Prof. Dr. Tuba Dal: Strep A zamanında tedavi edilmezse tehlikeli sonuçları olabilir

Türkiye’de ve dünyada çocuk ölümlerine yol açması nedeniyle tedirginlik yaratan Strep-A’nın bakteriyel bir enfeksiyon olduğunu belirten Prof. Dr. Tuba Dal, bunun bilinen ve uzun yıllardır görülen bir enfeksiyon olduğunu kaydetti. Bu bakterinin genellikle boğaz iltihabı gibi hafif hastalıklardan pnömoni ve Streptokokal Toksik Şok Sendromu gibi ciddi invaziv enfeksiyonlara kadar birçok hastalığa neden olabileceğinin altını çizen Prof. Dr. Dal, daha önce geçirilen grip ve Covid-19 gibi hastalıkların Strep A enfeksiyonunu kolaylaştırdığını söyledi.

Strep A enfeksiyonlarının sıklıkla çocuklarda görüldüğü ve bu nedenle ailelerin hastalık belirtilerini iyi tanıyıp, sağlık kuruluşuna erken başvuru konusunda dikkatli davranmaları gerektiği uyarısında bulunan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Tuba Dal, Strep A ile ilgili merak edilenleri Medikal Akademi Ankara Temsilcisi Hatice Pala Kaya’ya anlattı.

Strep A nedir? Ne zaman tehlikeli hale dönüşür?

Prof. Dr. Dal: Toplumda Strep A olarak bilinen mikrop aslında Streptococcus pyogenes (A grubu beta-hemolitik streptokok) isimli bir bakteri olup, 19. yüzyılda tanımlanmıştır. Strep A, hastalık belirtilerine neden olmadan insanların boğazında, burnunda, derisinde yaşayabilir. A grubu beta-hemolitik streptokok enfeksiyonlarının çoğu boğaz iltihabı (farenjit) ya da ciltte impetigo gibi kısmen hafif enfeksiyonlardır.

Gribe ne iyi gelir? Grip ne zaman tehlikelidir? Nasıl hafif atlatılır?

Kızıl ise sıklıkla Strep A’ya bağlı boğaz enfeksiyonu olan çocuklarda gelişen, boğaz ağrısı, ateş ve döküntü ile seyreden bir hastalıktır. Strep A bakterisi nadiren selülit, nekrotizan fasiit, nekrotizan pnömoni ve Streptokokal Toksik Şok Sendromu gibi ciddi invaziv enfeksiyonlara neden olmaktadır. Geçtiğimiz yıl dünyada bakterinin kan, kas veya akciğerlere girmesiyle ortaya çıkan invaziv enfeksiyonların sıklığında artış olmuş ve çocuk ölümleri gözlenmiştir.

Hastalığın tanısında ve tedavisinde gecikme söz konusu olursa bu mikrop oldukça tehlikeli hale gelir. Tedavi almayan invaziv olmayan olgularda post-streptokokal glomerülonefrit ve akut romatizmal ateş gibi komplikasyonlar gelişebilir. Tedavi edilmeyen invaziv olgular ise toksik şok ve ölüme neden olabilir.

Strep A vakalarında Türkiye’de bir artış var mı, gözleminiz nedir?

Prof. Dr. Dal: Ülkemizde bildirilen enfeksiyonların çoğu boğaz iltihabı veya ciltte enfeksiyon şeklinde olup, vaka sayısında bir artış bildirilmemiştir. Ancak Avrupa’daki bebek ve çocuk ölümleri, ülkemizde de kaybettiğimiz üç yaşındaki çocuğumuz, Strep A enfeksiyonlarının ciddiyetini göstermektedir.

Strep A için riskli gruplar hangileridir?

Prof. Dr. Dal: Özellikle 5-15 yaş arasında olup kreşler ve okullar gibi kalabalık ortamlarda bulunan çocuklar akut farenjit açısından risk altındadır. İnvaziv enfeksiyonlar da herkeste ortaya çıkabilmekle birlikte bazı risk faktörleri bu hastalıkların sıklığını artırır. İleri yaş, ameliyatlar, suçiçeği gibi bir viral enfeksiyon geçirilmesi, cilt yaralanmaları, diyabet, aşırı alkol kullanımı invaziv Strep A enfeksiyonu gelişme riskini artırır. Ayrıca COVID-19 enfeksiyonu ve grip geçirilmesi de risk faktörlerinden sayılmaktadır.

Enfeksiyonu belirlemenin en hızlı yöntemi nedir?

Prof. Dr. Dal: Birçok bakteriyel ve viral patojen benzer kliniğe neden olabilir. Bu nedenle mikrobiyolojik olarak etkenin belirlenmesi önemlidir. Farenjitin tanısında boğaz sürüntü kültürleri, altın standarttır. Ancak, bu sonuçlar 24 saat veya daha uzun sürdüğünden hızlı testler geliştirilmiştir. Strep A farenjiti şüphesinde eş zamanlı olarak hızlı test ve kültür önerilir. Selülit, impetigo ve nekrotizan fasiit gibi enfeksiyonların tanısı öykü ve fizik muayene ve mikrobiyolojik kültür ile konur. Toksik şok sendromuna başka bakteriler de neden olabildiğinden, bu olgularda kan kültürleri önerilir.

Ağır enfeksiyonda Strep A’nın belirtileri nelerdir?

Prof. Dr. Dal: Strep A, yutak (farinks), mukoza, deri ve yumuşak dokulardan, kana ve akciğer dahil organlara geçebilir ve “Eritrojenik toksin A” adında bir toksin salgılar. Bu toksin vücutta bağışıklık sistemini uyarır, sitokin denen kimyasalların aşırı derecede üretilmesine yol açar. Streptokokal Toksik Şok Sendromu denen bu ciddi tablo ateş, titreme, kas ağrısı, mide bulantısı, kusma ve grip benzeri semptomlarla başlar. Hipotansiyon, taşikardi, taşipne, organların yetmezliği ve sepsise ilerler. İnvaziv bir Strep A enfeksiyonundan ölen bir çocuğun ailesi, hastaneye kaldırılmadan önce üç kez doktora başvurduklarını, çocuğun başlangıçta grip tanısı aldığını belirtmiştir. Çocuk, maalesef dördüncü gün hastaneye kaldırılmış ve ölmüştür.

Hastalığın ağır seyretmesinin nedenlerini açıklar mısınız?

COVID-19 pandemisi sonrasında ortaya çıkmasını nasıl değerlendirirsiniz?

Prof. Dr. Dal: Bu konuda henüz elimizde kesin bir bilimsel veri yok. Bir teoriye göre, COVID-19 pandemisinin en yoğun olduğu dönemdeki izolasyon nedeniyle küçük çocuklar Strep A’ya maruz kalmadı ve bağışıklık geliştiremediler. Maruziyetteki bu boşluk, grip, su çiçeği ve solunum sinsityal virüs (RSV) artışlarından da sorumlu tutulmuştur. Diğer bir görüş ise COVID-19, grip ve RSV geçiren kişilerde, bağışıklık hücrelerinin ve normal floranın dengesinin değişmesi sonucu Strep A enfeksiyonlarına yatkınlığın artmasıdır.

Strep A bakterisi hangi hastalıklara neden olabilir?

Sıklıkla çocukları etkileyen Kızıl hastalığının belirtileri nelerdir?

Prof. Dr. Dal: Strep A bakterisinin neden olduğu en sık hastalık akut farenjittir. Farenjit, genellikle 5-15 yaşındaki çocuklarda sık olmakla birlikte her yaşta görülebilir. Hastalar ani başlayan ateş ve boğaz ağrısı ile doktora başvurur. Fizik muayenede bademcikler ve farinkste eksüda yaygın enflamasyon mevcuttur. Boyunda hassas lenf düğümleri, kırmızı ve şişmiş küçük dil, damakta peteşiler (iğne ucu kadar kanamalar) bulunur. Göz iltihabı, öksürük, nezle veya ishal varlığı daha çok viral bir neden düşündürür.

Akut farenjit geçiren çocukların bazılarında Kızıl hastalığı ortaya çıkabilir. Bakterinin toksini nedeniyle gelişen bu tabloda döküntü ve ateş yaygın semptomlardır. Kızıl, ateş ve boğaz ağrısı ile başlar. Kırmızı ve ağrılı boğaz, ateş veya titreme, dilde beyazlık ve kırmızı çilek dili, zımpara kağıdı gibi kırmızı deri döküntüleri, koltuk altı, dirsek ve kasık kıvrımlarında parlak kırmızı cilt, boyunda şişlik gözlenir. Nekrotizan fasiit, ağrılı ama hafif kızarık ile başlayan sonrasında bül oluşumu ve nekroza neden olan, sepsise ilerleyebilen ciddi bir klinik tablodur. Toksik şok sendromu ise Strep A enfeksiyonu sonrası gelişen aşırı bağışıklık sistemi aktivasyonu sonucu hipovolemi, şoka ilerleyen bir hastalıktır.

Kızıl hastalığında görülen deri döküntülerinin özelliği nedir?

Prof. Dr. Dal: Kızıl döküntüleri ilk olarak boyun, koltuk altı ve kasıkta görünür, zamanla, döküntü vücuda yayılır. Küçük lekeler olarak başlar ve zamanla zımpara kağıdı hissi veren ince tümseklere dönüşür. Yanaklarda kızarıklık, ağız çevresinde solukluk gözlenebilir. Döküntü hafifledikçe, parmak uçları, ayak parmakları ve kasık bölgesi çevresindeki deri soyulabilir.

Strep A nasıl bulaşır?

Prof. Dr. Dal: Bakterileri içeren solunum damlacıklarının solunması ile bulaşır. Üzerinde damlacıklar olan bir şeye temas sonrası ağza veya burna dokunulması, A grubu strep ile enfekte bir kişiyle aynı bardaktan içilmesi veya aynı tabaktan yenmesi ile de bulaşabilir. Kızıl hastalığı olan insanlar, semptomları olmayanlara göre çok daha bulaşıcıdır. Strep A, ciltteki yaralara direkt temas ile de bulaşabilir.

Hangi durumlarda çocuğu mutlaka doktora götürmek gerekir?

Ebeveynler nelere dikkat etmeli?

Prof. Dr. Dal: Çocukta ani başlayan ateş ve boğaz ağrısı, bademciklerinde beyaz noktalar, çok büyük veya kırmızı bademcikler varsa, çocuğun ateşi parasetamol veya ibuprofene karşın düşmüyorsa, çocuk normalden az besleniyor, sıvı almıyorsa, kızarıklık ve döküntüler oluşuyorsa doktora başvurulması gerekir. Bebeklerde ise ateşin gözlenmesi önemlidir. Üç ayın altında olan bebeklerde 38°C, üç aydan büyük bebeklerde 38°C ateş varsa doktor kontrolü gerekir.

Grip aşısı ne zaman yapılmalı? Faydaları ve yan etkileri

Bebek bezi 12 saat veya daha uzun süre kuruysa, bebek gözyaşı dökmeden ağlıyorsa, koyu sarı çiş, ağız, dudak ve dil kuruluğu, çökük gözler varsa doktora götürülmelidir. Nefes almada güçlük ve 10 saniyeden uzun duraklamalar, dil veya dudaklarda mavi renk, soğuk veya nemli cilt, uyuklama, kollarda, bacaklarda şiddetli ağrılar, ağrılı ve kırmızı bir cilt bölgesi ciddi bir durum göstergesidir. Çocuk derhal hastaneye yatırılmalıdır

Strep A’nın tedavisi hakkında bilgi verir misiniz? Kaç gün sürer?

Prof. Dr. Dal: Tedavide temel dayanak, hedefe yönelik antibiyotik tedavisidir. Ampisilin ve amoksisilin dahil olmak üzere penisilin türevi antibiyotikler, GAS enfeksiyonlarının tedavisinde çok etkilidir. Farenjitte yaklaşık 10 gün ve selülitte 5-7 gün boyunca yukarıdaki antibiyotiklerin oral (ağızdan) verilmesi önerilir. Farenjitte tipik bir tedavi rejimi 10 gün süreyle intravenöz (damar içi) benzil penisilin veya ağızdan 10 gün süreyle Penisilin V olabilir. Nekrotizan fasiit ve toksik şok sendromu gibi yaşamı tehdit eden enfeksiyonlarda ise geniş spektrumlu antibiyotiklerin intravenöz verilmesi, sıvı resüsitasyonu ve vazopresörlerle kan basıncı yönetimi önerilir.

Tedavi edilmezse ne gibi sonuçlar ortaya çıkabilir?

Prof. Dr. Dal: Strep A farenjiti tedavi edilmezse akut romatizmal ateş, akut glomerüler nefrit gibi komplikasyonlara, bağışıklık sistemi iyi çalışmayan insanlarda ise ağır, invaziv hastalıklara neden olabilir. Akut romatizmal ateş çocuklarda eklem ağrısı ve/veya şişlik, ateş, kore (yüz ve ekstremitelerin istemsiz hareketleri, kas güçsüzlüğü, konuşmanın ve dengenin bozulması), deri ve deri altı değişiklikleri ve kalp kapak yetersizliği ile seyreder.

Grip ve Covid aşısı Strep A için önleyici olabilir mi?

Prof. Dr. Dal: İnfluenza ve COVID-19 geçirenler, bu virüslerin bağışıklık sisteminin ve normal floranın dengesini bozması nedeniyle, ikincil bakteriyel enfeksiyonlara karşı risk altındadır. Bu nedenle bu çocukların grip ve COVID-19 aşısı yaptırması Strep A enfeksiyonlarının sıklığını azaltabilir. Ayrıca İngiltere’de çocuklarda gribe karşı nazal sprey aşı önerilmiştir.

Halk sağlığı önlemleri açısından bundan sonra ne yapılabilir?

Alınabilecek tedbirlerle ilgili neler söylemek istersiniz?

Prof. Dr. Dal: İzolasyon ve maruziyetten kaçınma, enfeksiyona yakalanmamak için önemlidir. Strep A enfeksiyonu/şüphesi olan çocuklar okula, kreşe gönderilmemelidir. Eller sık sık sabun ve suyla en az 20 saniye yıkanmalıdır. Strep A ve virüslere bağlı enfeksiyonları önlemek için öksürürken veya hapşırırken ağız ve burun bir mendille kapatılmalıdır. Bardaklar, mutfak eşyaları ve tabaklar paylaşılmamalıdır. Strep A enfeksiyonu geçiren vakalara antibiyotik başlanmasından 24 saat sonra bulaşıcılığın olmaması, erken tedavinin toplum sağlığı açısından önemini göstermektedir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör