Kolesterol düşürücü ilaçların, hafıza kaybına yol açabileceği rapor edildi!

Kolesterol düşürücü ilaçlar ile ilgili kafa karıştıran sonuçlar:
JAMA InternMed’ın yeni sayısında kolesterol düşürücü ilaçlar hakkında dikkat çekici önemli bir çalışma yayımlandı. Retrospektif olarak 482 bin Statin kullanan hastanın analiz edildiği çalışmada kolesterol düşürücü ilaçların akut hafıza kaybına yol açtığı bildirildi! Medikal Akademi Yayın Kurulu Üyesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Mehdi Zoghi, yeni çalışmanın sonuçlarını okurlarımız için analiz etti:

Son yıllarda Uluslararası Kılavuzlar ve FDA dahil Statin tedavisine ilişkin yan etkiler tartışılmaya devam etmektedir. Örneğin Amerika, yeni beslenme kılavuzunda sağlıklı bireylerde günlük 300 mg tüketim sınırını kaldırdı. Raporda ayrıca gıdalarla alınan kolesterol ile serumdaki kolesterol arasında (kanıta dayalı) bir ilişkinin olmadığı vurgulandı. Söz konusu beslenme Kılavuzu; “Kolesterol vücutta biriken bir besin maddesi değildir” ibaresini kullandı. FDA ise halk sağlığına ilişkin 2014 bilgilendirme raporunda Statin kullanan hastalarda Tip 2 Diyabet gelişime riskinin daha fazla olduğunu ve bazı statin kullanan hastalarda hafıza kaybı yaşandığını bildirdi.

JAMA InternMed.’ın Haziran 2015 sayısında kolesterol düşürücü ilaçlar hakkında yeni bir analiz rapor edildi. Epidemiyoloji ve Biyoistatistik Profesörü olan Dr. Brian Strom ve ekibi, retrospektif olarak 1987-2013 yılları arasında 482,543 Statin kullanan hastaları iki kontrol grubuyla (1- hiçbir kolesterol düşürücü ilaç almayan, 2- Statin dışı kolesterol düşürücü ilaç alan) akut hafıza kaybı açısından karşılaştırdı. Çalışmasının sonucunda kolesterol düşürücü ilaçların akut hafıza kaybına (ilk 30 gün) yol açtığı bildirildi!

Şimdi izin verirseniz öncelikle değerli iki meslektaşımın konu hakkındaki görüşünü aldıktan sonra bir cümle ile kendi görüşümü paylaşayım.

Doç. Dr. Zeynep Tartan / Kalp ve Damar Hastalıkları Uz.

Statinler basında abartılı biçimde olumsuz yan etkileri nedeniyle sıkça konuşuluyor. Bu durum hastalarda ve bazı hekimlerde de kullanım konusunda çekincelere sebep olmakta. Pratik hayatta, klinik çalışmalarda bahsedilenden daha sık olarak, kas ağrısı gibi bazı yan etki yakınmalarını hastalardan duymaktayız. Ancak bu yakınmaların bir kısmında, ilacı kullanmadan önce yan etki için hastalarda da olumsuz haberler nedeniyle koşullanmalar olduğunu da göz ardı etmemek de fayda var. Son zamanlarda bu yan etkilere unutkanlık ve zihinsel faaliyetlerde yavaşlama da eklendi.

Bunamaya neden olacağı korkusuyla ilacı bırakmak isteyen hastalar olmakta. Bu konuyla ilgili literatür incelendiğinde, statinin kognitif bozukluklar, demans, unutkanlık ile ilişkili olduğunu bildirilen vakalar ve çalışmalar mevcut. Aslında 2000’lerde amiloid plaklarda kolesterol depolanmasını azalttığı için %71 oranında demansı önlediği belirtilmişti. Ancak daha sonra bu net olarak gösterilemedi hatta çelişkili başka çalışmalarda bildirildi. Daha sonra yapılan geniş çalışmalarda JUPITER, HPS ve yaşlılarda olan PROSPER gibi fayda veya zarar olarak net bir ilişki de gösterilemedi.

Konunun dikkat çekmesi üzerine yapılan 2 adet sistematik derlemede bu konu incelendi. Birinci derlemeye randomize klinik çalışmalar ve kesitsel gözlemsel çalışmalar ve vaka bildirimleri dahil edildi. Sonuç olarak statinlerile Alzheimer, kognitif fonksiyonlarda bozulma, değişme ile ilgili bir bağlantı saptanmadı. İkinci derlemeye de randomize klinik çalışmalar ve prospektif çalışmalar dahil edildi ve statinlerin kısa dönem etkisine de bakıldı. İkincide de anlamlı bir yan etki olmadığı saptandı.

Sonuç olarak toplamda 23000 bin hastanın ortalama 3-25 yıl ilaç kullanım süresini içeren bu geniş sistematik incelemelerin sonucunda statin kullananlarda kognitif bozukluklara ve hafıza problemlerine sebep olabilecek anlamlı bir risk saptanmamıştır. Bu sebeple düzenli bir kontrol de gerekmemektedir. Ancak bu şekilde yakınmaları olan hastalar olduğunu da pratik hayatta görüyoruz. Bu durumlarda hastalarla kanıtlanmış bir risk olmadığı paylaşılarak bir süre tedaviye ara verilerek hafıza fonksiyonları tekrar değerlendirilebilir. Hastanın risk fayda durumu her zaman göz önünde tutularak tedaviye devam hekim ve hasta arasında ortak kararla olmalıdır.

Prof. Dr. Ceyhun Ceyhan / Adnan Menderes Üniversitesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Çalışmalar statin kullanımı ile hafıza kaybı arasında bir ilişki gösteriyor olsa da bu çalışmalarda statin ve statin almayan hastalar karşılaştırılmıştır. Hafıza kaybı sıklığı statin alanlarda 4 kat, diğer grupta ise 3.6 kat artmış olarak bulunmuş. Her iki grupta benzer oranda hafıza kaybı görüldüğü için statinlere özgü bir akut yan etkiden söz edilemez. Ayrıca her iki ilacın farklı etki mekanizmaları nedeniyle bu yan etki doğrudan ilaçlarla da ilişkilendirilemez. Araştırmacılara göre akut hafıza kaybının nedeni olarak hastaların yeni bir ilaca başlamış olmalarına bağlı vücut fonksiyonlarındaki değişikliklere aşırı duyarlı ve dikkatli olmaları şeklinde açıklanabilir. Aslında bu tür bir hafıza bozukluğu bu hastalarda ilaç almasalar da zaten başlamıştır ama yeni ilaç aldıkları için duyarlı olmaları, farkındalıklarını artırmakta ve bu durumdan yakınır hale gelmektedirler.

Yeni ilaç başlanan hastalar, bir sorunu daha kolay fark edebilmekte, bu sorunlar için daha sıklıkla ilaçları suçlamakta ve doktorlarına tekrar başvurup bu durumu bildirmektedirler. Aynı zamanda, ilaç alan gruptaki kişilerin kanlarındaki kolesterol fazlalığı ve buna bağlı beyin damar tıkanıklıkları, beyin kan akımını bozmakta ve potansiyel olarak bu grupta saha sık akut hafıza kaybı gelişmesine yol açabilmektedir. Aynı araştırmada akut hafıza kaydı nedeniyle sorun yaşayıp ilacını kesen hastalarda, kısa süre sonra tekrar ilaç başlandığında aynı oranda bu sorun tekrar gözlenmemektedir. Statine bağlı gerçek bir hafıza kaybı yaşanıyor olsaydı ikinci kez ilaç verilenlerde tekrar hafıza kaybı oluşmalıydı.

Sonuç olarak statin başladığımızda hastalara başlangıçta kısa süreli hafıza kayıpları yaşanabileceği ama bir süre sonra bu durumun düzeleceği bildirilmelidir. Yine bu durumun ilaçla ilişkili olmadığı, yalnızca yanlış bir algılama olabileceği ve bu yüzden statin kullanımından korkmamak gerektiği hastalara anlatılmalıdır.

Prof. Dr. Mehdi Zoghi / Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Görünen o ki, negatif veriler ve görüşler ağırlıklı olarak kardiyolog olmayan araştırmacılar tarafından ortaya atılıyor ve sonra dönüp kardiyologlara görüş (hesap!) soruluyor!

Güncel tedavi rehberleri ise tartışmaları farklı bir boyuta taşıyarak kolesterolün düşürülmesindeki tedavi hedeflerini kaldırdı. Amerikan Kalp Cemiyeti 2013 yılındaki ilgili kılavuzunda gerek birincil gerekse ikincil korumada LDL ve Non-HDL kolesterolün düşürülmesindeki tedavi hedeflerini kaldırdı. The National Heart, Lung, and Blood Institute Adult Treatment Panel (ATP) IV’den de 16 üyenin katıldığı, sadece randomize klinik araştırma verilerinin dikkate alındığı, gözlemsel ve takip süreleri 18 aydan daha az olan çalışmaların dışlandığı kılavuzda spesifik bir hedef tedavinin belirlenmesinin aterosklerotik kardiyovasküler olayları iyileştirmede hiçbir katkısı bulunmadığı bildirildi. Benzer şekilde İngilizlerin (NICE) 2014 güncel lipid kılavuzunda da statin tedavisi için özel bir hedef LDL düzeyi önerilmemektedir.

Kişisel görüşüme gelince Statin tedavisinin ibresi uygun hasta seçimiyle birlikte sekonder korunma ve yüksek risk grubunda olmalı. Kardiyovasküler olayı önlemede statinlerin 5 yıllık kullanımı ile 10 yıllık kardiyovasküler riski %5 olanlarda NNT= 91, %20 riski olanlarda NNT=23 ve %50 riski olanlarda ise NNT sadece 9’ dur. Diyabet gelişme riski açısından ise sayı (number needed to harm) 250’de birdir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör