Üroloji (bevliye) nedir? Ürolog hangi hastalıklara bakar?
Üroloji, idrar yolları, erkek üreme organları ve bunları etkileyen hastalıkların teşhisi ve tedavisi ile ilgilenen bir tıbbi uzmanlık alanıdır. Cerrahi tedaviyi de içeren üroloji halk arasında bevliye olarak da bilinir. Çocuk ürolojisi, ürolojik kanserler, böbrek nakli, erkek üreme organları hastalıkları, kısırlık, idrar yolu taşları, genitouriner organların sinir sistemi kontrolü ürolojinin başlıca tedavi ettiği alanlardır. Ürologlar mesane, üretra, ureter, böbrek ve böbreküstü bezlerine bağlı hastalıklar, erkeklerde epididim, penis, prostat, seminal veziküler ve testislerle ilgili hastalıklara bakarlar.
İçindekiler
Üroloji nedir?
Üroloji (bevliye) idrar yolu hastalıkları ve erkek üreme organlarının tedavisi ile ilgilenen cerrahi bir uzmanlık alanıdır. Ürolojinin kapsamı oldukça geniştir. Amerikan Üroloji Derneği yedi alt bölüm tanımlamıştır:
- Pediatrik üroloji (çocuk ürolojisi)
- Ürolojik onkoloji (ürolojik kanserler)
- Böbrek nakli
- Erkek kısırlığı
- Calculi (idrar yolu taşları)
- Kadın ürolojisi
- Nöroüroloji (genitoüriner organların sinir sistemi kontrolü)
Ürolog kime denir?
İdrar yolu hastalıkları ve erkek üreme sistemi hastalıkları konularında uzmanlaşmış doktorlara ürolog denir.
Ürolog hangi hastalıklara bakar?
Doktorlar mesane, üretra, ureter, böbrek ve böbreküstü bezleri ile ilgili bir hastalıktan şüphe ederlerse hastayı bir üroloğa sevk edebilirler. Ayrıca erkeklerde ürologlar epididim, penis, prostat, seminal veziküler ve testislerle ilgili hastalıkları tedavi ederler.
Ürolojik hastalıklar nelerdir?
Ürolojik hastalıklar her iki cinste idrar yolu ile ilgili, sadece erkeklerde üreme organları ile ilgili hastalıklardır. Bu hastalıklar erkekleri, kadınları ve her yaştan çocuğu etkileyebilirler. Amerikan Üroloji Derneği Vakfı tarafından tanımlanan en yaygın ürolojik hastalıklar:
Benign prostat hiperplazisi – BPH (genişlemiş prostat)
Yaşlı erkeklerde oldukça yaygın görülebilen bir hastalıktır. Prostat kanseri ile doğrudan bir bağı bulunmamaktadır. BPH’li erkekler çok sık idrar yapma ihtiyacı duyabilirler. Zayıf idrar akışı, idrar sonrası mesanenin boş olmadığı hissine sahip olabilirler. İlaçla tedavisi mümkün olduğu gibi şiddetli vakalar ameliyatla da tedavi edilebilir.
Prostat kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Üriner inkontinans (idrarını tutamamak)
İdrarını tutamamak mesane kontrolünün kaybıdır. İstenmeyen idrar çıkışı ile sonuçlanır. İnkontinansa sebep olabilecek birçok neden bulunmaktadır. Şeker hastalığı, prostat, hamilelik, zayıf mesane kasları, idrar yolu enfeksiyonları, Parkinson, multipl skleroz, şiddetli kabızlık gibi durumlar bunlardan başlıcalarıdır. Hayat tarzına bağlı sıvı alımı kontrolü ile sorun kontrol altına alınabildiği gibi, doktorunuz altta yatan nedeni düzeltmek için ilaç tedavisi ve/veya ameliyat önerebilir.
Kadınlarda idrar kaçırma neden olur? Belirtileri ve tedavisi
İdrar yolu enfeksiyonları (İYE)
Patojenik bakteriler veya idrar yollarını istila eden ve enfeksiyona neden olan virüslerin sonucudur. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. İdrar yaparken yanma hissi, sık idrara çıkma, idrar sonrası mesanenin boş olmadığı hissi semptomlarından bazılarıdır. Antibiyotiklerle beş ile yedi gün arasında tedavisi mümkün olabillir.
Böbrek ve üreteral taşlar
İdrarda kristaller olduğunda böbreklerde taşlar gelişebilir. Bu taşlar böbreklerden üretere hareket eden taşlardır. Idrar akışını engelleyebilir ve ciddi ağrılara sebep olabilirler. Küçük böbrek taşları idrar yolu ile vücuttan atılabilir. Ancak büyük taşlar tıkanmalara sebep olabilmektedir. Bu durumda tıbbi ve/veya cerrahi prosedürler uygunlabilmektedir. Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi en sık kullanılan tekniklerden biridir. Ses dalgaları kullanılarak taşların küçük parçalara ayrılması ve vücuttan atılmaları sağlanmaktadır.
Böbrek taşı neden olur? Nasıl düşer? Belirtileri ve tedavisi
Diğer bazı ürolojik hastalıklar:
- Prostat kanseri
- Mesane kanseri
- Mesane prolapsusu (idrarda kan)
- İnterstisyel sistit (ağrılı mesane sendromu)
- Prostatit (prostat bezinin şişmesi)
- Erektil disfonksiyon (cinsel aktivitede yeterli ereksiyonun sağlanamaması)
Ne zaman üroloğa gitmeli?
Üroloğa gitmenizi gerektirecek başlıca semptomlar:
- İdrarda kan
- Sık sık ve/veya acil idrara çıkma
- Bel, pelvis bölgesinde ağrı
- İdrara çıkarken ağrı ve/veya yanma
- Idrar kaçırma
- Zayıf idrar çıkışı
Erkeklerde
- Azalmış cinsel istek
- Testiste yumru
- Ereksiyon olamama veya yetersiz ereksiyon
Böbrek ağrısı neden olur? Ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi
Üroloji muayenesi nasıl olur?
Üroloji doktorunuz öncelikle genel sağlık durumunuz hakkında bilgi sahibi olmak isteyebilir. Buna bağlı olarak geçmiş kayıtlarınızı inceleyebilir, sizden bazı formlar doldurmanızı ve/veya sorularını cevaplamanızı isteyebilir. Ayrıca hastalığın teşhisi için daha detaylı incelemeye ihtiyaç duyabilir. Örneğin:
- Hastalığın lokasyonunu belirleyebilmek için BT taraması, MRI taraması, Ultrason gibi görüntüleme testleri
- İdrar yolunun görüntülenebilmesi için sistoskop kullanımı
- Olası enfeksiyon risklerine karşı idrar testi
- Mesanenizin X ışını görüntülerini içeren bir sistogram
- Mesanenizin içindeki basıncı ve hacmi ölçmek için ürodinamik testler
- Kanser riskine karşı biyopsi gibi teşhis yöntemlerinden yararlanılabilir.
Prostat muayenesi nasıl olur?
Prostat muayenesi PSA testi, kan testi, ürometri testi, üroflowmetri gibi testler içerir. Bu testlerin yanında el ile muayene (rektal tuşe muayenesi) kaçınılmazdır. Muayene süresi kısadır. Hasta ve doktor yalnız kalırlar. Hasta doğru pozisyonda yan yatırılır. Doktor eldiven ve kayganlaştırıcı kullanarak işaret parmağı ile hastanın makat bölgesinden girerek prostat boyutunun ve yapısal özelliklerinin kontrolünü sağlar. İkinci parmak ile tüm rektum çeperinin de kontrolü sağlanarak muayene sona erer.
Ürolojik testler nelerdir?
En yaygın olarak kullanılan ürolojik testler şunlardır:
- Biyopsi: Test bir doku parçası alınarak pataloğa gönderilip kanser olup olmadığı belirlenmek üzere yapılır.Prostat ve mesane biyopsileri yaygın olarak uygulanmaktadır. Doku uyuşturulur, ürolog tarafından biyopsi iğnesi ile alınarak teste tabi tutulur.
- Kan testleri: Üriner sistemin kontrolü için çeşitli kan testleri uygulanır.Prostat kanseri tanısı için PSA, böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi için Kreatinin ve BUN, erkek erektil disfonksyonunun değerlendirilmesi için testosteron, ve kısırlık olup olmadığının saptanması için yapılan kan testleri başlıca testlerdir.
- BT tarama (CT Scan – computer scan): Röntgenden çok daha hassas bilgisayarlı tomografi tarama tekniğidir.Taşlar, tümörler ve kistler gibi çeşitli ürolojik hastalıkların teşhisine yardımcı olur.
- Sistoskopi: Ürolog lokal anestezi ile küçük teleskop benzeri bir aleti mesaneyi veya erkeklerde prostatı görüntülemek için kullanır.
- Sitoloji: İdrarda kanser hücrelerini aramak için yapılan bir idrar testidir.
- Rektal tuşe muayenesi: Doktor tarafından uygulanan fiziksel, el ile yapılan prostat muayenesidir.
- PSA (prostat spesifik antijen): Basit bir kan testi ile prostat dokusundan salgılanan antijen seviyesinin ölçümüyle yapılır.Yüksek seviyeler kansere veya prostat iltihabını işaret edebilir.
- Semen analizi: Erkek infertilitesini (kısırlığını) test etmek üzere yapılan bir sperm testidir.
- Ultrason: Tümörlerin, kistlerin, taşların, böbrek genişlemesi ve üretranın anormal hareketi gibi durumların ürolog tarafından tespitinde kullanılan bir görüntüleme aracıdır.
- Urin testleri (idrar analizi): Hastadan alınan idrar örnekleri incelenerek yapılır.
- Urin Flow testi (idrar akışı): Hastanın idrara çıkarken geçen süreyi, çıkma hızını ve kuvvetini test eder.Olası bir anormal akış hızı prostat veya idrar yolu tıkanıklıklarını işaret edebilir.
- Ürodinami: Mesane su ile doldurulduktan sonra idrar çıkışı sırasında kas ve sinir hareketlerinin ölçülmesiyle yapılır.
- X-Işını: İdrar yolu, mesane, böbrek ve üreterin birçok farklı röntgen testlerine tabi tutulmasıdır.
Üroloji ve erkek üreme sistemi
Erkek üreme sistemi hastalıkları tedavisi ürolojinin alt dalı olan Androlojinin konusudur. Erkek kısırlığı (infertilite), ereksiyon sorunları, cinsel isteksizlik, peniste yapısal sorunlar, boşalma bozuklukları, orgazm sorunları, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, testislerde varisleşme, prostata bağlı hastalıklar ürolojinin erkek üreme sistemi hastalıklarının tedavisi üzerine çalıştığı başlıca alanlardır.
Nasıl ürolog olunur?
Ürolog olabilmek için tıp fakültesini bitirdikten sonra TUS (Tıpta uzmanlık eğitimi giriş sınavı)’ta yeterli puanın alınması gerekir. Ardından asistan doktor olarak beş yıllık uzmanlık eğitimi tamamlanır ve uzmanlık sınavına girilir. Sınavda başarılı olduktan sonra iki yıl yardımcı uzman doktor sıfatı ile çalışılır. Bu dönemin sonunda üroloji uzman doktoru olunabilir.
Kaynaklar: 1- Urologic Diseases, 2- What is urology?, 3- What do urologists do?
YAZIYI PAYLAŞ
Benign Prostat Hiperplazisi
Prostat kanserinin erken teşhisi nasıl yapılır? Tedavisinde hangi yöntem etkilidir?
Mesane Kanseri nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Prostat kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Prostat kanserinin belirtileri, erken tanısı ve yeni tedavi seçenekleri
YORUMUNUZ VAR MI?