Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri
Tümör, vücuttaki hücrelerin aşırı bölünmesi sonucunda belirli bir bölgede bulunan dokuların anormal şekilde büyümesidir. Eski veya hasarlı hücreler öldüğünde yerini yeni, sağlıklı hücreler alır. Hücre dengesi ve ölümü bozulursa tümörlü dokular oluşur. Çok farklı boyutlarda olabilen tümörler büyük kitleler ya da küçük nodüller şeklinde olabilir. İyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) tümörler şeklinde sınıflandırılır. Tümör belirtileri türüne ve geliştiği organa göre değişebilir. Örneğin akciğer tümörleri nefes darlığı, öksürüğe neden olabilir. Kötü huylu maling tümörler geliştikleri organa göre farklı kanser türlerini oluşturur. Maling tümörler ölümcül olabildiği için pek çok yöntemle tedavi edilmesi gerekir.
İçindekiler
Tümör nedir?
Tümör, hücrenin aşırı büyüme ve bölünme sonucu şişmesi veya hastalıklı bir şekilde genişlemesi olarak tanımlanır. Ancak her tümör kanserli (kötü huylu) değildir. Tümörleri oluşturan hücreler normal olduğunda iyi huyludur. Hücreler anormal ise ve kontrolsüz şekilde büyüyor ise kötü huylu kanserli hücrelerdir.
Bir tümörün tam yerini ve nereye kadar yayıldığını belirlemek için röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) gibi tanı yöntemleri kullanılır. Tümörün kötü huylu olup olmadığını belirlemek için biyopsi ile hücre örneği alınır ve bir patoloji uzmanı tarafından mikroskop ile analiz edilir.(1)
Tümör neden olur?
Normalde DNA’mızı oluşturan genlerimiz hücre büyümesini ve bölünmesini kontrol eder. Hasar görmüş veya ihtiyaç duyulmayan hücreler sağlıklı olanlara yer açmak için ölür. Tümörler hücre DNA’sında hücrelerin büyümesini kontrol eden genlerdeki hasar ve mutasyonlar nedeniyle oluşur. Bunun sonucunda bazı hücreler hızlı ve kontrolsüz şekilde çoğalarak dokulara zarar verebilen kötü huylu (malign) tümörleri oluşturur.
Diğer mutasyonlar daha az agresif, kanserli olmayan, yavaş büyüyen iyi huylu (benign) tümörleri oluştururlar. İyi huylu tümörler genellikle yakındaki organları ve dokuları istila etmezler, normal dokuyu yana iterler.(2)
Tümör belirtileri
- Ateş veya titreme
- Yorgunluk
- İştah kaybı
- Gece terlemeleri
- Kilo kaybı
- Ağrı
Belirtiler tümörün türüne ve konumuna bağlıdır. Örneğin akciğer tümörleri öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısına neden olabilir. Kolon tümörleri kilo kaybı, ishal, kabızlık, demir eksikliği anemisi ve dışkıda kan yapabilir. Bazı tümörler belirti vermeyebilir. Örneğin pankreas tümörü hastalık ileri aşamaya gelene kadar bulgu vermez. (3)
Tümör türleri
- Benign (iyi huylu) tümörler: Kanser değildirler ve yayılmazlar. Olduğu haliyle kalırlar ve çıkarıldıktan sonra tekrar oluşmazlar
- Malign (kötü huylu) tümörler: Kanserlidir. Büyüyebilir, yayılabilirler
- Premalign (kanser öncesi) tümörler: Henüz kanser değildirler ancak kanser özelliklerini geliştirirler (1)
Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları
Solid tümör nedir?
Solid (katı) tümörler, genellikle kist veya sıvı alan içermeyen anormal doku kitleleridir. İyi huylu veya kötü huylu olabilirler. Bu tümörler vücudun her yerinde oluşmasına karşın daha çok göğüste, karaciğerde ve koltuk altında görülür. Katı tümörler onları oluşturan hücrelerin tipine göre adlandırılırlar. Sarkom, karsinom ve lenfoma katı tümörlere örnek olarak verilebilir. Lösemide genellikle katı tümör oluşmaz.
İyi huylu (Benign) tümörler
İyi huylu tümörler yavaş büyürler ve kendilerini sınırlarlar. Kanserli değildirler. Genellikle oluştukları dokuda kalırlar, kan veya lenf damarlarıyla vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar, yandaki organları itebilirler ve çıkarıldıktan sonra tekrar oluşmazlar. Çoğu iyi huylu tümör insan sağlığına zararlı değildir.
Ancak kanserli olmasalar da bazıları sinirlere veya damarlara baskı yapabilir ve ağrıya neden olabilir. Adenomlar, lipomlar, fibromalar iyi huylu tümörlere örnek olarak verilebilir.
İmmünoterapi nedir, nasıl uygulanır? Kanser tedavisindeki faydaları
İyi huylu tümör belirtileri
- Titreme
- Rahatsızlık ya da ağrı
- Yorgunluk
- Ateş
- İştah kaybı
- Kilo kaybı
- Gece terlemeleri
Kötü huylu (Malign) tümörler
Kötü huylu tümör kanser hücrelerinin yapıldığı anlamına gelir ve yakındaki dokuları istila edebilir. Bazı kanser hücreleri vücuttaki diğer dokulara yayılabilir. Kan dolaşımına veya lenf düğümlerine hareket edebilir. Buna metastaz denir. Kanser vücudun herhangi bir yerinde oluşabilir. Örneğin meme kanseri meme dokusunda başlar ve erken yakalanıp tedavi edilmezse koltuk altındaki lenf düğümlerine yayılabilir.
Metastaz nedir, neden olur? Metastatik kanser belirtileri ve tedavisi
Meme kanseri lenf düğümlerine yayıldıktan sonra kanser hücreleri karaciğer veya kemikler gibi vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Kanserden kaynaklanan ölümlerin çoğu bu yayılma yeteneğinden kaynaklanmaktadır. Karsinom, sarkom, germ hücreli tümörler kötü huylu tümörlere örnek olarak verilebilir.(4)
Kötü huylu tümör belirtileri
- Ağrı
- Kilo kaybı
- İştah kaybı
- Gece terlemeleri
- Yorgunluk
- Ateş veya titreme
Malign hipertermi nedir?
Malign hipertermi genel anestezinin çok nadir görülen komplikasyonlarındandır. Anestezi sırasında kullanılan ilaç ya da kas gevşeticilere karşı oluşan ve ölümcül olabilecek bir reaksiyondur. Cerrahi girişim esnasında vücut ısısında ani ve kontrolsüz artış, hızlı kalp atımı, morarma, kas sertliği, kas liflerinin parçalanması gibi bulgular görülebilir.
Kanda ve diğer dokularda asit ve potasyum yüksekliğine sebep olur. Hemen müdahale edilmezse ölümcül olabilir. Tanıda en güvenilir yöntem kas biyopsisi ve halotan- kafein kontraktür testidir.
Malign melanom (cilt kanseri) nedir?
Melanom pigment üreten hücreler mutasyona uğradığında ve kanserli hale geldiğinde ortaya çıkan bir cilt kanseri türüdür. Koyu tenli kişilerde nadir görülür. Erkeklerde göğüs ve sırt bölgesi, kadınlarda ise en yaygın bölge bacaklardır. Yeni ben oluşumu veya mevcut bende renk değişiklikleri ve büyüme şeklinde belirtiler görülebilir. Melanom tedavisinde en sık tedavi seçeneği ameliyattır.
Melanom nedir? Cilt kanseri melanomun nedenleri, belirtileri ve tedavisi
İyi ve kötü huylu tümörlerin farklar
| İyi huylu tümörler | Kötü huylu tümörler |
| Hücreler yayılmaz | Hücreler yayılabilir |
| Çoğu yavaş büyür | Hızlı büyürler |
| Yakınındaki dokuyu istila etmezler | Genellikle yakınındaki sağlıklı dokuyu istila ederler |
| Vücudun diğer kısımlarına metastaz yapmazlar | Kan dolaşımı veya lenfatik sistem ile yakınındaki dokuya yayılabilirler |
| Hormon veya diğer maddeleri salgılamazlar | Yorgunluk ve kilo kaybına neden olan maddeleri salgılayabilirler. |
| Sağlığı tehdit edici değilse tedavi gerektirmezler | Ameliyat, radyasyon, kemoterapi ve immünoterapi dahil agresif ilaç tedavileri gerektirebilir. |
| Alınması veya kemoterapi gibi tedavilerin uygulandığı durumlarda nüks etmezler | Çıkarıldıktan sonra bazen köken aldıkları bölgenin dışında başka bölgede tekrarlayabilirler |
| Mikroskop altında şekilleri, kromozomları ve hücrelerin DNA’sı normal görülür | Mikroskop altında şekilleri, kromozomlar, ve hücrelerin DNA’sı anormal olarak görülür |
Tümör tedavisi
İyi huylu tümörlerin tedavisi
Bazı tümörlerin asla tedaviye ihtiyacı olmaz. Eğer tümör küçükse ve herhangi bir belirti göstermiyorsa doktor izleme yaklaşımı önerebilir. Eğer doktor tedavi kararı verirse spesifik tedavi tümörün konumuna bağlı olacaktır.
Örneğin yüz veya boyunda tümör varsa kozmetik nedenlerden dolayı çıkarılabilir. Organları, sinirleri veya kan damarlarını etkileyen diğer tümörler başka problemleri önlemek için ameliyatla çıkarılır.
Kötü huylu tümör tedavisi
- Ameliyat (cerrahi)
- Kemoterapi
- Radyoterapi
- İmmünöterapi
- Hedeflenen kanser tedavisi
Akciğer kanseri tedavisi: Ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi
Cerrahi
Kanserin ana tedavi yöntemlerinden biri olan cerrahide kanserli doku vücuttan kesilip alınır. Lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilebilir. Bölgesel bir tedavi yöntemi olan cerrahi, vücudun yalnızca ameliyat edilen kısmını tedavi eder. Bu nedenle tamamen tek bir alanda bulunan, yayılmamış kanseri iyileştirebilir. Cerrah tümörü ve kanserin çevresindeki bazı normal dokuları (temiz sınırı olarak da bilinen) alır.
Ayrıca kanserli hücre içermesi durumunda kanserin en yakınındaki lenf düğümlerini de alabilir. Tümör tedavisi genellikle endoskopik teknikler kullanılarak yapılır. Endoskopik yöntem, daha az kesi ile yapılır ve iyileşme süresi daha hızlıdır.
Kemoterapi
Kemoterapi ilaçla tedavi anlamına gelir. Kanserin tipine ve evresine göre kanseri tedavi etmek, yayılımını önlemek, tümörün büyümesini yavaşlatmak ve vücudun farklı bölgelerine yayılmış kanser hücrelerini yok etmek amacıyla kullanılır.
Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?
Ayrıca cerrahi öncesi tümörü küçültmek veya ameliyattan sonra yayılmasını önlemek için koruyucu amaçlı kemoterapi uygulanabilir. İlaçlar damar yoluyla veya ağızdan hap olarak verilir ve kan yoluyla tüm vücuda yayılırlar. Yan etkileri arasında bulantı kusma ve saç dökülmesi görülebilir.
Radyoterapi
Radyoterapi (Radyasyon tedavisi), kanser hücrelerini öldürmek ve tümörleri küçültmek için yüksek doz radyasyon kullanılan bir tedavi yöntemidir. Tedavi alanındaki kanser hücrelerinin DNA’larına zarar vererek onları yok eder.
Normal hücreler de radyasyondan etkilenmelerine rağmen kanser hücrelerine nazaran kendilerini daha iyi onarırlar. Radyoterapi genelde pazartesiden cumaya kadar her gün verilir, hafta sonu ise normal hücrelerin kendilerini onarmasına fırsat vermek için hasta dinlendirilir. Amaç, daha az yan etki ile kanserin küçültülmesi ya da tedavi edilme şansının en yüksek seviyeye çıkartılmasıdır.
Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri
Beyin tümörü nedenleri
Çoğu beyin tümörünün nedeni bilinmemektedir. Ancak beyin tümörü gelişmesini artırabilecek bir dizi risk faktörü vardır.
Risk faktörleri
- Yaş: bazı beyin tümörleri çocuklarda daha yaygındır.
- Önceki kanserler: Kanseri olan çocukların daha ileri yaşlarda beyin tümörü geliştirme riski daha yüksektir. Hodgkin olmayan lenfoma olan erişkinlerde de yüksek risk vardır
- Radyasyon: Radyoterapi ya da kafaya X ışınları uygulanması gibi tedavi yöntemleri beyin tümörü riskini arttırabilir.
- Aile öyküsü ve genetik koşullar: Turner sendromu gibi bazı genetik hastalıkların, beyin tümörü riskini arttırdığı bilinmektedir.
- HIV (AIDS): Genel popülasyona kıyasla AIDS olan kişilerde beyin tümörü görülme riski daha yüksektir.
Beyin tümörü belirtileri
- Alışılmadık ve kademeli olarak artan baş ağrısı
- Açıklanamayan mide bulantısı ve kusma
- Bulanık ve çift görme
- Bir kol veya bacakta hareket kaybı
- Denge zorluğu
- Konuşma zorluğu
- Kişilik ve davranış değişiklikleri
- İşitme sorunları
- Nöbetler
Solid lezyon ne demek?
Solid lezyonlar kist veya sıvı alan içermeyen anormal doku kitleleridir. İyi huylu veya kötü huylu olabilirler. Solid tümörler, sarkom ya da karsinom gibi onları oluşturan hücre tipine göre adlandırılır. Tedavi planını hazırlayabilmek için tümörün türünün ve özelliklerinin önceden kesin olarak belirlenmesi gerekir.
Sarkom nedir?
Bu tümörler kıkırdak, kemik, yağ dokusu ve sinirler gibi bağ dokusunda başlar. Kemik iliği dışındaki hücrelerde ortaya çıkarlar. Belirtiler belirgin olmayabilir. Tümörün bulunduğu yere veya yakınındaki sinirlere bası uygulamasına bağlı olarak ağrı oluşabilir. Tedavide ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi tercih edilir.
Kitle ne demek?
Kitle normalde vücutta bulunmayan şişlik veya yumru olarak tanımlanabilir. Vücuttaki her şişlik tümör anlamına gelmez. Herhangi bir kaza veya travma sonrasında da hematom dediğimiz cilt altı kanamaları olabilir. Bunlar o bölgede şişlik oluştursa da zamanla geçer. İltihaba bağlı oluşan apse gibi şişlikler de tedaviyle tamamen iyileşebilen oluşumlardır.
Apse nedir, neden olur? Diş apsesine ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavisi
Lezyon ne demek?
Vücutta belli başlı hastalıkların neden olduğu organ ve doku değişikliklerine lezyon denir. Lezyonlar kimi zaman yırtılma, yıpranma, kimi zamanda doku bozuklukları şeklinde oluştuğu gibi tümör ve apse şeklinde de oluşabilmektedir. Bazı lezyonlar iyi huylu, bazıları ise kötü huyludur. Bunun tespiti için lezyonun bulunduğu dokunun işlevselliğini yitirip yitirmediğine bakılmalı ya da bu dokuda oluşan bozukluklar takip edilmelidir. Bknz: >>> Cancer and Tumor
Kaynaklar ve Referanslar:
1- What Is Cancer?,2- Benign Tumors,3- Rare Malignant Tumors of the Breast4- Malignant brain tumour (brain cancer)5- The Development and Causes of CancerYAZIYI PAYLAŞ
Kadınlarda ve erkeklerde en sık görülen kanser türleri ve tedavileri
Patoloji – Benign ve Malign Tümörler
Şiddetli baş ağrısı beyin tümörünün habercisi olabilir
Beyin kanseri (tümörü) neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Detaylı kanser belirtileri! Bunları bilmek hayatınızı kurtarabilir
YORUMUNUZ VAR MI?