Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri ve acil yardım yöntemleri

351 Paylaşım

Karbonmonoksit zehirlenmesinin en yaygın belirtileri baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, bulantı, kusma, göğüs ağrısıdır. Zehirlenme belirtilerinin grip benzeri hastalıklarla karıştırılabileceği belirten Prof. Dr. Bekir Sami Uyanık soba zehirlenmeleri olarakta bilinen karbonmonoksit zehirlenmelerinin belirtileri hakkında bilgi verdi.

Renksiz, kokusuz ama öldürücü bir gaz olan karbonmonoksit doğalgazda bulunmaz. Karbonmonoksit doğalgazda bulunmaz. Ancak yanlış havalandırma, arızalı kombi ve benzeri gazlı ısıtıcılar karbonmonoksit yayabilirler. Ayrıca, kamyon ve otomobil gibi araçlar başta olmak üzere, soba, ızgara, şömine ya da fırınlarda her türlü yakıtın yanmasıyla ortaya çıkan dumanda da karbonmonoksit bulunur. Özellikle beyin ve kalp gibi oksijen ihtiyacı çok yüksek olan hayati organları ağır derecede etkiler.

Gıda zehirlenmelerinden korunmak için neler yapmalı…

Beyin dokusunda inflamatuvar değişiklikler, ödem ve nekroz alanlarına neden olur. CO kalp kası hücrelerine çok sıkı bağlanarak, hipoksi dediğimiz oksijen yetersizliği, sonuçta kalp-solunum yetersizliği ve kalp krizine yol açar. Herkes karbonmonoksit zehirlenmesi riski altındadır. Bebekler, yaşlılar, kronik kalp hastalığı, kansızlık, solunum problemleri olan insanlar karbonmonoksitten daha çok etkilenir.

Nelerden etkileniyoruz?

Motorlu taşıtların egzoz gazları
Kömür, odun ve gaz sobaları
Gazlı şofben tipi su ısıtıcıları
Her türlü yangınlar
Sigara dumanı
Kimya endüstrisinde karbonmonoksit üreten işlemler

Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri…

Karbonmonoksit zehirlenmesinin en yaygın belirtileri baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, bulantı, kusma, göğüs ağrısıdır. Zehirlenme belirtileri grip benzeri hastalıklarla karıştırılabileceği gibi; aşırı alkol alımı sonrası ve uyku sırasında gelişen karbonmonoksit zehirlenmeleri de ölüme yol açabilir. Bu nedenle bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde;

Zehirlenen kişiye yardım ederseniz, kendinizi de koruyun.
Camları açın.
Zehirlenen kişiyi en kısa sürede açık havaya çıkarın.
Ambulans çağırın.
Açık havaya çıkardığınızda, zehirlenen kişinin ağzını ve burnunu temizleyin; nefes alıp vermesi durduysa suni solunuma başlayın.

Hastanın durumunda herhangi bir düzelme söz konusu değilse ve ağır bir zehirlenme söz konusuysa, kalp-dolaşım sistemi ve nörolojik bozuklukları fazla olduğundan, yaklaşık 4 saatlik %100 oksijen tedavisine rağmen düzelmezse, hiperbarik oksijen tedavisi yapılır. Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT), tümüyle basınç odasına giren hastaya, yüksek basınçlarda (genellikle 2-3 atmosfer), maske, endotrakeal tüp veya özel başlıklarla aralıklı olarak %100 oksijen solutularak uygulanan bir tedavidir.

Karbonmonoksit zehirlenmesi nasıl tedavi edilir?

Öncelikle karbonmonoksit kaynağı durdurulmalı ve hasta derhal karbonmonoksit içeren ortamdan uzaklaştırılmalı.
Karbonmonoksit ile zehirlenmenin tedavisinde oksijen antidot (panzehir) olarak kullanılır. Saf oksijen veya yüzde 6-7 CO₂ (karbondioksit) içeren oksijen tedavisi kısa zamanda karbonmonoksitin hemoglobinden ayrılarak vücuttan atılmasını sağlar. Zehirlenen kişinin hiperbarik (yüksek basınçlı) oksijen (HBO) tedavi ünitelerinde tedavi edilmesi karbonmonoksit atılımını oldukça fazla hızlandırır ve tedavi etkinliği artar.
Diğer destekleyici ve belirtilere yönelik tedavi yaklaşımları uygulanır.

Karbonmonoksit zehirlenmesinden nasıl korunmalıyız?

Karbonmonoksit zehirlenmeleri basit birtakım önlemlerin alınmasıyla önlenebilen bir zehirlenme türüdür.
Evlerimizdeki ısıtma sistemlerinin ve bacaların bakımları mutlaka uzman kişilere düzenli olarak yaptırılmalı.
Ev içi ve garaj gibi kapalı alanlarda, bacasız ısıtma araçları kesinlikle kullanılmamalı.
Gazlı katalitik sobalarla ısıtılan odalarda bu sobalar söndürülmeden uyunmamalı.
Banyo içinde şofben bulundurulmamalı.
Kapalı garajlarda çalışır durumda bulunan arabalarla birlikte durulmamalı.
Ağır trafikte ve özellikle de tünellerde araba camları kapalı halde tutulmalı.
Havalanması kötü olan yerlerde petrol ürünleri ile çalışan ve bu nedenle karbonmonoksit üretme ihtimali olan cihazların kullanımı yasaklanmalı.
Karbonmonoksit zehirlenmesi açısından riskli iş yerlerinde çalışanlar, karbonmonoksit zehirlenmesi oluşturan kaynaklar ve durumlar hakkında eğitilmeli ve iş yerlerine karbonmonoksit dedektörlerinin yerleştirilmesi sağlanmalı.
Özellikle rüzgarlı havalarda evlerdeki sobalar yanar durumda bırakılmamalı.

Karbonmonoksit zehirlenmesine karşı önleminizi alın!

Ev ve işyerinizde doğalgaz ile çalışan cihazların her yıl bakımlarını yaptırın.
Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanması için hava girişini kapatmayın.
Baca bağlantısının uygun olduğundan emin olun.
Bacaların temiz olduğundan emin olun.
Şofben ve kombi ile ilgili problemlerin giderilmesi konusunda mutlaka yetkili servislere başvurun.
Kapalı garajda araçlarınızı uzun süre çalışır durumda bırakmayın.
Lodoslu havalarda, bacanız standartlara uygun değilse soba yakmayın.
Karbon içeren yakıtların kullanıldığı yerlerde karbonmonoksit sensörleri kullanın.
İş sağlığı, güvenliği kurallarına ve standartlarına uyun; bu konuda gereken özen ve duyarlılığı gösterin.