Türkiye’nin ilaçta yerelleşme programında AB ile uyuşmazlık tahkimde çözülecek

Yazan Hatice Pala Kaya

7 Mayıs 2022 | 7 Haziran 2022 | Kategori: Sağlık Gündemi, Sektör Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

0 Paylaşım

Avrupa Birliği’nin Türkiye’nin, İlaçta Yerelleşme Programını Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) şikayet etmesiyle başlayan süreçte yeni bir aşamaya gelindi. Şikayet sonrası DTÖ nezdinde kurulan panelin raporu açıklandı. Raporda ağırlıklı olarak Türkiye’nin savunmalarının reddedildiği gözlendi. Türkiye, bunun üzerine DTÖ sürecinden ayrılma hakkını kullanarak uyuşmazlığı tahkime taşıdı. Avrupa Birliği, 2019’da Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) Türkiye’nin ilaçta yerelleşme programını GATT anlaşmasına aykırı unsurlar taşıdığı gerekçesiyle şikayet etmişti.

Şikayete konu iddialar yerelleşme programının AB ülkelerinde üretilen ürünlere karşı rekabeti önlediği, firmaları Türkiye’de üretime zorladığı ve Türkiye’de üretim yapmayanların kamu alım listesinden çıkarması olarak sıralanmıştı. Yerelleşme programında Türkiye’nin, kamu geri ödeme sistemine girmesi için bazı ürünlerin Türkiye’de üretilmesi şartını koyması, reddeden firmaların geri ödeme listesinden çıkarması, ilaç ruhsat başvurularının yerel üretim yapma koşuluna göre önceliklendirilmesi şikayet konuları arasında yer alıyor.

Avrupa Birliği’nin şikayetine ABD de katılmıştı. Süreçte uyuşmazlık çözümü için oluşturulan çeşitli ülkelerin katıldığı DTÖ nezdinde oluşturulan Panel raporunu 2021 sonunda taraflara iletmiş ancak tarafların isteği üzerine açıklanmamıştı. Türkiye’nin tahkim yoluna gitmesi ve her iki tarafın onay vermesiyle panel raporu üzerindeki gizlilik kalktı ve 28 Nisan günü DTÖ panel raporunu yayımladı.

Panel raporunda AB’nin iddialarına karşılık Türkiye’nin yaptığı savunmaların kabul edilmemesi dikkat çekti. Raporda Türkiye’nin, bahse konu kamu alım listesinden çıkarmanın GATT anlaşması istisnası olan kamu ihalesine dahil olduğu, yerlileşme programının tedaviye erişim ve sağlık hakkı gereği uygulandığı, AB’nin iddialarını ispatlayamadığı yönündeki savunmalarının reddedildiği belirtildi.

İlaçta yerelleşme mayası tuttu ve üretim taahhüdü verilen ilaç 92’ye ulaştı

Türkiye, bu gelişme üzerine tahkim yoluna gitme hakkını kullanacağını taraflara ve Dünya Ticaret Örgütüne bildirdi. DTÖ, konuya yönelik olarak yaptığı açıklamada, Türkiye’nin tahkime gitme hakkını kullanacağını bildirdiğini vurgulayarak, Dispute Settlement Understanding (DSU) anlaşması 25. Maddesine göre, Türkiye’nin bu hakkını kullandığı açıklandı. Diğer taraftan DTÖ’nün internet sitesine uyuşmazlık çözümüne ilişkin verilen bilgilerde 25. Maddedeki bu hakkın nadiren kullanıldığı bilgisine yer verildi.