Ülseratif Kolit nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Ülseratif kolit, kalın bağırsağa zarar veren iltihabi bir sindirim sistemi hastalığıdır. Yineleyen ishale, kanlı ve sümüklü dışkılamaya, karın ağrısına, aşırı halsizlik hissine, iştah azalmasına ve kilo kaybına yol açabilir. Hastalık, zaman zaman alevlenmelerle, bazen ise sessiz dönemler şeklinde seyreder. Ülseratif kolit, her yaştan insanı etkileyebilir, ancak çoğunlukla 15-25 yaş arasında tanı konulur. Hastalığa, kadın ve erkekler arasında eşit oranda rastlanmaktadır. Hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamakta, tedavi, belirtilere yol açan iltihaplanmayı azaltma amacı taşımaktadır. Sıklıkla tercih edilen tedavi yöntemi, ilaç tedavisi olup, daha az sayıdaki hastada cerrahi tedavi gereksinimi ortaya çıkabilmektedir.

Ülseratif kolit nedir?

Ülseratif kolit türleri

• Ülseratif proktit: Bu tür ülseratif kolitin en hafif formudur. Enflamasyon anüse (rektum) en yakın bölgeyle sınırlıdır ve rektal kanama ile kendini gösterir.
• Proktosigmoidit: Yalnızca kalın bağırsağın son kısmı (rektum ve sigmoid kolon) tutuludur. Belirtiler arasında kanlı ishal, karın krampları, ağrı ve tuvalete çıkma ihtiyacı hissedilmesine rağmen yapamama sayılabilir.
• Sol taraflı kolit: İltihaplanma kalın bağırsağın dalağa kadar olan sol kısmına doğru uzanır. Kanlı ishal, kilo kaybı, abdominal kramp ve sol tarafta ağrı ile kendini gösterir.

Ülseratif kolitin beş temel türü vardır

• Pankolit: Pankolit sıklıkla tüm kalın bağırsağı etkiler ve şiddetli olabilen kanlı ishal, karın krampları ve ağrı, yorgunluk ve önemli kilo kaybına neden olur.
• Akut şiddetli ülseratif kolit: Bu nadir kolit şekli tüm kolonu etkiler ve şiddetli ağrı ve ishal, kanama, ateş ve yemek yiyememeye neden olur.

Kolit nedir? Neden olur? Kolitin belirtileri ve tedavisi

Ülseratif kolit nedenleri

Hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir. Ülseratif kolitin, otoimmün bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Otoimmün hastalıklarda vücudun savunma sistemi olan bağışıklık sistemi, sağlıklı dokulara saldırmaktadır. Bağışıklık sistemini bu şekilde davranmaya iten sebebin ne olduğu bilinmemekle birlikte, çoğu uzman bunun genetik ve çevresel etkenlerin ortak etkisi sonucunda ortaya çıktığını düşünmektedir.

Ülseratif kolit belirtileri

• Yineleyen ishal, kanlı, mukuslu dışkıyla birlikte görülebilir.
• Karın ağrısı
• Halsizlik
• Ateş
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Sık dışkılama ihtiyacı
• Anemi (kansızlık)

Prednol nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Daha az sıklıkla ise

• Eklem ağrısı
• Gözde tahriş
• Vücutta döküntüler görülebilir.

Eklem ağrısı neden olur? Nasıl geçer? En etkili tedavi yöntemleri

Ülseratif kolit teşhisi

Hekiminiz, şikayetlerinizi, sağlık öykünüzü sorduktan sonra sizi muayene edecektir. Gerekli görülmesi halinde şu test ve tetkikler istenebilir:

• Kan testleri: Anemi (kansızlık) veya iltihap olup olmadığını anlamaya yarar.
• Dışkı örneği testleri: Doktorun kolondaki başka bir enfeksiyonu veya paraziti ekarte etmesine yardımcı olabilir. Ayrıca dışkıda görülemeyen kanamaları da tespit edebilir.
• Esnek sigmoidoskopi: Kolonun alt kısmına bakmak için rektum bölgesinden, ucunda ışık ve kamera olan esnek bir tüp yerleştirilir. Ayrıca bu işlem sırasında küçük bir aletle alt kolondan bir parça alınarak biyopsi yapılabilir.
• Kolonoskopi: Esnek sigmoidoskopi ile aynı işlemdir, sadece kolonoskopide tüm kalın bağırsağa bakılır. İşlem sırasında hangi kısımların ülseratif kolitten etkilendiğini görmek için kolona mavi bir boya püskürtülebilir. Buna kromoendoskopi denir.

Kolonoskopi nedir? Nasıl yapılır? Kolonoskopinin riskleri nelerdir?

Ülseratif kolit tedavisi

Ülseratif kolit ilaçları

Ülseratif kolitte ilaçla tedavideki amaç kolon mukozasına yönelik inflamatuvar aktiviteyi engellemek / baskılamak ve hastalığı sessiz döneme sokmaktır. Hastalığın şiddetine göre tek veya birçok ilaç bir arada tercih edilebilir.

• Kortikosteroidler: Akut ülseratif kolit hastalığının aktif döneminde kortikosteroid ilaçlar iltihapların azalmasını sağlayarak karın ağrısının giderilmesi, ateşin düşürülmesi, ishalin azalması ve iştahın düzelmesini sağlar. Kortikosteroidler çok etkili olmakla birlikte yüksek dozlarda ve uzun süreli kullanımlarda yüzde yuvarlaklaşma, iştah artışı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, mide ülseri, kas incelmesi, kemik erimesi ve ruhsal durumda değişiklikler gibi istenmeyen yan etkilere yol açmaktadır. Lokal etkili Budesonid Budenofalk ilaçlarının yan etkileri oldukça azdır.
• Kortikosteroid lavman ve köpükler: Bu ilaçlar rektumdaki şikayetleri hafifletmek ya da geçirmek için kullanılır.

Ülseratif kolit ciddi tahribatlara neden olur

• Sulfasalazin: İçeriğindeki sufapiridin nedeniyle bazı hastalarda ciltte döküntü, baş ağrısı, mide ağrıları, bulantı ve kansızlığa yol açabilir. Erkeklerde bazen sperm sayısını azatlığı için çocuk sahibi olmayı engeller. Ancak bu geçici bir durumdur. İlacın kesilmesinden 3 ay sonra normale döner. Çocuk sahibi olmadan önce doktorunuzla görüşmelisiniz ilacınızın dozunu azaltabilir veya değiştirebilir.
• 5-ASA grubu ilaçlar: Bu grup ilaçların yan etkisi daha düşüktür. Nadiren ishal, baş ağrısı ve deri döküntüleri görülebilir.
• Azatioprin: Bağışıklık sistemini etkileyen azatioprin gibi ilaçlar uzun dönemde hastalığın aktifleşmesini engellemek için kullanılmaktadır. Yan etkilerinin gözlenmesi açısından ilaç düşük dozlarda başlanır; zaman içinde kademeli doz artışı sonucunda oluşabilecek yan etkiler gözlenir. Tedavi sırasında bulantı, grip benzeri yakınmalar, halsizlik, karın ağrısı, deri döküntüleri ve kansızlık gibi belirtiler çok az sayıda hastada görülebilir. Bu grup ilaçları kullanırken aralıklı olarak beyaz küre sayımı yapılmalıdır.
• Antibiyotikler: Metronidazol ya da Siprofloksasin gibi antibiyotikler anüs (makat) çevresinde iltihaplanma, apse gibi durumların tedavisinde kullanılabilir.
• Vitamin takviyeleri: Kansızlığı olan hastalarda demir, folik asit veya B12 vitamini gibi mineral ve vitamin desteğine ihtiyaç olabilir.

Crohn Hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Ülseratif kolit ameliyatı (kolektomi)

• Yoğun kanama
• Delinme riski taşıyan veya delinmiş toksik megakolon
• Steroid tedavisine yanıt vermeyen şiddetli akut ülseratif kolit
• Darlığa bağlı barsak tıkanması
• Kolon kanseri varlığı veya şüphesi
• İlaç tedavisine bağlı sistemik komplikasyon gelişmesi nedeni ile ilaç verilemediği durumlar
• Hastalığın kontrol altına alınamaması
• Çocuk hastalarda görülen gelişim geriliği

Ülseratif kolitte ameliyat yöntemleri hastalığın şiddetine göre değişiklik gösterebilir:

Subtotal (İleostomili) kolektomi

Subtotal kolektomi, ülseratif kolit tedavisinde en yaygın kullanılan cerrahi yöntemidir ve genellikle poşet ameliyatının daha sonraki bir tarihte yapılmasına olanak tanır. Bu işlem sırasında cerrah kolonu çıkarır, ancak rektumu bırakır. Ardından ince bağırsağın sonu karın duvarında bir delik açılarak ağızlaştırılır. Buna ileostomi veya stoma denir.

Kolon kanseri neden olur? Belirtileri, tedavi yöntemleri ve ameliyatı

Ameliyat sonrası atıkların toplanması için bu deliğin üzerine özel torbalar yerleştirilir. Subtotal kolektomide ileostomi geçici veya kalıcı olabilir. Hastanın durumuna göre daha sonra ince bağırsağın ucu anüse yerleştirilebilir.

İleo-anal poş ile Restoratif Proktokolektomi

Bu prosedür genellikle poş ameliyatı olarak adlandırılır. Bu prosedürde iki veya üç ameliyat gerekir. İlk operasyonda, cerrah tüm kolonu çıkarır, ancak rektum ve anüsü bırakır. Subtotal kolektomide olduğu gibi, daha sonra sindirimden kaynaklanan atıkları toplamak için geçici bir ileostomi yapılır. Bu aşamada hastalar genellikle ülseratif kolit ilaçlarını bırakırlar.

İkinci işlem sırasında, ince bağırsağın alt ucu anüse bağlanarak bir kese yapılır. Kese, rektumun fonksiyonunu değiştirmeyi amaçlar ve dışkıyı bağırsak hareketi ile vücuttan dışarıya atılana kadar saklar. İleostomi yeni oluşturulan bu keseye genellikle üç ay süren iyileşme şansı verir. Bu geçici ileostomi daha sonra ikinci veya üçüncü operasyonda kapatılabilir, böylece kese kullanılabilir.

Total kolektomi

Bu operasyonda kalın bağırsak, rektum da dahil olmak üzere makat kanalına (anal kanal) kadar tamen alınır. Kalın bağırsak alındıktan sonra, bağırsak devamlılığının sağlanması gerekir. Bunun için ince bağırsak karında açılan bir delikle ağızlaştırılır. Ameliyat sonrası atıkların toplanması için bu deliğin üzerine özel torbalar yerleştirilir. Bu ameliyatın geri dönüşü yoktur. Ancak iltihaplanma veya barsak kanseri geliştirme riskini ortadan kalkar.

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

Laparoskopi

Yukarıdaki işlemlerin bazıları, laparoskopik cerrahi yöntemiyle gerçekleştirilebilir. Cerrah, karın duvarında büyük bir delik açmak yerine, her biri sadece yaklaşık 1 cm uzunluğunda dört veya beş küçük kesi yapar. Küçük tüpler kesikler içinden geçirilir ve karnı hafifçe şişirmek ve cerraha daha fazla alan vermek için zararsız bir gaz kullanılır.

Laparoskop denilen, ucunda ışık ve kamera olan ince bir tüp yardımıyla karın içine bakılır ve ameliyat bu şekilde gerçekleştirilir. Laparoskopik işlem açık ameliyattan daha uzun sürer, ancak daha az ağrı, küçük ameliyat izleri ve hızlı iyileşme gibi avantajları vardır.

Ülseratif kolit bitkisel tedavi

• Aloe vera: Aloe vera, dünya genelinde geleneksel tıpta kullanılan tropikal bir bitkidir. Yapılan araştırmalarda aloe vera jelinin anti-enflamatuar özelliği sayesinde ülseratif kolit iltihaplanmalarında fayda sağladığı bulunmuştur.
• Boswellia serrata (hint buhuru): Reçineden elde edilen ve geleneksel olarak ülseratif kolit tedavisinde kullanılan bir ayurveda bitkisidir. Hayvanlarla yapılan bir çalışmada Boswellia’nın bağırsakta kimyasal kaynaklı ödem ve iltihabı azalttığı bulunmuştur.
• Meyan kökü: Bu şifalı bitki, çeşitli rahatsızlıklar için yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Diamonyum glisirhizinat, meyan kökünden elde edilen saflaştırılan bir maddedir ve ülseratif kolit tedavisinde intestinal mukozal iltihabı iyileştirdiği saptanmıştır.
• Buğday çimi: Yapılan bir çalışma buğday çimi suyunun güvenli bir şekilde ülseratif kolit tedavisinde kullanılabileceğini göstermiştir.

Meyan kökü neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve zararları

• Zerdeçal: Anti-enflamatuar aktivitesi bilinen bir bitkidir. Safra akışını destekleyerek yağları parçalamaya yardımcı olur. Ek olarak, mide asidi salgılanmasını azaltır ve sindirim sistemi ülserlerine karşı koruma sağlar. Ağustos 2015’te Klinik Gastroenteroloji ve Hepatoloji alanında yayınlanan bir çalışmada, zerdeçal, aktif, hafif ve orta şiddette ülseratif kolitli hastalarda remisyon yaratmada etkili bulunmuştur.

Ülseratif kolit diyeti

• Beyaz ekmek
• Beyaz pirinç, rafine makarna
• Pişmiş sebzeler
• Yağsız et ve balık
• Yumurta

İshal nedeniyle vücudunuz sıvı kaybedeceği için bol miktarda su içmeniz gerekir. Doktorunuza danışarak demir, kalsiyum ve vitaminler almanızda fayda olabilir.

Zerdeçalın faydaları nelerdir? Zerdeçal çayı neye iyi gelir?

Ülseratif kolit öldürür mü?

Ülseratif kolitte mortalite (ölüm oranı), normal nüfusla aynıdır. Ölüm oranı, yaşlı hastalarda ve beslenme bozukluğu, anemi gibi komplikasyonlar gelişen hastalarda daha yüksektir. Ülseratif kolit hastalarında en sık ölüm nedeni toksik megakolondur.

Toksik megakolon, Seyrek görülen, ancak ciddi, yaşamı tehdit edici potansiyeli olan, kalın bağırsakların tümüyle veya bir bölümünün giderek şiştiği, kan akımı olmadığı için doku ölümüyle birlikte kangrenleştiği bir hastalıktır.

Ülseratif kolit ve kanser

Ülseratif kolit hastalarında bağırsak kanseri gelişme riski, daha yüksektir. Bağırsak kanserinin belirtileri olan karın ağrısı ve kanlı ishal, ülseratif kolitte de görüldüğü için hastalar genellikle durumdan haberdar olmamaktadır.

Bu yüzden genellikle ülseratif kolit tanısı aldığınız tarihten 10 yıl sonra kolonoskopi ile kontrol olmanız faydalı olacaktır. Ayrıca tedaviniz için verilen aminosalisilat içerikli ilaçları kullanmanız, kanser gelişme riskini düşürmektedir.

Ülseratif kolit hastaları için öneriler ve uyarılar

• Stres, ülseratif kolite neden olmasa da, stresi azaltmak atak sıklığını azaltabilir.
• Fazla miktarda kafein içeren (kahve, çay, çikolata) içeceklerden uzak durmalısınız.
• Ülseratif kolit hastalarında, osteoporoza yakalanma riski artmıştır. Bu durum, direkt olarak hastalıktan kaynaklanmamakta, uzun süreli kortizon içerikli ilaçların kullanımından ileri gelmektedir.
• Ülseratif kolit hastalığı olan kadınların çoğu normal bir gebelik geçirebilir ve sağlıklı bir bebeğe sahip olabilir. Ancak, hastalığın alevlenme döneminde hamile kalınması durumunda, erken doğum riski ve düşük ağırlıklı bebek sahibi olma riski artabilmektedir. Bu nedenle, hamile kalmadan önce hastalığın kontrol altına alınması için doktorunuzla görüşmeniz iyi olacaktır.

Referanslar: 1- What is ulcerative colitis?, 2- Symptoms of ulcerative colitis, 3- Ulcerative Colitis

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör