‘Gün ışığı baharatı’ olarak da bilinen safran, gerek tadı ve kokusu gerekse sağlığa olan faydaları nedeniyle dünyada yaygın olarak kullanılır. Zor bir hasat süreci olduğu için fiyatı oldukça yüksektir. Yemeklere dahil edilebileceği gibi çay olarak da tüketilebilir. İyi bir antioksidan ve mineral kaynağıdır. Kanser, kalp ve diyabet gibi hastalıkların tedavisinde etkilidir. Libidoyu yükseltir, ruh halini iyileştirir ve hafızayı güçlendirir. Cildi korur, besler ve yaşlanma belirtilerini azaltır. Günde 1,5 gramdan fazla alınması zehirlenmeye yol açabilir. Tansiyon, diyabet, kan ilaçları ve antidepresan kullanan kişilerin safranı kısıtlı tüketmesi gerekir.
İçindekiler
Safran, çiğdem sativus çiçeğinden yapılan şifalı bir baharattır. Çiçeğin, ipliğe benzer kısımlarının kurutulmasıyla elde edilir. Binlerce yıldır hem renklendirici ve aroma verici olarak hem de terapötik şifa aracı olarak kullanılır. İçerisinde az miktarda karbonhidrat, protein ve lif bulunur. Yağ, şeker ve kolesterol içermez. Bir çay kaşığı safran yaklaşık 12 kaloridir. (1)
Safran, A vitamini, B6 ve C vitamini bakımından zengindir. Potasyum, manganez, bakır, magnezyum, kalsiyum ve demir gibi önemli mineraller içerir. Ayrıca folik asit, riboflavin, niasin gibi antioksidanlar için çok iyi bir kaynaktır.
Safran, antioksidanlar bakımından çok zengin bir baharattır. İçerisindeki karotenoidler, safranal ve riboflavinler sayesinde bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Anti-bakteriyel ve anti-viral etkisi vardır. Oksidatif strese karşı hücreleri korur. İltihabı önleyerek vücudun hastalıkla savaşmasını destekler.
Safrana rengini veren pigmentler, krosin ve krosetindir. Bu pigmentler, karotenoidler adı verilen antioksidan grubuna dahildir ve safranda çokça bulunur. Flavonoidler bakımından da zengin olan safran, tüm bu özellikleriyle anti-kanser bir besindir. Hücreleri oksidatif stresten korur, serbest radikalleri öldürür. Özellikle kolon, deri, prostat ve akciğer kanseri hücrelerini baskılamakta etkilidir. Ancak, safranın kanserle olan ilişkisinde kesin bulgular için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Alzheimer’ın kesin bir tedavi yöntemi bulunmuyor. Ancak, safrandaki krosetin ve krosin kimyasallarının öğrenmeyi kolaylaştırarak hafızayı güçlendireceği düşünülüyor. Bu nedenle, safran tüketmek Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatarak semptomları hafifletebilir. İlaç tedavisine takviye amaçlı, düzenli olarak safran kullanılabilir. (3)
A Vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Safrana verilen isimlerden birisi de ‘güneş ışığı baharatı’dır. Bu ismin verilme nedeni ise ruh hali üzerindeki aydınlatıcı etkisidir. Hafif ve orta dereceli depresyon tedavisinde, anti-depresan ilaçlara ek olarak kullanılabilir. 18 yaş üzerindeki yetişkinlerle yapılan bir çalışmada, safranın majör depresif bozukluğu olan kişilerde semptomları iyileştirdiği görülmüştür. Başka bir çalışma ise, safran tüketiminin depresyon için geleneksel tedaviler olan Fluoxetine, Imipramine ve Citalopram kadar etkili olduğunu bulmuştur. (4)
Safranın içeriğinde krosin, krosetin ve flavonoidler gibi güçlü antioksidanlar bulunur. Bu antioksidanlar UV ışınlarına karşı bir bariyer oluşturup serbest radikalleri nötralize edebilir. Oksidatif stresi ve hiperpigmentasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. Yaşlanmanın ilk belirtilerini hafifletmek için yaşlanma karşıtı bir ürün olarak safran tercih edilebilir. (5)
Safran baharatı, diyabet hastalığı için faydalı bir baharattır. Ana bileşenlerinden biri olan krosin sayesinde insülin direncini ve lipid profilini iyileştirir. Tip2 Diyabet hastalarında FBS’yi (açlık kan şekeri) düşürür. Diyabetli sıçanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, krosin bileşeninin glisemik indeksleri düzenlediği ve inflamatuar faktörleri önlediği görülmüştür.
Antibakteriyel ve antienflamatuar özelliklere sahip olan safran, özellikle akneli ciltler için çok yararlıdır. Sivilceye neden olan mikroplarla savaşıp mevcut sivilceleri giderir. Ciltteki kızarıklığı ve akneden kaynaklı ağrıyı yatıştırır. Zengin vitamin içeriğiyle cildi besler, aydınlatır ve cilt pigmentasyonunu düzenler.
Safran, sindirim sağlığı ve bağırsak sağlığı için pek çok fayda sunar. Bağırsak yollarında gaz birikmesini önler, midedeki gerilimi yatıştırır. Dizanteri semptomlarını ve mide spazmlarını azaltır. Özellikle, sızıntılı bağırsak sendromunda bağırsağı kaplayarak iltihabın giderilmesine yardımcı olur. (6)
Gerçek safran, uzun ve kırmızı iplik formundadır. Aktarda satılır ve fiyatı diğer baharatlara göre yüksektir. Renginin ve kokusunun çözünmesi için kullanmadan önce sıcak suda bekletilmesi gerekir. Sonrasında hem safran hem de suyu kullanılabilir. Hava almayan kaplarda saklandığı takdirde, uzun süre bozulmadan kalabilir.
Günde 1,5 grama kadar safran tüketmek güvenli kabul edilir. 5 gram ve daha yüksek dozlarda toksik etkiler yaratıp zehirlenmeye neden olabilir. 15-20 grama yakın dozlar ise ölüm riski oluşturabilir.
İştah kesici özelliği bulunan safran, tokluk hissini güçlendirerek açlığı yatıştırabilir. Ruh halinizi yükselterek atıştırmalık isteğinizin önüne geçebilir. Kadınlar üzerinde yapılan 8 haftalık bir çalışmada, safran takviyesinin vücut kitle indeksini, bel çevresini ve toplam yağ kütlesini önemli ölçüde azalttığı görülmüştür.
Folik asit eksikliği nasıl anlaşılır? Folikasit içeren besinler ve faydaları
Diyete safran eklemek güvenlidir. Bunun için en iyi seçeneklerden birisi safran çayı demlemektir. Malzemesi az, hazırlaması oldukça basittir. Yemek içerisinde tüketmeyi tercih edenler ise pilavlara, çorbalara, sütlü tatlılara ve et yemeklerine dahil edebilir.
Safran çayı, safranın sahip olduğu tüm faydalara sahiptir. Kan basıncını düşürüp kalp hastalığı riskini azaltabilir. Antidepresan olarak tercih edilebilir. Adet öncesi süreçteki ağrıyı ve semptomları yatıştırabilir. Hafızayı güçlendirip kanser, diyabet gibi kronik hastalıkların tedavisine yardımcı olabilir.
Safran tek başına kullanıldığında acımsı bir tada sahiptir. Bu nedenle başka otlarla veya çay yapraklarıyla karıştırılması önerilir. Tarifler değişebilir ama en basit tarif şöyledir:
Fazla safran tüketmek zehirlenmeye ve hatta nadiren ölüme sebep olabilir. Bu nedenle, günde 1 fincandan fazla safran çayı önerilmez.
Zencefil neye iyi gelir? Nasıl tüketilmeli? Besin değeri ve faydaları
Önerilen doz aşılmadığı sürece safran tüketimi güvenlidir. Ancak, bazı ilaçlarla birlikte alındığında olumsuz etkiler yaratabilir. Tansiyon, diyabet, kan ilaçları ve sedatif ilaçlar (antidepresan) kullanan kişilerin safranı sınırlı ve kontrollü tüketmesi gerekir.
Aşırı safran tüketimi anksiyete, uyku hali, baş ağrısı ve mide bulantısı gibi sorunlara neden olabilir. Bipolar bozukluğu olan kişilerde ruh hali değişimlerini tetikleyebilir. Fazla kahve tüketen kişilerde kafeinin olumsuz etkilerini artırabilir. Nadiren de olsa bazı kişilerde safran alerjisi görülebilir. (7)
Hamilelik sürecinde safran tüketimi en asgari düzeyde tutulmalıdır. Fazla tüketildiğinde rahim kasılmasına ve düşüklere neden olabilir.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Nutritional and health beneficial properties of saffron ( Crocus sativus L),2- Saffron: An Old Medicinal Plant and a Potential Novel Functional Food,3- Spicy Saffron Could Benefit Your Health,4- Saffron (Crocus sativus L.): A Source of Nutrients for Health ,5- Crocus sativus L.: A comprehensive review,6- Toxicology effects of saffron and its constituents: a review7- The Efficacy of Saffron in the Treatment of Mild to Moderate DepressionYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?