Ultraviyole ve korunma

UV’nin en büyük kaynağı güneştir ve görünen ışık deriyle etkileşime girer. UV ve/veya görünür ışık kaynakları; flüoresan lambalar, soft ampuller, fotokopi makinesi, fototerapi lambaları. UVC ışınları ozon tabakasından geçemediğinden yeryüzüne ulaşamaz. Yeryüzüne ulaşan ışınların %99’u UVA’dır, %1’i UVB’dir.

UVC: Stratosferde ozon tabakası tarafından enerjisi emilir. 200-290 nm (dalga boyu). UVC dalga boyu DNA, RNA ve st. korneum gibi hücrelerdeki proteinler tarafından absorbe edilir ve epidermisin görünür hücreleri için öldürücü olabilir. UVC lambaları antiseptik olarak kullanıldığı için germisidal radyasyon olarak da anılır.

UVB: Güneş yanığının en güçlü uyarıcısıdır. Özellikle yaz aylarında ve yüksek rakımlı yerlerde fazladır. 290-320 nm. Pencere camından filtreye uğrar. Eritemin ve bronzlaşmanın etkisi UVA’dan daha şiddetlidir. Güneş koruyucuların ana hedefini oluşturur. Güneş yanığı, güneşe çıkıldıktan 12-24 saat sonra başlayıp, 48-72 saatte en üst düzeye ulaşır.

UVA: 320-400 nm. Pencere camından geçer ve dermise kadar ulaşır; deride gelişen ani pigmentasyon, fototoksik ve fotoallerjik olaylardan, deri yaşlanması ve deri kanserinden sorumludur. Tedavi amaçlı en sık kullanılan dalga boyudur.

UV normal derideki etkileri

Akut değişiklikler: güneş yanığı, ani pigmentasyon, akne benzeri erüpsiyonlar.
Kronik değişiklikler: hiperpigmentasyon, efelid, hipopigmentasyon, ekimoz ve sikatrisler, foto yaşlanma, aktinik keratoz, telenjiyektazi, aktinik elastoz, seboreik keratoz, lentigo maligna,bowen hastalığı, aktinik granülom, deri kanserleri, fotodermatozlar.

Fotodermatozlar

Polimorf ışık erüpsiyonu, hidroa vaksiniforme (hidroa aestivale), soler ürtiker, kronik aktinik dermatit (aktinik retiküloid), aktinik prurigo, fotokontakt dermatit (fototoksik reaksiyon, fotoallerjik reaksiyon – immunolojik).

Güneşten korunma

UV nin zararlı etkileri UV maruz kalma süresine ve sıklığına, bulunan yerin ekvatora uzaklığına, güneş ışınlarının yoğunluğuna , genetik olarak belirlenen deri rengi ve fototipine bağlıdır. Akut olarak UV radyasyona maruz kalımdan daha çok yaşam boyunca edinilen kümülatif dozun deri kanserleri gelişiminden sorumlu olduğu düşünülmektedir. UV’den nasıl korunabiliriz: doğal koruyucu faktörler, fiziki koruyucu faktörler, topikal kullanılan güneş koruyucular, ultraviyolenin etkilerinden koruyucu gıdalar ve sensitizan ilaç kullanımından kaçınma, eğitsel çalışmalar, sistemik koruyucular.

Doğal koruyucu faktörler

Atmosferden UVC nin geçememesi ve deride keratin tabaka, melanin ve ürokanik asit ultraviyole için bir bariyer oluşturur.

Fiziki koruyucu faktörler: Uygun biçimde giyinmek özellikle sık dokunuşlu açık renk kumaşların tercih edilmesi, şapka takılması ve güneş gözlüğü kullanılması. Suyun UV geçirme özelliğinden dolayı uzun süre kalınmaması. Kar, kum, beton gibi UV yansıtan maddelerle temas süresinin kısa tutulması veya gerekli önlemlerin alınması.

Güneş ışınları ve gıdalar: Güneşe karşı sensitiviteyi  arttırıcı yiyecek ve içeceklerden  kaçınılmalıdır (limon, bergamot, tonik, vb). Güneşten korunmada vitamin- mineraller (özellikle E ve C vitamini), karotenoidler ve omega 3 poliansatüre yağ asitleri yararlıdır.

Sistemik koruyucu kimyasallar: Aspirin ve indometazin UVB eritemini azaltıcı etkileri ile en önemli ve kullanım kolaylığı olan ilaçlardır. Psoralenler ve tetrasiklinler fotosensitizan etkileri nedeniyle kaçınılması gereken ilaçlardır.

Güneşten korunmada ABCDE kuralı

A-(Avoid): güneş hasarının yoğun olduğu saatlerde (10-16 saatleri arasında) dışarı çıkmaktan kaçınmak.

B-(Block): güneş ışığını bloke edecek sık dokunuşlu elbise giyilmesi, meksika tipi şapka takılması ve güneş gözlüğü kullanılması.

C-(Cover-up): cildin uygun güneş koruyucularla örtülmesi. SPF- (Sun Protect Factor) 25 ve üstü.

D-(Do not): fazla güneş banyosu , yapay bronzlaşma yapılmaması (solaryumlardan kaçınma).

E-(Education): eğitim.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör