi 20’nin üstündeyse

Uyku apnesi için en sık uygulanan ameliyat türleri şunlardır:

• Burun cerrahisi: Burun kemiği eğriliği ya da burun eti büyümesi gibi problemi olan pek çok insan horlama ve uyku apnesi problemi yaşamaktadır. Eğer hastanın yaşam kalitesi çok olumsuz etkileniyorsa bu sorunlar ameliyatla çözümlenebilmektedir.

Burun eti (konka) büyümesi neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

• Uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) (Bademcik, damak germe ve küçük dil ameliyatı): Bu ameliyat özellikle uyku apnesi veya horlama problemi olan hastalarda iri bademciği küçültme, sarkık yumuşak damağı germe ve uzun küçük dili kısaltma gibi prosedürlerle uygulanan bir cerrahi yöntemdir. Böylece solunum yolu genişler ve hasta daha rahat nefes alabilmeye başlar.
• Alt ve üst çene kemiklerinin ilerletilmesi cerrahisi: Yüzün orta bölgesinin, sert damak ve mandibulanın öne kaydırılması yoluyla alt ve üst çene kemiklerinin ilerletilmesi cerrahisidir. Zor ve ciddi bir ameliyattır. Ancak diğer yöntemlerden sonuç alınamadıysa düşünülmelidir.

Trafik kazalarının üçte biri uyku apnesi nedeniyle oluyor!

Uyku apnesinde radyofrekans somnoplasti nedir?

Son zamanlarda somnoplasti denilen radyofrekans dalgalarıyla çalışan bir yöntem geliştirilmiştir. Doku içine, özellikle yumuşak damağa radyofrekans dalgaları verilir, iyileşme sırasında oluşan nedbe dokusundan yararlanılır. Hastanın damağına 3 değişik noktadan 700 joules enerji verilir. Her bir uygulama 2 dakika sürer.

Böylece yumuşak damak yukarı çekilerek solunum yolu rahatlatılır: Bu gün için, sadece basit horlamada ve hafif apne hastalarında kullanılmaktadır. Muayenehane şartlarında birkaç dakikada uygulanan, ağrısı oldukça az olan bu yöntemle ilgili araştırmalar devam ediyor. Henüz orta ve ileri derecedeki apne hastaları açısından etkinliği yoktur.

Yumuşak damağa uygulanan cerrahilerde lazer, bıçak gibi birçok alet denenmiştir. Lazer kelimesi adeta sihirli bir değnek olarak düşünülmüştür. Ancak lazerle müdahale edilen hastalar ciddi derecede ağrı sorunu ile karşılaşılmış; bu nedenle kullanımı belirgin ölçüde azalmıştır. Somnoplasti ve lazer, horlama ve apnenin kesilmesi açısından aynı derecede etkilidir fakat lazer, somnoplastiden çok daha fazla ağrıya yol açar.

Somnoplasti hastalara 2 veya 3 kez uygulanmakta, horlama şiddeti eşlerin değerlendirmesine göre 10 birimden 4 birime düşmektedir. Bu uygulamadan sonra kanama ve enfeksiyon olmamakta 1-2 gün boğazda dolgunluk hissi yaşanmaktadır.

Ağrısız olması en cazip tarafıdır. Aynı seansta burun etleri alınarak burun tıkanıklığı da bir ölçüde giderilir. Sonuç olarak tıkayıcı tipte uyku apnesi ciddi riskleri olan, ani ölüme yol açabilen karmaşık bir hastalıktır. Tedavide de bir standart yoktur. Hastalık tanındıkça tedavide önemli gelişmeler olacağına inanıyoruz.

Uyku apnesi, kanser riskini artırıyor! İş kazalarının ise en önemli sebebi…

Yüksek tansiyon apne tedavisini zorlaştırır

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör