Tenya neden olur? Nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

22 Eylül 2019 | 29 Haziran 2021 | Kategori: Parazitler, Sağlık Sözlüğü Print

194 Paylaşım

Tenya, sindirim ve boşaltım sistemini etkileyen bir parazit türüdür. Çiğ veya az pişmiş et tüketmek, kirli su içmek veya kötü hijyen koşulları nedeniyle bulaşır. Tedavisi oldukça kolay olan tenyalar genellikle hiçbir belirtiye sebep olmaz. Ancak bazı bireylerde, karın ağrısı, ishal, aşırı kilo kaybı ve bulantı gibi rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Zaman zaman 30 yıla kadar yaşayabilen ve 25 metreye kadar uzayabilen tenyalardan doğal yollarla veya ilaç tedavisi ile kurtulmak mümkündür. Dünya genelinde pek çok tenya türü vardır. Ama ülkemizde en çok sığır tenyası görülmektedir.

İçindekiler

Tenya nedir?

Tenya, tapeworm bağırsak parazitinin neden olduğu bir tip enfeksiyondur. Tenyalar, yaşamak için başka canlılara ihtiyaç duyar. Tek başlarına hayatta kalamayan bu parazitler yaşamlarını hayvan veya insanların bağırsaklarında sürdürürler. 6 farklı türü bulunan bu parazitin, özellikle 3 türü yaygındır.(1)

Tenya neden olur?

Tenya parazitleri kirli sularda ve yeterince temizlenmemiş yiyeceklerde bulunabilmektedir. Bu besinleri tüketen hayvanların, çiğ ya da az pişmiş etlerinin tüketimi sonucunda da tenya insanlara bulaşmış olur. (2)

Kıl kurdu neden olur? Nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Tenya türleri

Tenia Saginata (Sığır tenyası)

Sığırlardan bulaşan bu tenyalar Türkiye’de en çok görünen tenya türüdür. Sığır tenyaları tüketilen az pişmiş veya çiğ et ile henüz lavra iken vücuda girer, bağırsakta büyür ve olgunlaşır. Boyları 10 metreye kadar çıkabilen sığır tenyaları nadiren de olsa ishal, kilo kaybı, bulantı ve üst karın bölgesinde ağrılara neden olabilmektedir. Dışkı yardımı ile fark edilebilen sığır tenyalarının tedavisi oldukça kolaydır.(3)

Taenia Solium (Domuz tenyası)

Domuz tenyalarının boyu 5 metreye kadar çıkabilmektedir. Türkiye’de çok az, dünyada çok yaygın görünen domuz tenyaları, sığır tenyalarından farklı olarak vücudun belirli bölgelerinde kist oluşumuna neden olabilmektedir. Beyinde oluşacak kistler bireyde epileptik ataklar ve farklı sinirsel problemlere sebep olabileceği için tenya tedavisi sırasında hijyene çok dikkat edilmelidir. Kist durumu oluşmadığı sürece domuz tenyası tedavileri de sığır tenyaları gibi oldukça kolaydır.

Bağırsak parazitleri (kıl kurdu-tenya) nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Diphyllobothrium Latum (Balık tenyası)

Balık tenyalarının boyları 25 metreye kadar uzayabilmektedir. Genellikle tuzlanmış ya da çiğ balık eti ile bulaşan bu tenyalar bağırsağa çok sıkı tutunurlar ve günde 1 milyondan fazla yumurta oluşturabilirler. Karın ağrısı, kramplar, kusma, kilo kaybı, B12 vitamini eksikliği ve makrositer anemi gibi ağır semptomlara sebep olan balık tenyasının teşhisi dışkıda bulunan yumurtalar sayesinde konulur.

Tenya zararları

Tenyalar çoğu kişide herhangi bir sağlık sorununa sebep olmasa da bazı kişilerde karın ağrısı, açıklanamayan kilo kaybı, bağırsak tıkanması, sindirim sistemi problemleri, mide bulantısı, ishal gibi semptomlarla ortaya çıkabilmektedir. Bu belirtilerin gelişmesi 8-14 hafta sürebilmektedir. Bazı bireylerde anüs çevresindeki perianal bölgede tahriş yaratan tenyalar bu bölgede kaşıntıya da sebep olabilmektedir. Bunun sebebi solucan parçalarının ve yumurtaların vücuttan atılırken tahrişe sebep olmasıdır.

Eğer tenya larvaları bağırsaklardan göç etmiş ve diğer dokularda kistler oluşturmuşsa bu durum organ ve doku hasarına, sinir sistemi hastalıklarına sebep olabilmektedir. Eğer sebebi açıklanamayan epileptik nöbetler ya da başka nörolojik belirtiler yaşanıyorsa derhal bir doktora başvurulması gerekir.

Tenya belirtileri

Uykuda salya akıntısı
Karın ağrısı
Boşaltım sorunları
Sebepsiz kilo kaybı
Kandaki eozinofili miktarının artışı
Balık tenyasına sahip bireylerde sebepsiz B12 vitamini eksikliği

Tenyanın psikiyatrik belirtileri

Hezeyan
Halüsinasyon
Obsesif kompulsif bozukluk

Uyku sırasında salya akıntısının sebebi tenyanın ince bağırsakta sebep olduğu enfeksiyondur. Tenyaların yutaktaki hareketleri, tükürük bezlerini uyararak özellikle uyku anında salya salgısının artmasına sebep olur. (4)

Tenya nasıl teşhis edilir?

Sindirim ve boşaltım sistemine yerleşen tenyaların teşhisi mikroskobik ve makroskobik dışkı incelemesi ile yapılmaktadır. Makroskobik incelemede dışkının kıvamı ve rengi gözden geçirilir, dışkıda kan ve mukus olup olmadığı kontrol edilir. Mikroskobik incelemede ise birden fazla yöntem kullanılır. Bu incelemeler sonucu tenyanın varlığı ve hangi gruba ait olduğu belirlenir, buna göre tedaviye başlanır. (5)

Tenya nasıl dökülür?

Tenyaların dökümü için birkaç bitkisel tedavi yöntemi vardır. Ancak bu yöntemler işe yaramazsa kesin çözüm için bir doktora başvurulmalı ve ilaç tedavisine başlanmalıdır. Birçok bireyde tenya tedavisi kısa sürmekte, birkaç doz ilaç ile atlatılabilmektedir. İleri vakalar ise ameliyat gerektirmektedir.

Bağırsak şerit ve tenyaları nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Zerdeçal, karanfil, sarımsak, papatya suyu, zencefil, eğrelti otu suyu gibi bitkiler tenyaların ve diğer parazitlerin dökülmesine yardımcı olan bitkisel çözümler arasında yer almaktadır.

Tenya tedavisi

Tenya parazitinin vücuttan atılması için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların tek doz kullanımı genelde tek başına yeterli olmamakta, bu süreçte vücut temizliğine çok fazla dikkat edilmelidir.

Tenyaların vücuttan atımı için kullanılan Niclosamid içerikli ilaçlar sığır ve balık tenyalarında etkili iken domuz tenyalarında etkisiz kalmaktadır. Domuz tenyasına sahip hastalara genellikle Albendazol içerikli ilaç tedavisi uygulanmakta ve bu tedavi 3-4 hafta kesintisiz olarak sürdürülmektedir. (6)

Tenyanın doğal tedavisi

Bazı bitkiler ve meyveler güçlü antioksidan etkileri sayesinde bağırsakların temizlenmesine ve tenyaların vücuttan atılmasına yardımcı olmaktadır. (7)

Hindistan cevizi: Zengin besin bileşenleri ve içerdiği orik asit sayesinde bağırsak içindeki parazitlerin bozulmasına ve vücuttan atılmasına yardımcı olmaktadır. Meyvesini, sütünü ya da yağını tüketebileceğiniz hindistan cevizi, tenyaların baş düşmanıdır.

Hindistan cevizi yağı neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Pelin otu: Hem bağırsak kurtlarının hem de boşaltım sistemine yerleşen tenyaların azalmasına yardımcı olur. Kaynatılıp suyu içilen bitki güçlü bir anti-parazitiktir.
Kabak çekirdeği: Laktasif etkisi sayesinde müshil özelliği göstererek bağırsakların temizlenmesini ve tenyaların vücuttan atılmasını sağlar. Kabak çekirdekleri hiçbir işleme gerek duyulmadan tüketilebilir.

Kabak çekirdeği faydaları ve zararları nelerdir? Neye iyi gelir?

Sarımsak ve soğan: Sarımsak içerdiği sülfürik bileşenler sayesinde parazitlerin imha edilmesini sağlamaktadır. Sarımsak ile benzer özelliklere sahip olan soğan ise çok güçlü bir antioksidandır. Bağırsakların hızlıca temizlenmesine yardımcı olan soğan bu sayede parazitlerin vücuttan atımına destek olur. Genellikle yemeklerle beraber tükettiğimiz sarımsak, haftada 2-3 defa tüketildiğinde parazitlere savaş açacaktır.
Zerdeçal: Son derece şifalı bir bitki olan zerdeçalın bir etkisi de bağırsaktaki tenyaların atımına yardımcı olmasıdır. Parazitlerin hasta olmasını sağlayan zerdeçal bu sayede yumurtaları öldürür ve vücuttan atımını kolaylaştırır. Zerdeçal dikkatli tüketilmelidir, fazla kullanıldığında bazı sağlık sorunlarına sebep olabilir. Günlük tüketilmesi gereken zerdeçal miktarı en fazla 2 gramdır.

Çocuklarda tenya

Özellikle toprak alanda oynayan ve hijyene yeterince dikkat etmeyen çocukların maruz kaldığı tenyalar oldukça yaygındır ve çocukların kilo almasına ve düzgün gelişmesine engel olabilir. Karın ağrısı, halsizlik, mide bulantısı, ishal gibi etkileri olan bu tenyalar kolayca tedavi edilebilir.

Çocuklara kıl kurdu ve tenya nasıl bulaşır? Belirtileri ve tedavisi

Tenya için hangi doktora gidilir?

Tenya tedavisi için Dahiliye bölümüne gidilebileceği gibi gastroenteroloji bölümüne de başvurulabilir. Her iki bölümde de uzman hekimler gerekli testleri yapacak ve tenya tespiti halinde gerekli tedaviyi uygulayacaklardır.

Çocuklarda tenya görüldüğünde ise Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü ya da Aile hekimlerine başvurulabilir. Bu hekimler gerekli görürse hastayı dahiliye ya da gastroenteroloji bölümüne yönlendirebilmektedir.