Sınav kaygısı öğrencilerin başarı düzeyini ve sağlığını olumsuz etkiliyor

Ailenin beklentileri öğrencilerin sınav kaygısını artırıyor!
Öğrenciler, eğitim hayatları boyunca sınavlara giriyor. Üstelik bunlardan bazıları, hayatının devam edecek dönemini çok yakından ilgilendiren, lise, üniversite seçimi gibi kritik sınavlardan oluşuyor. Aile içi konuşmalardan medyaya, arkadaş sohbetlerinden öğretmenlerine kadar hemen her sosyal alanda kritik sınavlara yönelik binlerce, eğitim hayatının tamamı düşünüldüğünde milyonlarca iletiyle karşı karşıya kalıyor. Elbette kendi içinde de sürekli olarak aklının bir köşesini sınavlar işgal ediyor ve her sınav gençlerin psikolojisini de etkiliyor. Bunların başında ise sınav kaygısı geliyor. Uzman Klinik Psikolog Zehra Binici Tekin, ailelerin ve öğrencilerin hayatını etkileyen sınav kaygısına yönelik Medikal Akademi Ankara Temsilcisi Hatice PALA KAYA’nın sorularını yanıtladı.

Öncelikle “kaygı” dediğimizde bilimsel olarak ne anlamalıyız, ne gibi olumsuzluklar ortaya çıkarır, bu konuda bilgi verir misiniz?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Uzun süren, kaynağı belli olmayan, bedensel-duygusal ve zihinsel değişimlerle neden olan korkuya “kaygı” denir. Belli bir seviyeye kadar kaygı, gerekli ve faydalıdır. Dikkati odaklama becerisi sağlar, öğrenme gücünü harekete geçirir, zamanı iyi kullanma becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Zararlı olan, yüksek düzeyde yaşanan kaygıdır. Yüksek yaşanan kaygı; öğrenilen bilgilerin hatırlanmasını zorlaştırmakta, performans ve çalışma motivasyonunun düşmesine neden olmakta, stres düzeyini arttırarak panik yaşanmasına neden olmaktadır.

Sınav kaygısıyla başa çıkma rehberi ve beslenme önerileri

Sınav kaygısı nedir ve nasıl anlaşılır?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Sınav her öğrenci için elbet kaygı yaşatan bir durumdur. Fakat sınav kaygısını her öğrenci farklı yaşar. Bunun nedeni bireysel olabileceği gibi çevresel ve ailesel de olabilir. Sınava hazırlanan öğrenci de; sınav yaklaştıkça yaşadığı kaygı artıyorsa, tedirgin ve güvensiz hissediyorsa, kendisini hiç çalışmamış gibi hissediyorsa, “sınav kaygısı” yaşıyor olabilir. Peki, sınav kaygısı nedir? Sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında hatırlanmasına ve verimli kullanılmasına engel olan endişe, korku ya da rahatsızlık yaşatan olumsuz duygusal tepkidir. Sınav kaygısı zihinsel, duygusal ve davranışsal boyutta belirtiler gösterir.

Sınav kaygısının belirtileri var mıdır?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Zihinsel belirtilerde unutkanlık, dikkati toparlayamama, olumsuz düşünceler; duygusal belirtilerde sinirlilik, huzursuzluk, gerginlik, karamsarlık, güvensizlik, heyecan; davranışsal belirtilerde düzenli sık sık nefes alma, sık idrara çıkma, uykusuzluk, yeme düzensizlikleri, ders çalışmayı terk etme ya da erteleme vb. durumlar gözlemlenir. Ve en sık rastlanan; sınavda başarısız olan öğrencilerin genellikle sınava az bir zaman kala çalışmayı bırakarak yenilgiyi kabul eden öğrenciler olduğu görülmektedir.

Öğrencide başarısız olma düşüncesi başaramama korkusuna dönüşür. Başaramama korkusu, kaygı düzeyini tetikleyerek yükseltir. Kaygı düzeyinin yükselmesi beyinde
stres hormonlarının fazlaca salgılanmasına neden olur. Fazla salgılanan stres hormonları ise öğrencide öğrenme yeteneğini azaltır. Bu kısır döngüye korkusu ile kendisini hapseden öğrenci, elbette sınavda istediği başarıyı elde edemeyecektir.

Sınava girecek öğrencilere ve ailelerine öneriler

Sınav kaygısının artmasına neden olabilecek her türlü düşünce ve duygudan uzak durulmalıdır. Yaşanan sınav kaygısı sınav anında bilginin geri çağırılmasını-hatırlanmasını engeller, okuduğunu anlamayı zorlaştırır, düşünceleri organize etmede zorluk yaşatır, dikkatte daralma ya da azalma meydana getirir, zihinsel beceriler zayıflar, fizyolojik tepkilerin yaşanmasına neden olur.

Bireyler neden sınav kaygısına kapılır?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Sınav kaygısı nedenleri arasında; öz-güven eksikliği, zamanı verimli kullanamama, sağlıklı olmayan ders çalışma yöntemleri, düzenli çalışma alışkanlığının olmaması, çevresel baskı unsurlarının varlığı, gerçekçi olmayan beklentiler, mükemmeliyetçi yaklaşım, görev ve sorumlulukları sürekli erteleme, başarısız olma korkusu, sınava gereğinden fazla anlam yükleme sayılabilir.

Sınav kaygısının artmasına neler yol açar?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Sınava hazır hissetmiyorum, bu bilgiler ileride işime yaramayacak ki, sınava hazırlanmak için yeterli zamanım yok, biliyorum bu sınavda başarılı olamayacağım, çok fazla konu birikti tekrar etmem gereken vb. sınav kaygısını arttıran tehlikeli düşüncelerdir. Sınavda başarısız olacağını düşünme; sınav kaygısının artmasına ve değersiz hissetmeye neden olur.

Elbette en önemli konu, sınav kaygısı ile başa çıkmak için neler yapılabilir, ne gibi tavsiyeler verirsiniz?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Sınav kaygısı ile baş etmede en önemli faktör; olumsuz düşüncelerden uzak durma, gerçek dışı hedefler koymama, sürekli gelecekte yaşamama, mükemmeliyetçi olmama, planlı çalışma ve çalışmayı ertelememedir.

Sınav kaygısı EMDR terapisi ile çözülebilir

Ayrıca gevşeme egzersizleri, sağlıklı beslenme ve düzenli uyku, doğru nefes almak, motivasyonu arttıracak etkinliklere zaman ayırma, sosyal ilişkileri ihmal etmeme sınav kaygısı ile baş etmede önemlidir. Başarısızlık düşüncesi beyin haritasından silindiğinde motivasyon becerisi artacaktır. Başarılı olmak hepimizin isteğidir ve lezzetli bir duygudur.

Hele çalıştığının karşılığını almak çok daha iyi hissettirir. Başarı; verimli çalışma yollarını bilmek, uygulamak ve düzenli çalışma alışkanlığını geliştirmekle mümkündür. Düzeli çalışma alışkanlığı kazanma bireyin sadece gireceği sınavdaki başarısını değil tüm yaşamını olumlu etkileyecek bir durumdur.

Öğrenciler kendilerini motive etmek için ne gibi yöntemler uygulamalı?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Öğrenciler kendi kendisini motive etmek için öncelikle yapacağı çalışmaları ertelememelidir. Yine kendisini çalışmaya motive edecek güzel sözleri görecekleri yerlere yazsınlar. Kendisine engel olmayıp, mazeretlerinden kurtulsunlar, kendilerine inansın ve zaman ayırsınlar. Kaygılarını azaltmaya çalışsınlar. Dersi ve çalışmayı sevsinler. Somut hedeflere kilitlenip, mazeretlere sığınmasınlar. Morallerini bozmasınlar ve başarısız olmaktan korkmasınlar. Kendilerine ödül versinler. İsteyin ve azimli olun, yani motive olun.

Aileler önemli, çünkü çocuklarıyla sürekli iletişim halindeler. Anne ve babalara ne önerirsiniz, neler yapabilirler, nasıl davranmaları gerekir, nelerden kaçınmalıdırlar?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Başarı söz konusu olduğunda aklımıza ilk gelen çocuğumuzun akademik başarısıdır. Fakat önemli olan içsel başarıdır ve bu da içsel huzura bağlıdır. Bu iki kavram birbiri ile doğru orantılıdır. Huzur başarıyı, başarı huzuru besler. Ebeveyn başarı baskısının dozunu artırarak çocuğun huzurunu kaçırmamalıdır.

Sınav öncesi stresi azaltan, konsantrasyonu artıran beslenme önerileri

Başarılı ama huzursuz çocuktaki durumu kanser hastasının tamamen iyileştikten sonra vefat etmesi gibi düşünebilirsiniz. Ailede sükûnet, sevgi ve şefkat hâkim olduğunda çocuk psikolojik olarak ders çalışmaya uygun hale gelecektir. Böylece öğrencinin dikkati dağılmaz, aklı çeşit çeşit düşüncelere dalmaz, konsantre olmakta zorluk çekmez.

Bu zorlu süreçte ailelere de bir takım görevler düşmektedir. Şöyle ki;

• Çocuğun öncelikle sorumluluk alması-gerçekçi hedef belirlemesi ve planlı çalışması sağlanmalı, neden çalıştığını bilmesi yani rotasını nereye çevireceğini belirleyerek yola çıkması gerektiği çocuğa kavratılmalıdır.
• Çaresizlik hissi kaygı tetikleyicilerindendir. Çocuk ile kaygıları hakkında konuşulmalı ve çözüm üretilmelidir.
• Anne baba yaşadığı kaygılar ile nasıl başa çıktığını çocuğa anlatarak güç olmalıdır.
• Çocuğun hissettiği duygular anlaşılmaya çalışılmalıdır.
• Dehanın önündeki en büyük engelin, müdahale olduğunu bilelim. Her işine müdahale edilen bir çocuk ne kadar zeki olursa olsun zekâsını gösteremez.
• Çocuk olumsuz eleştiri ve tehditlere maruz kalmamalıdır.
• Bazı aileler çocuklarını zorlayarak, baskı yaparak çalışmayı sevdirebileceklerini zannediyorlar. Bu çok yanlıştır. Çocuk severek, isteyerek, zevk alarak çalışmalıdır. Böyle olursa performans yükselir.
• Sınav kaygısını yenmede en önemli faktör okumaktır. Okumak kendine olan güveni artırarak kaygıyı azaltır. Anne baba çocuğun okuma davranışı kazanmasında model olmadır.
• Çocuğun kazanamazsam ailemin yüzüne nasıl bakarım gibi bir kaygı yaşamasının önüne geçilmelidir.
• Çocuğun kişiliğine yönelik eleştirilerde bulunmamalı, başkaları ile kıyaslanmamalıdır.
• Sınav süreci ev içinde olağanüstü hallerin yaşanmasına neden olmamalı, evdeki düzeni tamamen bozmamalıdır.
• Kaygısı bulaşıcıdır. Ebeveyn çocuğunu kaygıları ile daha da telaşlandırmamalıdır. Anne baba yaşadığı kaygıyı çocuğuna belli etmemeye çalışmalıdır.
• Çocuğun başarısızlıklarından ziyade başarıları ön plana tutulmalıdır.
• Çocuğun daha önce elde ettiği başarıları hatırlatılarak motive edilmelidir.

Stres nedir? Stresle nasıl başa çıkılır? Neden olduğu hastalıklar…

Sınav günleri için öğrencilerin dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?

Uzm. Klinik Psk. Tekin: Sınav günü; sınavda dikkatin artması için uykusunu iyi almış olmalı, sınav sabahı hafif bir kahvaltı yapılmalı, sabah ılık bir duş almak gevşetici olacağı için tercih edilebilinir, rahat ve sevilen kıyafetler giyinilmeli, sınav yerine biraz erken gidilmeli, hissedilen heyecanın doğal olduğu bilinmeli, sınav öncesi sakinleşmek için zaman ayrılmalı, nefes egzersizleri yapılmalı, duygulara değil, sınava odaklanılmalı, sınavda saat bulundurulmalı ve zaman doğru kullanılmalı, sınav kağıdı teslim edilmeden önce mutlaka tekrar kontrol edilmelidir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör