Sedimantasyon, sed oranı veya eritrosit sedimantasyon hızı (ESR), vücuttaki iltihaplanmayı ortaya çıkarabilen bir kan testidir. ESR testi tek başına bir tanı aracı değildir ancak iltihaplı bir hastalığı tespit etmek veya ilerlemesini izlemek için yaygın olarak kullanılır. Sedimantasyon oranı kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) belirli bir sürede çökme hızının ölçüsüdür. Lupus gibi otoimmün hastalıklarda, artriti de içeren iltihaplı hastalıklarda, belirli kanserlerde bu oran yükselebilir. İlerlemiş yaş, ilaç kullanımı, anemi, gebelik, böbrek sorunları, tiroid hastalığı, miyelom ve enfeksiyon gibi sorunlar, kanın özelliklerini ve kan hücrelerinin çökme hızını etkileyebilir. Sed oranı genel bir iltihabı ölçmekle birlikte, buna neyin neden olduğu konusunda tek başına yeterli değildir. Bu nedenle, testinizin sonuçları yorumlanırken olası faktörler dikkate alınır.
İçindekiler
Sedimantasyon, vücuttaki iltihabı algılayan, kanser ve bağışıklık sistemi hastalıklarının tespitinde kullanılan bir kan değeridir. Sed oranı, sedim veya ESR olarak kısaltılır. Sedimantasyon, bir test tüpündeki kırmızı kan hücrelerinin tüpün dibine düştüğü süreçtir. İltihaplanma arttıkça sed oranı artar. Buna göre; yüksek çökelme oranı, daha fazla hastalık aktivitesi ile ilişkilendirilirken, sedimantasyon düşüklüğü hastalığın daha az aktif olduğunu düşündürür.
ESR testi temporal arterit, sistemik vaskülit ve polimiyalji romatika gibi romatizmal hastalık tanısı ve seyrinin izlenmesi için gereklidir. Eklemlerde ağrıya neden olan eklem iltihaplanması veya iltihaplı bağırsak hastalığından kaynaklı sindirim sistemi semptomlarından şüphelenildiği zaman ESR istenebilir.
Ferritin nedir, neye yarar? Düşüklüğü ve yüksekliği tehlikeli midir?
Eritrosit sedimantasyon hızı tanısal değildir; farklı koşullar altında yükselebilecek spesifik olmayan bir testtir. İltihaplı bir durumun varlığı veya yokluğu hakkında genel bilgi sağlar. ESR testi birçok faktörden etkilendiği için, diğer klinik bulgularla, hasta öyküsüyle ve daha kapsamlı laboratuvar testlerinin sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmelidir. Anormal derecede düşük bir değer 0’a yakın olacaktır.
Anormal sed oranı sonuçlarının bazı nedenleri diğerlerine göre daha ciddi olmakla birlikte, bunların çoğu büyük bir endişe kaynağı değildir. ESR testi sonuçları çok yüksek veya düşükse takip testleri yapılır. Sayı ne kadar yüksekse, iltihaplanma düzeyi o kadar yüksektir. Değerler düşükse vücutta iltihap olasılığı düşük demektir.
Sed oranı, laboratuvar ortamında kolunuzdaki bir damardan kan alınarak yapılan basit bir kan testidir. Bir saat içinde bir test tüpü içindeki kırmızı kan hücrelerinin hangi hızla dibe düştüğünü ölçer. Kan hücreleri ne kadar hızlı çökerse, vücudunuzdaki iltihaplanma fazla demektir. Vücudunuzda iltihaplanma olduğunda, kanınızdaki anormal proteinler kırmızı kan hücrelerinin kümelenerek ağırlaşmasına ve tüpün dibine daha hızlı düşmesine neden olur. Bu da sedimantasyon oranının daha yüksek olacağı anlamına gelir.
Romatoloji nedir? Romatolog ne iş yapar? En önemli romatolojik hastalıklar
ESR testi; enfeksiyon, tümör veya otoimmün hastalıklar gibi bir veya daha fazla durumun neden olduğu iltihap varlığını tespit etmek; temporal arterit (dev hücreli arterit), sistemik vaskülit (damar iltihabı), polimiyalji romatika veya romatoid artrit gibi spesifik durumların teşhisine ve izlenmesine yardımcı olmak için yapılır. Genellikle C-reaktif protein (CRP) gibi diğer kan testleriyle birlikte değerlendirilir.
Enflamasyon vücudun bağışıklık yanıtının bir parçasıdır. ESR testi, iltihaba neden olan durumların teşhisine ve izlenmesine yardımcı olabilir:
CRP nedir? Neden yükselir, hangi hastalıkların belirtisidir?
ESR test sonuçları, kırmızı kan hücrelerinin bir saatte tüpün dibine hangi hızla ne kadar indiğini milimetre cinsinden belirtir (mm / saat). Normal sed oranı için üst eşik değeri bir tıbbi uygulamadan diğerine biraz değişebilir. Normal sedimantasyon değerleri kadınlar için 8, erkekler için 5’dir. Sedimantasyon hızı normal olarak yaşlılarda biraz daha yüksek olabilir. Aşağıdakiler normal değer aralıkları olarak kabul edilir:
Trombosit nedir? PLT düşüklüğü ve yüksekliği ne tür sorunlar yaratır?
Sed oranı insan yaşamının ilk dönemlerinde değer olarak oldukça düşüktür. Yaşlı insanlarda bir sebep olmaksızın artabilir. Gebelik dönemlerinde gebeliğin dördüncü ayından itibaren sedimantasyon değeri 40’a kadar çıkabilir ancak doğum sonrası normale döner. Polimiyalji romatizması gibi vücutta kronik iltihabi bir hastalık olduğu anlamına gelebilir. Sedimantasyon yüksekliğinde ilk olarak akla enfeksiyon ihtimali gelir ancak başka nedenleri de olabilir.
Sedimantasyon hızı saatte 80 – 100 milimetre olacak kadar yüksekse patolojik bir durumun ve iltihabın varlığına işaret eder. Multipl myelom ve benzeri kan hastalıklarının habercisi olabilir. Yüksek ESR değerlerinde belli aralıklarla ölçümler tekrarlanmalı, kullanılan ilaçların etkisi takip edilmelidir. Çok yüksek ESR değeri genellikle globulinler (kanda bulunan, molekül ağırlığı yüksek bir protein) veya temporal arteritlerde artış ve belirgin bir şekilde ciddi bir enfeksiyon belirtisidir.
Sedimantasyon yüksekliği vücudunuzda bir iltihabın varlığına veya iltihaplanmaya neden olan bir hastalığınız olduğuna işarettir.
Otoimmün hastalıklar
Enfeksiyonlar
Enflamasyon kısa vadede (akut) veya uzun bir sürede (kronik) oluşabilir ve çeşitli durumlardan kaynaklanabilir.
Anormal derecede yüksek ESR sonuçlarına neden olabilecek ilaçlar:
Yüksek ESR sonuçlarıyla ilişkili bazı yaygın koşullar şunlardır:
Omuz ağrısı neden olur? Nasıl geçer? Omuz ağrısına iyi gelen hareketler
Anormal derecede yüksek ESR değeri, vücutta iltihap bulunmadığı takdirde kanserli tümörlerin varlığını gösterebilir. Akciğer kanseri, lenfoma ve multipl miyelom gibi birçok farklı kanser türü sedimantasyon yüksekliğine neden olabilir. Bu yüzden yüksek ESR değeri kanserin erken teşhis edilmesini sağlayabilir ancak tek başına yeterli değildir. Diğer gerekli testler de yapıldıktan sonra kesin bir teşhis konulabilmektedir.
Sonuçlarınıza bağlı olarak, doktorunuz birincisinin sonuçlarını doğrulamak için ikinci bir ESR testi de dahil olmak üzere ek testler isteyebilir. Sed oranı vücudunuzda bir iltihabın varlığına işaret eder ancak nerede olduğunu veya neye sebep olduğunu gösteremez.
Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Daha kapsamlı testlerle, spesifik neden tanımlanabilir. Sedimantasyon yüksekliğinde kişilerin, ilk olarak altta yatan durumu doğru bir şekilde teşhis ve tedavi edebilecek bir dahiliye doktoruna görünmeleri gerekir. Doktorunuz iltihabı tespit ederse, aşağıdaki tedavilerin bir veya daha fazlasını önerebilir:
Nurofen (ibuprofen) nedir? Nasıl kullanılır? Yan etkileri nelerdir?
Ayrıca yaşam tarzınızdaki ve beslenmenizdeki değişikliklerle tedaviye katkıda bulunabilirsiniz:
Pancar suyunun faydaları nelerdir? Turşusu ve salatası nasıl yapılır?
Sedimantasyon düşüklüğü genellikle vücutta iltihap olmadığının işaretidir ancak her hastalık iltihaplı hastalıklar sınıfında yer almaz. Karaciğer ile alakalı hastalıklar, kan şekerinin yüksek olması ve böbrek hastalıkları sedimantasyon yükselmesine neden olmaz. Eritrosit sedimantasyon hızı yeni doğan bebeklerde düşük olabilir. Bunun yanında viral hastalıklarda, kan yapımının arttığı polistemi durumunda sedimantasyon hızı azalır. Ayrıca eritrositlerin kusurlu olduğu talasemi minör gibi hastalıklarda da ESR değeri azalmaktadır.
Sedimantasyon düşüklüğü genel olarak vücutta iltihap ya da hastalık aktifliğinin düşük olması anlamına gelmektedir. Daha çok sağlıklı insanlarda sedimantasyon düşüklüğü görülse de bazı hastalıkların belirtisi de düşük sed oranı olabilir. Dolayısıyla bu durum hastalık teşhisinin zorlaşmasına neden olmaktadır. Bu gibi durumlar, yüksek kan şekeri, orak hücre hastalığı, kan yoğunluğunun artması gibi hastalıklardan kaynaklı olabilir.
Lösemi ve Polisitemi rubra (alyuvar artışı ve dalak büyümesine yol açan kan hastalığı) gibi hastalıklarda kan tahlili yapıldığında beklenmedik şekilde sedimantasyon düşüklüğü meydana gelebilir. Bu tür hastalıklar vücutta iltihaplanma olmasına rağmen kendisini göstermez ve kişiye yapılan sedimantasyon testi sonrasında değerler normal çıkabilir. Bu da tıpta sahte düşüklük olarak adlandırılmaktadır.
Anormal derecede düşük ESR test sonuçlarına neden olabilecek ilaçlar şunlardır:
Düşük sed oranı test sonucu aşağıdaki hastalıkların göstergesi olabilir:
Sedimantasyon düşüklüğü genellikle çok önemli bir soruna işaret etmez. Ancak bazı durumlarda tedavi gerekebilir. Sedimantasyon düşüklüğünün tedavisinde altta yatan asıl problemi tespit etmek önemlidir. Sed oranı testi yanında ancak bazı ek testler de yapılarak teşhis konulabilir. Problemin nedeni ortadan kalktığı zaman, değerler normale dönecektir. Uygulanacak tedavinin yanında dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar da vardır:
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Sed rate (erythrocyte sedimentation rate)2- Erythrocyte sedimentation rate3- Erythrocyte sedimentation rate and C-reactive proteinYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?
Merhabalar benim tahlil sonucum esr 35 çıkmiş ve yaşım 30 ne yapmak lazim ?