Romatoloji nedir? Romatolog ne iş yapar? En önemli romatolojik hastalıklar

23 Aralık 2019 | 29 Haziran 2021 | Kategori: Romatizmal Hastalıklar, Sağlık Sözlüğü Print

416 Paylaşım

Romatoloji, romatizmal hastalıklar olarak adlandırılan kas-iskelet sistemi hastalıklarının ve sistemik otoimmün durumların teşhis ve tedavisiyle ilgilenen tıp dalıdır. Romatolog, romatoloji alanında uzmanlaşmış doktordur. Artrit, lupus gibi inflamatuar ve otoimmün hastalıklar, fibromiyalji, sırt ağrısı gibi yumuşak doku rahatsızlıkları ve osteoporoz gibi kemikleri etkileyen hastalıklar dahil olmak üzere 200’den fazla hastalığı tedavi eder. Romatologlar, ayrıca eklemleri etkileyen genetik bozuklukları da inceleyebilir. Genetik yatkınlığın ve çevresel faktörlerin karmaşık bir kombinasyonunun neden olduğu düşünülen romatizmal hastalıkların çoğu kroniktir. Bununla birlikte, erken tanı ve düzenli tedavi, ciddi hasar ve komplikasyonları önlemede hayati önem taşır.

İçindekiler

Romatoloji nedir?

Romatoloji; kemikleri, kasları, eklemleri, ve kan damarlarını etkileyen otoimmün ve inflamatuar koşulların teşhis ve tedavisinde görev alan bir tıp dalıdır. İç hastalıkları (dahiliye) ve pediatri alt uzmanlığıdır.

Romatizma ve Romatizmal hastalıklar

Romatizma, eklem, kas, kemik, kıkırdak ve bağları tutan çeşitli ağrılı ve iltihabi durumları belirtir. Romatizmal hastalıklar, ağrı, şişlik ve kas-iskelet sisteminin bir veya daha fazla bölgesinde hareket ve işlev kaybı ile ayırt edilir. Her yaşta ve cinsiyette (en çok kadınlarda olmak üzere) görülen yaygın hastalıklardır. Vücudun birleştirici veya destekleyici yapılarını etkileyen romatizmal hastalıklar, gözler, cilt, iç organlar ve sinir sistemi gibi vücudun geri kalanını da etkileyebilir. (1)

Romatizma nedir? Neden olur? Romatizmanın belirtileri ve tedavisi

İltihap ve romatizma

Romatizmal hastalıklar çoğunlukla enflamatuar (iltihaplı) ve otoimmündür. İltihaplı romatizmal hastalıklar bazı mikroplar, bağışıklık sistemi bozukluğu veya ürik asit gibi maddelerin yarattığı hasar nedeniyle gelişir. Eklem, kas ve kemiklerde sertliğe ve deformasyona neden olur. Etkilediği bölgelerde şişme, kızarıklık, yanma gibi iltihap belirtileri vardır.

Otoimmün hastalıklarda ise bağışıklık sistemi vücudun sağlıklı dokularına saldırır. Otoimmün hastalıklar sadece eklemleri tutmaz, vücudun birçok sistemini etkileyebilir. (2)

İnflamasyon nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Romatoloji neye bakar?

Romatolojinin çalışma alanı eklem, yumuşak doku, kalıtsal bağ dokusu hastalıkları ve otoimmün koşullardır. Romatoid artrit (RA), gut ve lupus gibi eklemleri etkileyen otoimmün ve inflamatuar hastalıkların yanı sıra, tenisçi dirseği veya aşil tendoniti gibi incinen eklemleri ve hareketi sınırlandıran kas – kemik problemlerini ve yaralanmaları da tedavi edebilir. Kronik bir sırt veya boyun ağrısı için de romatoloğa gidilebilir.

Romatoid artrit nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri

Romatoloji hangi hastalıklara bakar?

Romatolojinin yaygın olarak tedavi ettiği hastalıklar: Osteoartrit, gut, romatoid artrit, kronik bel ağrısı, tendinit, lupus, dermatomiyozit, lyme hastalığı, karma bağ dokusu hastalığı, polikondrit, polimiyozit, polimiyalji romatika, sarkoidoz, sjögren sendromu, skleroderma, vaskülit.
Yumuşak doku hastalıkları: Fibromiyalji, bel ağrısı, tenis veya golfçü dirseği, olekranon bursit
Kemikleri etkileyen hastalıklar: Fluorosis, osteoporoz, osteomalazi, renal osteodistrofi, raşitizm.
Sinir sıkışmaları: Siyatik, servikal radikülopati, karpal tünel sendromu.
Genetik eklem bozuklukları: Akondroplazi, Ehlers-Danlos sendromu, aşırı uzayan eklemler, Marfan sendromu.

Kireçlenme (osteoartrit) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Romatoloji alanına giren önemli hastalıklar

En yaygın romatizmal hastalıklardan bazıları şunlardır:

Osteoartrit: En sık el kalça, diz veya ayaklarda görülen, öncelikle eklemlerdeki kıkırdak dokuyu tahrip eden bir artrit türüdür. Halk arasında kireçlenme olarak bilinir.
Romatoid artrit: Dünyada en sık görülen, eklemleri karşılıklı tutan, iltihaplı romatizmaların başında gelir. Eklemlerde en fazla tahribata ve şekil bozukluğuna yol açan romatizmalardan biridir. Bağışıklık sisteminin eklemleri koruyan yumuşak dokuya saldırdığı otoimmün bir hastalıktır.
Fibromiyalji: Genelleşmiş kas ağrıları ve kas-iskelet sistemi boyunca belirli noktalarda hissedilen kronik ağrı ile kendini gösteren yumuşak doku romatizmasıdır.
Lupus (Sistemik lupus eritematozus – SLE): Eklemler, cilt, böbrekler, kan, akciğerler, kalp ve beyin dahil olmak üzere vücudun birçok yerinde iltihaplanmaya neden olan otoimmün bir hastalıktır.
Gut: Eklemlerde iğneye benzer ürik asit kristalleri birikmesine bağlı ortaya çıkan, en sık ayak başparmağında görülen bir artrit tipidir.

Gut hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Çocukluk romatizması (Juvenil idiyopatik artrit): Çocuklarda en sık görülen artrit şeklidir, ateş ve döküntülerin eşlik ettiği kalıcı eklem iltihabıdır.
Bursit: Bir eklemi ya da kemiği kaplayarak sürtünmeyi azaltan yumuşak doku üzerinde oluşan içi sıvı dolu keseciklerin (bursitler) iltihaplanmasıdır.
Ankilozan spondilit (AS): Ankilozan spondilit, omurgada ağrı ve sertliğe neden olan nadir bir artrit türüdür.
Reaktif artrit (Reiter sendromu): Bağırsaklar, üreme organları veya idrar yolları gibi vücudun başka bir bölümündeki enfeksiyonun neden olduğu artrittir.
Sistemik skleroz (Skleroderma): Kan damarları, eklemler ve bazı organlar da dahil olmak üzere, cildin kalınlaşmasına ve sıkışmasına, iltihaplanma ve vücudun diğer bölümlerinde skarlaşmaya yol açan otoimmün romatizmal bir hastalıktır.
Vaskülit: Kan damarlarının duvarlarının iltihaplandığı bir durumdur. Birden fazla damar ve organ sistemi söz konusu olduğunda, sistemik vaskülit adını alır.

Fibromiyalji (ağrı hastalığı) nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Romatoloji çalışma alanları

Romatologlar belirli romatizmal koşulları tedavi etmeye veya tek bir alanda çalışmaya odaklanabilirler. Romatoloji alt uzmanlıkları şunlardır:

Otoimmün ve inflamatuar durumlar
İnflamatuar olmayan dejeneratif eklem koşulları
Yumuşak doku hastalıkları
Kronik ağrı
Kemiği etkileyen metabolik bozukluklar
Pediatrik ve gençlerde romatizmal koşullar

İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler

Romatolojik hastalıkların belirtileri

Kalıcı eklem ağrısı
Vücudun çeşitli yerlerine yayılan ağrı ve acı hissi
Hassasiyet
Eklem şişliği, sertlik, kızarıklık ve/veya yanma ile beliren iltihap
Eklemde deformasyon
Eklemde hareket kısıtlılığı veya esneklik kaybı
Sabahları tutukluk ve sertlik
Aşırı yorgunluk, düşük enerji veya halsizlik
Kilo kaybı

Eklem ağrısı neden olur? Nasıl geçer? En etkili tedavi yöntemleri

Nedeni bilinmeyen ateş
Göz enfeksiyonları
Derin nefes almada güçlük çekme
Kas ağrısı
Döküntü ve yaralar
Sindirim sistemi şikayetleri
Böbrek fonksiyonlarında azalma
Nörolojik belirtiler

Romatoloji muayenesi nasıl yapılır?

Ramotolog, öncelikle hastanın tıbbi ve aile geçmişi hakkında sorular sorar. Eğer varsa daha önce yapılmış tahlil ve testleri inceler. Ardından vücutta iltihap olup olmadığını anlamak için fizik muayene yapar. Şişmiş, sert veya ağrılı olan tüm eklemleri, kas ve kemikleri inceler. Tedavi planını belirlemek için kan testi, MR taraması veya radyolojik taramalar isteyebilir.

Siyatik nedir? Kimlerde görülür? Siyatiğin nedenleri ve belirtileri

Romatoloji testleri

Eklem hasarı tespiti için röntgen, ultrason, MR taraması, BT (Bilgisayarlı tomografi) gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir. Kan, idrar, eklem sıvısı veya doku örneği alınarak yapılan laboratuvar testleriyle de vücuttaki inflamasyon miktarı ölçülür. (3)

Yapılan bazı önemli testler:

Artrografi: Artrografi, eklem boşluğu içine kontrast madde veya serum fizyolojik enjekte edilmesinin ardından BT taraması, MR veya floroskopi yapılmasıdır. Eklem içi yapıları detaylı değerlendirmek ve eklem ağrılarının nedenlerini belirlemek için kullanılır. Bağ, tendon ve kıkırdaktaki hastalıkların tespitinde oldukça etkilidir.
Antinükleer antikor (ANA) testi: Bu test, bağ dokusu hastalıkları veya lupus gibi diğer otoimmün bozuklukları olan kişilerde sıklıkla bulunan antikorların kandaki seviyelerini tespit eder.
C-Reaktif Protein (CRP) Testi: Kandaki CRP seviyesini ölçerek inflamasyonu tespit etmeye yardımcı olan basit bir kan testidir. Romatoid artrit veya iltihaplanmaya neden olan diğer herhangi bir hastalıkta kandaki protein seviyeleri sıklıkla artar.

CRP nedir? Neden yükselir, hangi hastalıkların belirtisidir?

Romatolog kime denir, ne iş yapar?

Romatolog, kas-iskelet sistemi hastalıklarının ve sistemik otoimmün durumların teşhisi ve tedavisi için eğitim almış bir dahiliye uzmanı veya çocuk doktorudur. Hastalıklarının seyri boyunca hastalarının takibini yapar.

Romatolog, hastalıkları nasıl tedavi eder?

Romatolojik hastalıklarda tedavi seçenekleri çeşitlidir. İlaç tedavisi, fizik tedavi veya eklem/tendon enjeksiyonları bunlardan bazılarıdır. Kronik ve şiddetli durumlarda yeni biyolojik ajanlardan yararlanılabilir.

Romatolog farklı uzmanlarla birlikte de çalışabilir. Örneğin, ameliyatın gerekli olduğu durumlarda ortopedi cerrahından, hastalığın getirebileceği değişikliklere hastayı ve ailesini hazırlamak için psikolog veya sosyal hizmet uzmanından destek alabilir. Tedavi ekibinde egzersiz fizyoloğu, mesleki terapist, çocuk doktoru ve diyetisyen de bulunabilir.

Romatolog en çok hangi yöntemleri kullanır?

Romatolog, hastanın ağrısını yönetmek, iltihabını azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak için eklem ve tendonlara yönelik girişimsel yöntemlerden, ilaçlardan ve fizik tedaviden yararlanır.

Romatolog ne tür uygulamalar yapar?

Eklem enjeksiyonları ve aspirasyonları: Eklem enjeksiyonunda eklemin içine doğrudan steroid verilir. Eklem aspirasyonunda ise teşhis amaçlı ya da iltihabı ve ağrıyı tedavi etmek için eklemden sıvı çıkarılır.
İlaç tedavisi: Romatizmal hastalıkların tedavisinde, topikal analjezikler, antiinflamatuar özellikteki kortikosteroidler veya reçeteli narkotik ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca bağışıklık sistemi aktivitesini azaltan veya romatizmal rahatsızlığın ilerlemesini yavaşlatan antiromatizmal ilaçlar reçete edilebilir. İbuprofen, naproksen, meloksikam ve aspirin gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) eklem iltihabını hafifletebilir ve eklemlerdeki ağrıyı azaltabilir.

Nurofen (ibuprofen) nedir? Nasıl kullanılır? Yan etkileri nelerdir?

Fizik tedavi: Romatolog hastayı fizik tedaviye sevk edebilir. Fizyoterapist, artrit ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının fizik tedavisi konusunda eğitim, egzersiz ve özel tedavi teknikleri uygular. Akupunktur ve kayropraktik tedaviden yararlanabilir. Günlük aktivitelerle nasıl başa çıkacağı hakkında hastayı bilgilendirebilir.

Romatolojik hastalıklardan korunma

Sağlıklı bir kiloda kalmaya çalışın
Sigara içmeyin,
Diş sağlığınıza özen gösterin,
Düzenli egzersiz yapın,
Sağlıklı, dengeli ve kalsiyum açısından zengin beslenin,
Aşırı alkol ve kahve tüketmeyin
Stresinizi kontrol altına alın
Güneşlenin (4)

Romatolojik hastalığı olanlara öneriler

Romatizmal hastalıklar devamlı ve düzenli tedavi gerektirir. Doktor randevularınızı ve tedavinizi aksatmayın.
Hastalığı tetikleyici faktörlerden kaçının.
Hastalığınız hakkında bilgi sahibi olun.

Ne zaman romatoloğa gitmek gerekir?

İyileşmeyen veya diğer eklemlerinize yayılmaya başlayan eklem ağrınız varsa,
Eklem ağrısına ek olarak lupus, romatoid, artrit, sedef hastalığı veya farklı bir iltihabi bozukluğu olan yakın akrabalarınız varsa,
Eklem ağrısına eşlik eden, açıklanamayan ateş, aşırı yorgunluk hissi, kilo kaybı veya döküntü gibi belirtileriniz varsa,
Eklemlerinizde şişlik oluştuysa (fazla acı, ağrı veya sertlik olmamasına rağmen)
Tedavi edildiğinde bazı belirtileriniz iyileşiyor, ancak ilaç kesildikten sonra semptomlarınız geri dönüyorsa mutlaka bir romatoloğa görünmelisiniz.

Nasıl romatolog olunur?

Romatolog olmak için, öncelikle herhangi bir tıp fakültesini bitirmek gerekir. Romatoloji, iç hastalıkları (dahiliye) uzmanlığının alt dalıdır. Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) sonrası 4 yıl iç hastalıkları uzmanlık eğitiminden sonra 3 yıl romatoloji alanında uzmanlık eğitimi alınır. Pediyatrik romatolojide branşlaşmak isteyen romatologlar ayrıca eğitim almak zorundadır.

Romatolog olmak için ne kaç yıl okumak gerekir?

6 yıllık tıp eğitimiyle birlikte en az 13 yıl süren bir eğitimden sonra romatolog olunur.

Romatolog uzmanları ne kadar maaş alır?

Devlet hastaneleri bünyesinde çalışan romatolog uzmanlarının aylık maaşı 2019 yılı itibariyle yaklaşık 7.200 TL’dır. Özel sağlık kurumlarında çalışan romatoloji uzmanlarının yıllık geliri 200 – 400 bin Türk Lirası arasında değişebilir.

Romatolojik hastalıklar ölümcül müdür?

Romatizmal hastalıkların çoğu kronik (süreğen) hastalıklardır. Uygun şekilde tedavi edilmeyen romatolojik hastalıklar, kalıcı eklem hasarına ve sakatlığa neden olabilir. Çalışma kapasitenizi, yürüme, merdiven çıkma, yemek yapma, kişisel bakım gibi günlük aktivitelerinizi yapmanızı olumsuz etkileyebilir, ancak ölümcül değildir.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- What is a rheumatologist?2- Arthritis and Rheumatic Diseases3- Rheumatoid Arthritis

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle