Ürtiker (kurdeşen) nedir? Neden olur, ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi

Ürtiker, deride kabarmalar ve kaşıntılı döküntüler ile seyreden bir cilt hastalığıdır. Halk arasında ‘kurdeşen’ olarak bilinir. Pek çok besin, ilaç, enfeksiyon ürtikere neden olabilir. Ayrıca aşırı soğuk, sıcak veya basınç gibi fiziksel etkiler de kurdeşen yol açabilir. Günümüzde ürtiker tedavisinde pek çok farklı yöntem kullanılabilmektedir. Döküntüleri başlatan veya şiddetini artıran nedenlerden kaçınmak gibi koruyucu önlemler oldukça etkili olmaktadır. Gerekli durumlarda doktor kontrolünde ilaç tedavisi de kullanılır.

Ürtiker (kurdeşen) nedir?

Ürtiker nedenleri

Döküntüler 6 haftadan kısa bir süre devam ederse akut ürtiker; 6 haftadan uzun sürerse kronik ürtiker olarak adlandırılır. Akut ve kronik ürtikerin nedenleri aynı veya farklı olabilir. Ancak kronik ürtikerin çoğu zaman nedeni bulunamayabilir.

Kaşıntı neden olur? Ne iyi gelir? Türleri ve tedavi yöntemleri

Ürtikere neden olan durumlardan bazıları:

• İlaçlar: Aspirin, ibuprofen gibi non steroid antiiflamatuar grubu ağrı kesici ilaçlar, enapril gibi ACE inhibitörleri ve penisilin ve türevi bazı antibiyotikler

• Besinler: Yumurta, süt, soya, fıstık, fındık, buğday, balık ve kabuklu deniz ürünleri en sık ürtiker ile ilişkili olduğu düşünülen besinlerdir.
• Enfeksiyonlar: Bazı virüs, bakteri, mantar, parazit kaynaklı enfeksiyonlar
• Fiziksel uyaranlar: Su, sıcak, güneş ışınları, basınç, soğuk ve derinin çizilmesi gibi fiziksel uyaranlar özellikle kronik ürtiker sebebidir.
• Böcek ısırmaları
• Egzersiz
• Kan nakli
• Stres
• Kanser: Lösemi, lenfoma gibi bazı kanserlerin ürtikerle ilişkili olduğu gözlenmiştir.
• Otoimmün hastalıklar
• Tiroid hastalıkları

İsilik nedir, neden olur? İsiliğe ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi

Ürtiker belirtileri

• Kabarık, sınırları belirgin, kırmızı veya pembe renkli döküntüler
• Bu döküntülerde kaşıntı, bazen de yanma ve ağrı
• Lezyonun üzerine bastırınca solma

Döküntüler birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişen büyüklükte olabilir. 24 saat içinde iz bırakmadan iyileşir ve daha sonra vücudun başka bir yerinde tekrar meydana gelebilirler. Hastalığı tetikleyici faktörler olduğunda artış gösterirler.

Kabarık, kırmızı veya pembe renkli döküntüler ve kaşıntı en önemli kurdeşen belirtileri arasında yer alır

Ürtiker tanısı

Ürtikeri tetikleyen birçok faktör olduğu için tanıda en önemli nokta hastanın tıbbi öyküsüdür. Lezyonların tipi, ne kadar süredir olduğu, hangi durumlarda arttığı azaldığı öğrenilir. Bu şekilde ürtikerin tipi belirlenmiş olur. Daha sonra hastanın cilt muayenesi ve diğer sistemlerin fiziki muayenesi yapılır. Ancak döküntülerin kendiliğinden düzelmesi nedeniyle hastalar her zaman lezyonlar görülebilir halde iken doktora gidemez. Bu nedenle döküntü varken fotoğrafının çekilip doktora gösterilmesi bu konuda işe yarayabilir.

Allerset (setirizin) nedir? Ne için nasıl kullanılır? Yan etkileri

Akut ürtikerde herhangi bir laboratuvar testinin yapılması her zaman gerekmez. Ancak kronik ürtikeri olan hastalarda altta yatan nedeni belirlemek için laboratuvar testleri yapmak gerekebilir. Cilt biyopsisi başka hastalıklar da düşünülüyorsa ayırıcı tanı amacıyla yapılabilir.

Tam kan sayımı, eritrosit sedimantasyon hızı testi, deri prick testi, dışkıda parazit testi, tiroid fonksiyon değerleri ölçümü ve otoimmün hastalıklara yönelik testler yapılabilir.
Fiziksel nedenler ile ortaya çıkan ürtikerin tanısını koymak için yapılabilecek bazı testler de vardır. Örneğin doktor tarafından özel yöntemlerle soğuk ürtikeri için buz uygulanarak, sıcak ürtikeri için sıcak uygulanarak ve basınç ürtikeri için de basınç uygulanarak ürtiker gelişip gelişmediğine bakılır.

Ürtiker tedavisi

Ürtiker döküntülerinin kendiliğinden düzelmesi ve tekrarlamaması halinde tedavi gerekmeyebilir. Ancak bir kez bile döküntüler ortaya çıktığında doktora başvurmak gerekir. Ürtiker tedavisindeki temel amaç döküntüleri ortaya çıkaran nedeni ortadan kaldırmak ve şikayetleri önlemektir. Örneğin kullanılan bir ilaca bağlı ürtiker oluşuyorsa ilacın hekiminiz tarafından değiştirilmesi gerekebilir.

Egzama (atopik dermatit) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Akut ürtiker tedavisi

Akut ürtikeri tetikleyen neden genellikle bellidir ve bunun tespit edilmesi gerekir. En sık besinler, ilaçlar ve enfeksiyonlar neden olduğu için bu durumlar değerlendirilerek, tespit edilen neden ortadan kaldırılır. Akut ürtiker lezyonlarının yaklaşık 2/3’ünün kendiliğinden düzeldiği tespit edilmiştir. Bu nedenle çoğu zaman şikayetlere yönelik tedavi uygulanması gerekmeyebilir.

Kronik ürtiker tedavisi

Kronikleşen ürtikerin sebepleri daha fazladır. Saptanması ve bu nedenin ortadan kaldırılması gerekir. Hastaya bu durum anlatılır ve günlük yaşamında sakınması, dikkat etmesi gereken durumlar ile ilgili uyarıda bulunulur. Nedene yönelik araştırma yapılırken bir yandan da şikayetlere yönelik tedaviye başlanır. Ancak kronik ürtikerin tedavisi her zaman kolay değildir.

Kronik ürtiker ilaçları

• Antihistaminik ilaçlar: İkinci kuşak H1 antihistaminikler kullanılır. Setirizin, levosetirizin, loratadin, desloratadin, akrivastin ikinci kuşak antihistaminiklerdendir. Bu ilaçlar histaminin etkisini engelleyerek kaşıntıyı ve ürtikerin tekrarlamasını önler. İhtiyaç olduğunda değil, her gün düzenli olarak kullanılmalıdırlar. Ürtikeri ve anjioödemi kontrol etmede başarılı ilaçlardır. Birinci kuşak H1 ve H2 antihistaminiklerin kullanımı önerilmez.

Aerius nedir? Ne için nasıl kullanılır? Dozu ve yan etkileri

• Lökotrien reseptör antagonistleri: Anti-lökotrien ajanlar, sisteinil lökotrienlerin etkilerini baskılar. Montelukast, zafirlukast bu ilaçlara örnektir. Kronik spontan ürtikerde, soğuk ürtikeri, geç basınç ürtikerinde ikinci kuşak antihistaminiklerle birlikte kullanıldıklarında etkilidirler. Baş ağrısı, karın ağrısı, öksürük, bulantı, karaciğer enzimlerinde yükselme gibi yan etkiler gelişebilir.
• Omalizumab: Ürtiker oluşmasında önemli rolü olan immünglobulin E’ye karşı geliştirilmiş bir ilaçtır. Yirmi sekiz günde bir 300 mg dozda cilt altına uygulanır. Tedavi 6 ay süreyle uygulanır. Ve sonrasında hasta değerlendirilir, şikayetler düzelmediyse tedavi aynı şekilde sürdürülür. Omalizumab, yüksek doz antihistaminik tedaviye rağmen semptomları devam eden kronik spontan ürtiker hastalarında etkin ve güvenilir bir tedavi seçeneğidir. Baş ağrısı, karın ağrısı, ishal ve enjeksiyon yerinde ödem, kızarıklık, ağrı ve kaşıntı şeklinde yan etkileri olabilir. Enjeksiyon sonrası hastaların bir süre gözlem altında tutulması gerekir.
• Siklosporin: Yüksek dozda başlanır, zamanla dozu azaltılarak kesilir. Kullanım süresi 3-6 aydır. Kronik ürtiker tedavisinde oldukça etkili bir ilaçtır ancak yan etkisi fazla olduğu için yüksek doz antihistaminik ve omalizumab tedavisiyle düzelmeyen hastalarda kullanılır. Karaciğer ve böbrek hasarı, hipertansiyon, vücutta kıllanma artışı gibi bazı yan etkileri vardır. Kullanıldığı süre boyunca üre, kreatinin, tam idrar tetkiki, karaciğer enzim ölçümü ve kan basıncı kontrolü yapılır.

Ürtiker ve anjioödem aynı hastalık mıdır?

Ürtiker ve anjiyoödem aynı hastalık değildir. Anjiyoödem; dudakta, göz kapağı ve çevresinde, genital bölgede, el ve ayaklarda cilt altında şişlikler görülmesidir. Anjiyoödem ürtikerle birlikte görülebilir. Ürtiker cildin dış tabakalarında, anjiyoödem cildin alt tabakalarında ve mukozalarda olur. Anjiyoödem en sık allerjen maddelere bağlı olur. Ancak kalıtsal geçen tipi de vardır. Anjiyoödem tedavisi acildir. Eğer hastanın soluk borusunda ve dilde şişme olursa nefes darlığına neden olarak hayatı tehdit edebilir.

Yulaf nedir, nasıl tüketilmelidir? Yulafın faydaları nelerdir?

Bebeklerde kurdeşen

Akut ürtiker; ailede endişe yaratması nedeniyle, çocukluk çağında acil başvuruya yol açan en sık cilt hastalığıdır. Çocuklarda akut ürtiker kronik ürtikere göre daha sıktır ve atopik yani alerjiye yatkın bebeklerde daha çok görülür. Genellikle akut ürtikerin sebebi belirlenemez. Ancak enfeksiyonlar, ilaçlar ve besinler en çok düşünülen nedenlerdir.

Kronik ürtiker, nadir olmakla birlikte enfeksiyonlar, tiroid hastalıkları, çölyak hastalığı, tip1 diyabet gibi hastalıklar ve besin alerjileri nedeniyle olabilir. Anne sütünün yanına ek gıdaların eklenmeye başlandığı 6. aydan sonra besinlere bağlı ürtikerin sıklığı artar. Çocuklarda ürtiker tedavisi yetişkinler ile benzer şekildedir. Öncelikle ürtikere neden olan faktörün saptanıp ortadan kaldırılması gerekir. Örneğin bebeğe hangi gıda verildikten sonra döküntülerin oluştuğunun takip edilmesi tanıya katkı sağlayabilir.

Bebeklere verilen ek gıdaların doğal olması, katkı maddesi içermemesi gerekir. Bu sırada şikayetlere yönelik ilaç tedavisi de başlanmalıdır. Ancak çocuklarda kullanılan ilaçların dozu kiloya göre hesaplanacağı için doktordan ayrıntılı bilgi alınmalıdır.

Zona nedir, neden olur? Zonanın belirtileri ve tedavisi

Kurdeşene ne iyi gelir?

Kurdeşene iyi gelen yaşam değişiklikleri, kurdeşenin sebebine göre değişebilir. Örneğin hem soğuk hem de sıcak tetikleyici olabilir. Ancak genel olarak:

• Gevşek ve hafif kıyafetler giymek,
• Fiziksel ve duygusal aşırı yorgunluk durumlarında hem lezyonlarda hem de kaşıntıda artış olabileceğinden stresten uzak durmak,
• Soğuk su ile duş almak (Ancak soğuk ile tetiklenen ürtikeriniz varsa bunu uygulamayın),
• Hassas ciltler için uygun olan sabun ve temizlik maddelerini kullanmak,
• Ev ortamı sıcaklığını ürtikerinize göre ayarlamak,
• Parfüm içermeyen nemlendirici losyon veya kremler kullanmak ürtikerinizi rahatlatabilir.

Ürtikere iyi gelen şifalı bitkiler

Ürtiker tedavisinde kullanılan doğal yöntemler:

Yulaf ezmesi banyosu

Yulaf ezmesi banyosu kurdeşen tedavisinde doğal bir sakinleştiricidir. Bir veya iki bardak çiğ yulafı bir çorap ya da tülbent içine koyun. Yulafın dökülmesini engellemek için lastik bir bantla bağlayın. Küveti doldururken yulafı akan suyun altına koyun. Yulaf ezmesinin sakinleştirici içeriği banyo suyunuza iyice karışsın.

Liken Planus nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Suyun ılık olması önemlidir, çünkü çok soğuk ya da çok sıcak su döküntülerinizi arttırabilir. Yulaf, yüksek salisilik asit içeriği sayesinde ciltteki iltihabi sorunlara iyi gelir. Yulaf ezmesi banyosu sadece yetişkinler için değil çocuklar için de iyileştirici olabilir.

Karbonat

Bir çay kaşığı karbonat ile bir miktar soğuk suyu karıştırın ve bir macun oluşturun. Bu macunu döküntülerin üzerine sürün. Yıkamadan önce tamamen kurumasını bekleyin. Gerekirse, bunu günde birkaç kez yapabilirsiniz. Bu karışım döküntülerinizi sakinleştirebilir ve yenilerinin çıkmasını önleyebilir.

Aloe vera losyonu

Aloe vera, cildinizin ihtiyaç duyduğu E vitamini kaynağıdır. Ayrıca döküntülerin neden olduğu kaşıntıyı da azaltabilir. Ancak kaşınan bölgeye sürmeden önce mutlaka cildinizin sağlıklı bir yerine sürerek biraz bekleyin. Hafif bir kızarma olsa bile kesinlikle ürtiker bölgesine uygulamayın.

Ürtiker hastaları için öneriler ve uyarılar

• Akut ürtikeriniz varsa hastalığı tetikleyen besinlerden, durumlardan uzak durun.
• Doktor önerisi olmadan antibiyotik ve ağrı kesici ilaç kullanmayın.
• Kronik ürtiker tedavisi uzun sürebilir. Bu yüzden tetikleyicilerden uzak durun ve ilaçları aksatmadan kullanın.
• Geniş giysiler giyin, kemerinizi çok sıkmayın, yıkanırken keselenmeyin ve sert şekilde kurulanmayın.
• Alkol tüketmeyin.
• Daha önce akut ürtiker ile beraber anjiyoödem geliştiyse ve hastaneye uzak bir yere tatile veya gezmeye gidiyorsanız yanınızda yetişkin ve çocuklar için hazırlanan adrenalin iğnelerinden bulundurun.
• Boya ve katkı maddesi içeren gıdalar tüketmeyin.
• Aşırı sıcak, soğuk ortamlardan uzak durun.
• Döküntülerin hangi durumdan kaynaklandığını tespit etmek için günlük tutabilirsiniz. Döküntüler oluşmadan önce ne yaptığınızı, ne yediğinizi yazmanız size ve doktorunuza yardımcı olacaktır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör