Sistit nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Sistit, mesanenin iltihaplanması sonucu gelişen ve tedavi edilmediği takdirde ilerleyip kronikleşebilen bir enfeksiyondur. Üriner sistemde (mesane ve böbrekler) kalıcı hasara neden olabilir. Sistitin bazı belirtileri arasında; idrar yaparken yanma, sızı, ağrı, sık idrara çıkma, acil idrar yapma hissi bulunur. Bakteriyel bir hastalık olduğu için tedavide antibiyotikler kullanılır. Sistitin en önemli nedeni koli basil bakterisidir. Normalde kalın barsakta yaşayan bu bakteri bazı durumlarda mesaneye ulaşarak sistite neden olur. Kadınlarda daha sık görülen sistit, normalde ciddi bir rahatsızlık değildir ama ihmal edildiği takdirde ciddi sorunlara neden olur.

Sistit nedir?

Bakteriyel sistitler genellikle 20-40 yaşları arasındaki genç kadınlarda daha sık görülür. Her 5 kadından biri yaşamının herhangi bir döneminde en az bir kez sistit geçirmektedir. Sistit akut veya interstisyel (geçişli) olabilir. Akut sistit, aniden ortaya çıkan bir sistit vakasıdır. İnterstisyel sistit (IC), mesane dokusunun katmanlarını etkileyen kronik veya uzun süreli bir sistit vakasıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Sistit her zaman bakteriyel enfeksiyona bağlı olmayabilir. Daha nadir de olsa, sistit bazı ilaçlara, radyasyon tedavisine ya da kadınsı hijyen spreyi, sperm öldürücü jöleler veya kateterin uzun süreli kullanımı gibi potansiyel irritanlara karşı bir tepki olarak ortaya çıkabilir. Ya da başka bir hastalığın komplikasyonu olarak da görülebilir. Bakteri sistiti için önerilen tedavi antibiyotik tedavisidir. Diğer sistit türleri için ise izlenecek tedavi yolu altta yatan nedene bağlıdır.

Sistit belirtileri

• İdrar yaparken yanma, sızı, ağrı
• Sık idrara çıkma veya az idrar yapma
• Acil idrar yapma hissi
• Tam boşalamama hissi
• Kötü kokulu ve bulanık idrar
• Cinsel ilişki sırasında ağrı duyulması
• Kasık ağrısı ve göbek altında ağrı olması
• İdrarda kan olması

Çocuklarda sistit belirtileri

• 38C (100.4F) veya daha yüksek ateş
• Zayıflık ve yorgunluk
• Sinirlilik
• İştahsızlık
• Kusma

Belirtileri sistite benzeyen farklı hastalıklar

Bazı diğer hastalıklar veya durumlar, sistit ile benzer belirtiler gösterebilir. Bu tip durumların yanlış tedavi uygulanmasını önlemek amacıyla doğru teşhis edilmesi çok önemlidir. Örneğin:

• Üretrit (üretranın iltihabı)
• Mesane ağrısı sendromu
• Bazı bakteriyel enfeksiyonlar
• Prostatit (prostat bezinin iltihaplanması)
• Benign prostatik hiperplazi (sadece erkeklerde)
• Alt üriner sistem sendromu
• Belsoğukluğu
• Klamidya
• Candida (pamukçuklu)

Sistitin nedenleri

Bakteriyel enfeksiyonlar

Çoğu sistit vakası, bağırsaklarda ya da deride zararsız olarak yaşayan bakterilerin idrar yollarından mesaneye girmesi durumunda ortaya çıkar. Bu durumun gerçekleşmesinin pek çok farklı sebebi olabilir:

• Cinsel ilişki
• Tuvalet sonrası temizliği arkadan öne doğru yapmak
•  Tampon veya üriner kateter (mesaneyi boşaltmak için idrar yoluna yerleştirilen ince bir tüp) kullanımı
• Kontrasepsiyon için diyafram kullanma

Kadınlar, erkeklerden daha sık sistit olabilir; çünkü anüsleri (sırt geçidi) üretranın yanındadır ve üretraları çok daha kısadır, bu da bakterilerin mesaneye daha kolay girmesine olanak sağlar.

Kadınlarda kasık ağrısı neden olur? Tedavisi ve çözüm önerileri

Bakteriyel enfeksiyon riskini arttırabicek durumlar

Mesanenizde bir enfeksiyon gelişme ihtimalini artırabilecek birçok şey vardır. Bunlardan bazıları aşağıda özetlenmiştir:

• Mesanenin tamamen boşalmaması: Mesaneyi tamamen boşaltamıyorsanız, içine giren herhangi bir bakteri, tuvalete gittiğinizde tam olarak dışarıya atılmayabilir ve çoğalabilir. Mesanenizi tamamen boşaltamamanızın pek çok sebebi olabilir. Eğer üriner sisteminizde taş varsa bu tıkanmaya sebep olur. Ya da hamilesinizdir ve bebeğiniz mesanenize baskı uyguluyordur. Erkeklerde üretraya baskı uygulayan büyümüş bir prostat bezi de mesanenin tam olarak boşaltılamamasına neden olabilir.
• Menopoz: Menopoz döneminde olan ya da geçmekte olan kadınlar için, üretranın astarı, östrojen hormonunun eksikliği nedeniyle küçülebilir ve incelebilir. Vajinadaki doğal bakteri dengesi de değişebilir, bu da potansiyel olarak zararlı bakterilerin daha yaygın hale gelmesine neden olabilir. Bu, üretranın mesaneye yayılabilecek enfeksiyona karşı daha savunmasız olmasını sağlar.
• Diyabet: Şeker hastalığınız varsa, vücudunuzdaki şeker seviyesinin aşırı yüksek olduğu bir durumda sistit olma olasılığınız daha yüksektir. İdrardaki yüksek seviyedeki şeker, bakterilerin çoğalması için iyi bir ortam sağlayabilir, bu nedenle mesaneye giren bakterilerin sistit oluşturması daha olasıdır.

Sistitin diğer nedenleri

Sistit, üretra ve mesanedeki hasar veya tahriş nedeniyle de oluşabilir. Bunun nedeni aşağıdakiler olabilir:

• Cinsel ilişki sırasında oluşan şiddetli sürtünme: Sık ve / veya şiddetli cinsel ilişki, fiziksel hasar veya morarma olasılığını arttırır ve bu da sistit oluşumunu kolaylaştırır. Buna bazen balayı sistiti de denir.
• Kimyasal tahriş edici maddeler: Parfümlü sabun, köpük banyosu, sperm öldürücü jeller, spermisit ile diyafram kullanımı ve hijyen spreyleri gibi bazı ürünler mesaneyi tahriş edebilir.
• Mesanede kateter veya ameliyatın neden olduğu hasar: İdrarın mesaneden salınmasını kolaylaştırmak için kullanılan bir kateterin devam eden kullanımı, idrar yolunda bakteri enfeksiyonu ve dokulara zarar verme riskinizi artırabilir. Hem bakteriler hem de hasar gören dokular iltihaba neden olabilir.
• Pelvisinize radyoterapi uygulanması: Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek ve tümörleri küçültmek için kullanılır, ancak sağlıklı hücrelere ve dokulara zarar verebilir. Pelvik bölgedeki radyasyon tedavisi, mesanenin iltihaplanmasına neden olabilir.
• İlaç kullanımı: Bazı ilaçlar mesanenizin iltihaplanmasına neden olabilir. İlaçlar vücudunuzdan geçer ve sonunda üriner sisteminizden çıkar ve vücudunuzdan çıkarlakeken mesaneyi tahriş edebilirler. Örneğin, kemoterapi ilaçları siklofosfamid ve ifosfamid sistit oluşumunda etkili olabilir.
• Kadın sünneti: Bazı ilkel toplumlarda kadınlara kültürel, dini ve sosyal nedenlerden dolayı uygulanan bu girişim kadının üretrasını pek çok bakteriye açık hale getiren yasadışı bir uygulamadır.

Sistit teşhisi

• Anamnez: Sistitin tanısında en önemli bulgu anamnezdir. Doktorunuz öncelikle şikayetlerinizi dinleyecek, eğer belirtiler sistiti işaret ediyorsa bu duruma sebep olabilecek koşulları öğrenebilmek adına sorular soracaktır.
• İdrar analizi ve testi: Eğer sistit şüphesi var ise idrarda bakteri, kan veya sümülenson olup olmadığını belirlemek için idrar örneği istenir. Bazı durumlarda doktorunuz cinsel yolla bulaşan bir hastalığınız olduğundan şüphelenirse de idrar analizine ihtiyaç duyabilir. Sistitli bir hastanın idrarında alyuvarlar, akyuvarlar ve bakteriler görülmelidir. Enfeksiyona neden olan bakteriyi tanımak için idrar kültürü gerekir.

• Sistoskopi: Bu test sırasında doktorunuz, bir sistoskop (hafif ve kameraya bağlı ince bir tüp) yardımıyla üriner sisteminizde hastalığın belirtilerini gözlemler. Ayrıca doktorunuz sistoskop kullanarak laboratuvar analizleri için küçük bir doku örneğini de (biyopsi) çıkarabilir. Ancak, ilk kez sistit bulguları veya belirtileri yaşıyorsanız, bu teste muhtemelen ihtiyaç duyulmayacaktır.
• Görüntüleme: Genellikle bir görüntüleme testine ihtiyaç duyulmaz, ancak bazı durumlarda – özellikle enfeksiyon bulgusu bulunmadığında – doğru teşhiste görüntüleme yardımcı olabilir. Örneğin, bir röntgen veya ultrasonografi, doktorunuza bir tümör veya yapısal anormallik gibi mesane iltihabının diğer tüm olası sebepleri hakkında bilgi verebilir.

Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları

Doktora ne zaman gitmeli

• Sistitiniz olup olmadığınızdan emin değilseniz
• Belirtileriniz birkaç gün içinde iyileşmeye başlamıyorsa
• Sık sık sistit oluyorsanız
• İdrarınızda kan olması gibi şiddetli belirtileriniz varsa
• Hamileyseniz ve sistit belirtileri yaşıyorsanız
• Erkekseniz ve sistit belirtileriniz varsa
• Çocuğunuzun sistit belirtileri varsa

Sistit tedavisi

Kendiniz deneyebileceğiniz yöntemler

• Ağrı kesici ilaçlar: Parasetamol veya ibuprofen gibi reçetesiz ağrı kesici ilaçlar kullanabilirsiniz. Fakat her zaman önce prospektüsü okuyun ve eğer kullanabileceğinizden emin değilseniz eczacınıza danışın

İbuprofen nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

• Bol miktarda su için: Bu yöntem mesaneden enfeksiyonu temizlemeye yardımcı olur.
• Sıcak su şişesi kullanın: Karnınıza veya uyluklarınıza sıcak su şişesi koymak rahatsızlığı azaltabilir
• Cinsel ilişkiye ara verin: Kendinizi iyi hissedene kadar cinsel ilişkiye girmeyin, çünkü durum daha da kötüleşebilir
• Cranberry (Turna yemişi): Cranberry’de bakterilerin mesane duvarına yapışmasını önleyen aktif bir bileşen vardır. Bu yüzden, cranberry suyu ya da kuru cranberry insanlar tarafından üriner sistem enfeksiyonlarını önlemek için kullanılan yaygın bir yöntemdir. Olguların büyük çoğunluğunda hafif sistit birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. 4 günden fazla süren bir sistit vakasında bir doktorla görüşülmelidir.
• Alkol ve kafeinli içeceklerden uzak durun: Alkol idrarın asitini arttırabileceği için sistit sırasında tüketilmesi sıkıntıları attırabilir.

Bu ürünler herkes için uygun değildir. Başka bir ilaç kullanıyorsanız bunları denemeden önce doktorunuza veya eczacınıza danışın.

Nurofen (ibuprofen) nedir? Nasıl kullanılır? Yan etkileri nelerdir?

Sistit ilaç tedavisi

Antibiyotikler

Antibiyotikler bakteriyel sistit için ortak bir tedavi yöntemidir. Bazı durumlarda, doktorunuz bir dizi antibiyotik reçete edebilir. Bu genellikle günde iki ila dört defa bir tablet veya kapsül alarak üç gün sürecek bir tedavidir. Antibiyotikler etkisini çok çabuk gösterir. Belirtileriniz birkaç gün içinde düzelmeye başlamadıysa doktorunuzla tekrar görüşmelisiniz. Sistit için yaygın olarak kullanılan antibiyotikler; Nitrofurantoin, trimetoprim-sulfametoksazol, amoksisilin, sefalosporinler, siprofloksasin ve levofloksasindir.

Antibiyotik nedir, nasıl kullanılır? Faydaları, direnci ve zararları

Çoğu insan antibiyotik tedavisinde herhangi bir yan etkiyle karşılaşmayacaktır.Ancak antibiyotiklerin olası yan etkileri kaşıntı, kızarıklık ve ishal sayılabilir. İnterstisyel sistit sebebine bağlı olarak ayrıca ilaçla tedavi edilebilir.

Kronik sistit tedavisi

İnterstisyel sistitte inflamasyonun nedeni belirsizdir, bu nedenle her vakanın en iyi sonucu alacak tek bir tedavi yöntemi yoktur. İnterstisyel sistitin belirtilerini ve semptomlarını hafifletmek için kullanılan tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

Piyeloseptyl (Nitrofurantoin) nedir? Ne için ve nasıl kullanılır? Yan etkileri

• Ağız yoluyla alınan veya doğrudan mesane içine sokulan ilaçlar
• Semptomları iyileştirmek amacıyla mesaneyi su veya gaz ile (mesane distansiyonu) veya ameliyatla gerdirmek
• Pelvik ağrıyı ve idrara çıkma sıklığını azaltmak için hafif elektriksel darbeler kullananrak sinir uyarımı yapmak
• Diğer enfeksiyon dışı sistit belirtilerini tedavi etmek

Eğer sistit genellikle cinsel ilişkiden sonra ortaya çıkıyorsa ilişkiden sonra iki saat içinde almak üzere tek bir antibiyotik reçete edilebilir. Eğer sistitin cinsel ilişki ile ilgisi yoksa altı aylık deneme süresi için alçak dozda bir antibiyotik verilebilir.

Hastane kökenli mesane enfeksiyonları tedaviye son derece dirençlidir, çünkü hastanelerde bulunan bakteriler mesane enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan yaygın antibiyotik tiplerine karşı dirençlidir. Bu nedenle, farklı antibiyotik türleri ve farklı tedavi yaklaşımları gerekebilir.

Üroloji (bevliye) nedir? Ürolog hangi hastalıklara bakar?

Postmenapozal kadınlar özellikle sistitten etkilenebilir. Eğer diğer sağlık sorunları riskinizi arttırmadan kullanabilirseniz, tedavinizin bir parçası olarak, doktorunuz bir vajinal östrojen kremi önerebilir.

Ameliyatlar

Sistit belli durumlarda cerrahi yöntemle de tedavi edilebilir, ancak doktorun ilk tercihi olmamalıdır. Yapısal sorunlardan kaynaklanan kronik durumlar için düşünülebilir.

Kurutulmuş kiraz sapının faydaları nelerdir? Çayı nasıl hazırlanır?

Sistitten korunmak için neler yapılmalı?

• Günlük su alımı en az 2 litre olmalıdır. Su bakterilerin mesaneye tutunmasını engeller ve dışarı atılmasını sağlar.
• Kahve, koyu çay, alkol gibi içecekler ve acılı baharatlı yiyecekler en aza indirilmelidir. Bunların mesane üzerine uyarıcı etkileri vardır.
• Mümkün olabildiği kadar sık idrara çıkılmalıdır. İdrarı tutmak mesanedeki bakterilerin mesane duvarına yapışmasını ve enfeksiyon oluşmasını kolaylaştırır.
• Tuvaletten sonraki temizlik doğru olmalıdır. Temizlik önden arkaya doğru yapılmalıdır. Böylece bakterileri idrar kanalına doğru taşımamış olursunuz. Sadece kağıtla silinmek yeterli değildir. Anal bölge mutlaka bol suyla yıkanmalıdır. Ancak aşırı hijyen takıntısı normal vajinal florayı bozabileceğinden dikkatli olunmalıdır.
• Vajinal deodorant, parfümlü sabun, pudra kullanımı idrar kanalını tahriş edebileceği için bu tür ürünler kullanılmamalıdır.
• İç çamaşır tercihi doğru yapılmalıdır. Sıkı, dar pantolonlar ve naylonlu iç çamaşırları giymeyin. Bahsedilen giysiler genital bölgenin nemlilik oranını artırarak bakterilerin üremesini kolaylaştırır. Pamuklu iç çamaşırlar tercih edilmeli ve her gün değiştirilmelidir.
• Cinsel ilişkiden sonraki erken dönemde idrara çıkılmalıdır. Bu durum bakterilerin yayılmasını önlemektedir.
• Menopoz sonrası dönemde östrojen kremleri kullanılmalıdır.
• Özellikle yaz aylarında havuz sistitine dikkat edilmelidir. Kalabalık ve kirli havuzlara girmekten kaçınılmalıdır. Bkz: >>>

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör