Tıbbi mümessillik sınavındaki güvenlik zaafı ve haksız uygulamalar
Geçtiğimiz hafta sonu Sağlık Bakanlığı’nın yetkilendirmesi ile Yıldırım Beyazıt Üniversitesi tarafından tıbbi mümessillik (yeni adı ürün tanıtım elemanı, ÜTE) sınavı yapıldı. Sınava halen sektörde çalışanlar ile mümessil olmak isteyen adaylar katıldı. Ancak çoğunluk mevcut çalışanlardan oluşuyordu. Sınav, Ankara, İstanbul ve İzmir’de gerçekleştirildi. Sınavdan önce Yıldırım Beyazıt Üniversitesi tarafından sınav güvenliğine ilişkin koşullar açıklanmıştı. Buna göre sınava telefon, bilgisayar, saat vb elektronik cihazlarla giriş yasaklanmıştı.
Buna rağmen sınav güvenliği konusunda iller arasında farklı uygulamalar yapıldı. Örneğin sınava Ankara’da giren bir aday, kendisinin sınav salonuna alınırken kemerine kadar çıkarmak zorunda bırakıldığını buna karşılık İstanbul’da sınavın oldukça rahat bir ortamda icra edildiğini ve bazı kişilerin sınava cep telefonlarıyla girebildiklerini söyledi.
Zaten eğitimin ciddiyetine ilişkin ciddi itirazlar vardı buna bir de sınav ciddiyeti eklenmiş oldu. Sınav güvenliğindeki sorunların, adaletsiz neticelere sebebiyet vereceği iddiaları dolaşmaya başladı.
Doğrusu halen sektörde çalışan tıbbi mümessillerin kazanılmış haklarına saygı duymaksızın bu konuda bir eğitim alma ve sınav mecburiyeti getirilmesi hakkaniyete uygun değildi. Çalışma hakkı gibi temel bir konuda Yönetmeliklerle hukuk güvenliğinin bu derece ihlali Anayasal güvencelere de aykırıydı.
Kazanılmış hakları ihlal edilen tıbbi mümessiller ilaç sektörünün gerçek emekçileridir. Mümessil, kota baskısı altında bölge müdürünün mobbingine maruz kalır, kotayı tutturamazsa işten atılır, kaprisli hekime katlanır, firma idarecisinin etik dışı emir ve talimatlarını içine sinmese de yerine getirir ve buna rağmen belli bir yaştan sonra deneyimlerine saygı duyulmaksızın kapı dışarı konulur. Ülkemizde bugünkü koşullarda tıbbi mümessil olarak emekli olmak neredeyse imkansız gibidir.
Hal böyle iken Sağlık Bakanlığı 2011 yılında ilaç tanıtımı konusunda köklü bir Yönetmelik değişikliğine gitti. Bu değişikliklerden en önemlisi ilaç tanıtımı yapma hak ve yetkisinin sadece ürün tanıtım elemanı adı verilen ve Bakanlıkça yeterlilik belgesi almış kişilere verilmesi oldu. Ancak bizde sektörde çalışan tıbbi mümessillerin neredeyse tamamı alaylı. Sahada az sayıda tıbbi tanıtım ve pazarlama programı mezunu mümessil var.
Bunun için Yönetmelikte, Sağlık Bakanlığı’nın yapacağı (yaptıracağı) bir sınav neticesinde mevcut mümessillere de ürün tanıtım elemanı belgesi verilmesi öngörüldü. Fakat halihazırda sektörde çalışanlar dahil olmak üzere ÜTE sınavına girebilmek için ayrıca bir eğitim alınması zorunluluğu getirildi. Oysa halen bu işi yapan mümessiller zaten bir biçimde bu eğitimleri almışlardı. Dahası bu eğitim için Sağlık Bakanlığı tarafından Ankara’da Yıldırım Beyazıt Üniversitesi akredite edildi. Böylece sınava girecek bütün mümessillerin Yıldırım Beyazıt Üniversitesi eğitiminden geçmesi mecburiyeti konulmuş oldu.
Öncelikle bu konunun rekabete açılmaması ve eğitim yetkisinin tek bir kurumun tekeline verilmesi kabul edilemez bir durumdu. Nitekim Yıldırım Beyazıt Üniversitesi bu tekel hakkını oldukça iyi “değerlendirdi.” Uzaktan eğitimle, internet üzerinden verilen ve doğal olarak maliyeti çok düşük olan bu eğitimler kazanç sağlama fırsatı olarak görüldü. Zaten dar gelirli olan tıbbi mümessiller bu eğitimi alabilmek için kişi başına yaklaşık 1200 TL ödediler. 3 aylık bir eğitimin karşılığında ödenen bu rakam çoğu bölümün lisans ve yüksek lisans eğitimi harcından daha fazla.
Uzun yıllardan beri tıbbi mümessillik mesleğini icra eden kişilerin dahi kazanılmış hakları bir gece çıkarılan Yönetmelikle ortadan kaldırılmış, bu kişilerin mesleğe devam edebilmeleri için hiçbir alanda benzeri olmayan bir uygulama ile sınav şartı konulmuştu. Buna bir de sınavın adaletli yapılmadığı iddialarıeklendi. Bu hususta Bakanlık ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi yetkilileri adayları tatmin eden bir açıklama yapmalıdır.
YAZIYI PAYLAŞ
Yazar Hakkında
Dr. Erkin Göçmen
Tıp Doktoru ve Hukukçu
YORUMUNUZ VAR MI?