Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

Bilgisayarlı tomografi (BT), vücudun iç kısımlarının ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için X ışınları ve bilgisayar kullanan tıbbi bir görüntüleme tekniğidir. Vücudun neredeyse tüm kısımlarını görüntülemek için tomografi kullanılabilir. Cerrahi müdahale veya tedavileri planlamanın yanı sıra, hastalık veya yaralanmaları teşhis etmek için de kullanılır. Acil durumlarda hayat kurtarıcı olabilir. Bununla birlikte, BT taraması radyasyon kullandığı için, tercih edilirken riskleri ve faydaları göz önünde bulundurulur.

Tomografi (BT) nedir?

Tomografi cihazı nedir?

Bilgisayarlı tomografide, ortasında dairesel bir açıklığa sahip, büyük bir x-ışını kaynağı ve bir x-ışını dedektörü, vücudu çevreleyerek etrafında döner. Modern tarayıcılarda gövdeden geçen x-ışınlarını kaydeden genellikle 4 ila 64 ya da daha fazla sayıda sensörü olan bir x-ışını dedektörü bulunur. Sensörlerden gelen veriler, vücutta çoklu açılardan alınan bir dizi röntgen ölçümü yapar. Ölçümler doğrudan görüntülenmez, bir bilgisayara gönderilir.

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Bilgisayar röntgen ölçümlerini, vücudun 2 boyutlu dilimlerini (enine kesitler) andıran görüntülere dönüştürür. (2) Tomo; Yunanca “dilim” anlamına gelir. Kaydedilen bu görüntüye tomogram denir. İşlem birkaç kesit üretmek için tekrarlanır. Bilgisayar, kaydedilen görüntülerden 3 boyutlu görüntüler de oluşturabilir.

Tomografi (BT) ne işe yarar?

• Kemik tümörleri ve kırıkları gibi kas ve kemik bozukluklarını teşhis etmede,
• Kemiklerde hasar, kan akışı, felç ve kanserle ilgili sorunları tespit etmede,
• Tümör, enfeksiyon veya kan pıhtısının konumunu belirlemede,
• Cerrahi, biyopsi ve radyasyon tedavisi gibi prosedürleri yönlendirmede,
• Kanser, kalp hastalığı, akciğer nodülleri ve karaciğer kitleleri gibi hastalıkları ve durumları tespit etme ve izlemede,
• Kanser tedavisi gibi bazı tedavilerin etkisinin takibinde,
• İç yaralanmaları ve iç kanamayı tespit etmede,
• Biyopsi yapılması, çeşitli testler için vücut içi sıvıların çıkarılması ve derin apselerin boşaltılması gibi belirli prosedürlerin gerçekleştirilmesinde radyoloji uzmanına rehberlik etmede,
• Bir tümörün yerini, boyutunu ve şeklini belirlemede BT taramasından yararlanılır.

Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri

Tomografi (BT) hangi hastalıkların teşhisi için çekilir?

• Beyinle ilgili sorunlar: Beyin tomografisi ile travmatik yaralanmaların (kan pıhtıları veya kafatası kırıkları gibi), tümörleri ve enfeksiyonları tespit edilebilir.
• Omurga problemleri: Omurgada, omurganın kemik yapısı, omurlar arasındaki yastıkçık (intervertebral disk) ve omuriliğin anatomisi doğru bir şekilde tanımlanabilir.
• Osteoporoz: Osteoporozun değerlendirilmesinde kemik yoğunluğunu doğru bir şekilde ölçmek için BT tarama yöntemleri kullanılabilir.
• Karın içi hastalıklar: Karın BT taramaları, tümörlerin, enfeksiyonun, anormal anatominin veya travmanın neden olduğu vücuttaki değişikliklerin varlığını veya yokluğunu doğrulamak için kullanılır. Karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, aort, böbrekler, uterus ve yumurtalıkların görselleştirilmesi dahil vücut organ anatomisinin tanımlanmasında fayda sağlar.
• Kalp hastalıkları: Çeşitli kalp hastalığı tipleri veya anormallikleri olduğundan şüphelenildiğinde kalbin BT taramasından yararlanılır.
• Kafa içi travmalar: Bilgisayarlı tomografi taraması travmatik yaralanmaları, tümörleri, felce yol açan pıhtıları, kanamayı tümör ve enfeksiyonların tespiti için kafa görüntülemesinde kullanılabilir.
• Akciğer hastalıkları: Tümör, pıhtı, aşırı sıvı ve amfizem veya zatürre gibi diğer durumların varlığını ortaya çıkarmak için akciğerleri görüntüleyebilir.
• Kemik hastalıkları: BT taraması özellikle karmaşık kemik kırıkları, ciddi derecede aşınmış eklemler veya kemik tümörleri görüntülerken faydalıdır.

Amfizem nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Tomografi (BT) nasıl çekilir?

• Taramadan birkaç saat önce bir şey yiyip içmemeniz istenebilir.
• Taramayı yapmadan önce, görüntülerin kalitesini yükseltmeye yardımcı olmak için vücuda kontrast olarak adlandırılan özel bir boya verilebilir.
• Tomografi çekimi sırasında, giysilerin bir kısmı ya da tamamı çıkarılır ve hastane elbisesi giyilir.
• Tarama sonuçlarını etkileyeceğinden kemer, takı, takma diş, toka, piercing, gözlük gibi metal cisimler çıkarılır.
• Tarayıcıya doğru kayan veya sabit duran bir masaya yüzüstü veya sırtüstü uzanılır. Ek olarak kemer veya yastıklar, pozisyonu korumak için kullanılabilir.
• Radyolog çekim odasından ayrılarak kontrol odasına geçer. Burada uzmanın hastayı görüp onunla iletişim kurabileceği bir sistem bulunur.
• Masa yavaşça tarayıcıya girerken, X-ray cihazı hastanın etrafında döner. Her dönmede vücudun ince kesitlerinin sayısız görüntüsü oluşur.
• BT görüntüleri çekilirken hareketsiz durmak çok önemlidir; hareket bulanık görüntülere neden olabilir.
• Tetkik sırasında nefes alınması veya nefes verilmesinin yanı sıra göğsün hareketini önlemek için nefesin kısa bir süre tutulması istenebilir.
• Tarama sırasında tıklama ve vızıltı gibi sesler duyulabilir. Tetkik sırasında masa, milimetrik hareketler yapabilir.
• Küçük çocukların BT taramasında sakin ve hareketsiz durabilmeleri için doktor tarafından sakinleştirici önerebilir.

Radyoloji nedir? Radyolog kimdir, hangi hastalıklara bakar?

Tomografi (BT) ne kadar sürer?

Tomografi (BT) çektirmeden önce yapılması gerekenler

• Özel düzenlemeler yapılması gerekeceğinden taramaya girecek kişinin herhangi bir alerji veya böbrek problemi varsa veya diyabet için ilaç kullanıyorsa hastaneye bildirmelidir.
• Hamileliğin hastaneye veya doktora bildirilmesi gerekir. BT taramaları, hamile kadınlar için acil bir durum olmadıkça önerilmez, çünkü X-ışınlarının düşük de olsa bebeğe zarar verme olasılığı vardır.
• Tarama yapılacağı gün üzerinde fermuar ve bijuteri bulunan giysiler giyilmemeli, bol ve rahat giysiler tercih edilmelidir.
• MR taramalarından farklı olarak, tarayıcı tüm vücudu sarmaz, bu nedenle klostrofobi hissedilmesi beklenmez. Ancak endişe veya klostrofobi durumunda uzmanlar sakinleştirici verilmesini sağlayabilir.

Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

İlaçlı Tomografi nasıl çekilir?

Çekimi yapılacak doku ve organa bağlı olarak farklı yollarla vücuda verilir:

• Enjeksiyonla: İlaçlar doğrudan damar içine enjekte edilir. Kan damarları, idrar yolları, karaciğer veya safra kesesinin görüntüde öne çıkmasına yardımcı olur. Enjeksiyon sırasında sıcaklık hissi veya ağıza metalik bir tat gelebilir.
• Ağız yoluyla: Yemek borusu veya sindirim sisteminin taranmasında kontrast madde içeren bir sıvı içilmesi istenebilir. İçeceğin tadı kötü olabilir.
• Lavmanla: Bağırsaklar taranıyorsa kontrast madde rektuma yerleştirilebilir. Bu işlem, şişkinlik ve rahatsızlık hissi verebilir.

Tomografi (BT) türleri

Beyin Tomografisi (Kraniyal BT)

Kranyal BT taraması, kafa taraması, kafatası taraması ve sinüs taraması olarak da bilinir. Kafa yaralanmalarını, şiddetli baş ağrılarını, baş dönmesini ve diğer anevrizmaları, kanama, felç ve beyin tümörü semptomlarını değerlendirmek için özel bir röntgen cihazı kullanır. Ayrıca yüzün, sinüslerin ve kafatasının değerlendirmesine veya beyin kanseri için radyasyon tedavisinin planlanmasına yardımcı olur. (5)

Beyin kanseri (tümörü) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Omurga BT

Omurga BT, boyun (servikal), sırt (torakal) ya da bel (lomber) bölgesindeki omurların, içerisinde ve çevresinde yer alan yapıların değerlendirilmesine yardım eder. Yaralılarda omurilik hasarı teşhisinde kullanılan bir görüntülemedir. Acil durumlarda, iç yaralanmaları ve kanamayı gösterebilir. (6)

Göğüs BT

Bilgisayarlı göğüs tomografisinin özel röntgen cihazı, diğer görüntüleme tetkiklerinde bulunan anormallikleri inceler ve açıklanamayan öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, ateş ve diğer göğüs semptomlarının nedenini araştırır. Akciğerde çok küçük nodülleri dahi tespit edebildiğinden, özellikle akciğer kanserini en erken ve tedavi edilebilir aşamasında teşhis etmede etkilidir. (7)

Akciğer grafisi nedir? Nasıl çekilir? Raporu ve sonucu nasıl yorumlanır?

Karın ve Pelvis BT

Karın ve pelvis tomografisi, ince bağırsak, kolon ve diğer iç organların hastalıklarını saptamaya yardımcı olmak ve genellikle açıklanamayan ağrının nedenini belirlemek için kullanılan tanısal bir görüntüleme testidir.

BT Anjiyografi

Bilgisayarlı tomografi anjiyografi, kan damarı hastalığı, anevrizmalar veya tıkanmalar gibi durumların teşhis ve değerlendirilmesinde kullanılır. Kan damarlarına kontrast madde enjeksiyonu yapılır. BT anjiyografi ile beyin, boyun ve kalp damarları ile göğüs kafesi içinde ve karındaki büyük damarlar, kalp damarları, ayrıca kol ve bacak damarları görüntülenebilir. (8)

Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?

Tomografi (BT) sonucu ne zaman çıkar?

Radyolog görüntülerde herhangi bir tümör, kan pıhtısı, kırık veya diğer anormallikler görmediyse, BT tarama sonuçları normal olarak kabul edilir. BT taraması sırasında herhangi bir anormallik tespit edilirse, bulunan anormallik türüne bağlı olarak başka testlere veya tedavilere ihtiyacınız olabilir. Bu süreç, birkaç gün ile bir hafta kadar sürebilir.

Tomografi çekimi zararları ve alınan radyasyon

BT taramaları hızlı, ağrısız ve genellikle güvenlidir. Bunula birlikte; (9)

• Alerjik reaksiyon: Kontrast maddelere karşı aşırı duyarlılık reaksiyonu, kızarmadan anafilaktik şoka kadar değişebilir. Bazı hastalarda kontrast madde alerjik reaksiyonlara veya nadir durumlarda geçici böbrek yetmezliğine neden olabilir. Damar içi kontrastına aşırı duyarlılık risk faktörleri alerjik reaksiyon, astım öyküsü veya gıda alerjileridir. Böbrek yetmezliği / yetersizliği, multipl miyelom, konjestif kalp yetmezliği, aort darlığı gibi ciddi kalp hastalığı olan hastalar damar için kontrast madde almamalıdır.
• Böbrek toksisitesi: Böbrek yetmezliği ile sonuçlanabilen böbrek toksisitesi, BT taramalarında kullanılan damar içi kontrast maddenin oldukça nadir bir komplikasyonudur. Diyabeti olan kişiler, dehidrasyona maruz kalanlar veya zaten böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda bu reaksiyon daha fazla görülür.

Böbrek yetmezliği nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

• Nadir komplikasyonlar: Prosedüral müdahalelere bağlı olarak kanama, enfeksiyon, şok, işlem sonucu nadiren ölüm gibi komplikasyonlar da görülebilir.
• İyonize radyasyon canlı dokularda biyolojik etkilere neden olma potansiyeline sahiptir. Bu risk, kişinin hayatı boyunca yaptırdığı BT çekimlerinin sayısı ile artabilir. BT taraması sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı, vücudun ne kadarının tarandığına bağlı olarak değişir.

Gebelikte tomografi çekimi

Gebelik dönemindeki taramada eğer karın veya pelvis görüntülenmiyorsa, yapılan taramanın bebek için risk oluşturmadığı düşünülmektedir. Karın ve pelvis görüntülemesi gerekliyse, MR veya ultrason gibi radyasyon kullanmayan tetkikler tercih edilir. Acil bir durum söz konusuysa BT kabul edilebilir bir alternatiftir. Bununla birlikte BT, gebeliğin ilk üç ayında, fetüs için potansiyel bir risk taşır. (10)

Çocuklarda tomografi

Çocuklar iyonlaştırıcı radyasyona karşı daha hassastır ve kanser gelişimi çocuklarda yetişkinlere göre daha yüksek bir risktir. Bu yüzden çocuk tomografisi çekilirken tarayıcının çocuklara göre ayarlanmış olduğundan emin olunmalıdır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör