PSA testi nedir, neden yapılır? PSA değerleri ne olmalı?

23 Temmuz 2020 | 25 Şubat 2021 | Kategori: Önemli Testler Print

548 Paylaşım

PSA (Prostat spesifik bir antijen) testi, genellikle prostat kanseri teşhisi için kullanılır ve erkeklerin kanlarındaki bulunan PSA seviyesini ölçer. PSA, prostat tarafından üretilen bir proteindir ve normal koşullarda kandaki seviyesi düşüktür. PSA seviyesi yükselmeye başladığında prostat kanseri riskinde de artış olur. Ancak PSA testi teşhis için tek başına yeterli değildir. Prostat enfeksiyonu, prostat büyümesi ya da yaşlılık gibi bazı durumlar da PSA yüksekliğine neden olabilir. Ayrıca teşhisin dijital rektal muayene ve biyopsi ile desteklenmesi gerekir. PSA testi genellikle 50-55 yaşından itibaren her erkeğe önerilse de risk grubunda olanların daha erken yaptırmaları gerekebilir.

İçindekiler

PSA testi nedir?

Prostat spesifik antijen, sadece prostat bezi tarafından üretilen bir proteindir. Prostat, erkek üreme sisteminin parçası olan küçük bir bezdir. Mesanenin altında bulunur ve meninin bir parçası olan bir tür sıvı üretir. PSA testi prostat kanseri teşhisi için bir erkeklerin kanındaki PSA seviyesini ölçer. Yüksek değeri prostat kanseri riski bulunduğunu gösterir. PSA değerleri bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile düşürülebilir.

Prostat kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

PSA testi ve prostat kanseri ilişkisi

Normalde erkeklerin kanında PSA seviyesi düşüktür. Yüksek PSA seviyesi, prostat kanserinin bir işareti olabilir. Ancak, prostat enfeksiyonu ya da prostat büyümesi (iyi huylu prostat hiperplazisi) gibi bir dizi iyi huylu (kanserli olmayan) durum ya da yaşlılık, bisiklete binme ve testosteron seviyesini yükselten bazı ilaçlar PSA yüksekliğine neden olabilir. Bu nedenle doğru teşhis için PSA testinin dijital rektal muayene ile desteklenmesi gerekir.

PSA testi kaç yaşında yaptırılmalı?

Genellikle PSA testinin 55 yaşından itibaren yaptırılması önerilse de eğer ailenizde herhangi bir yakın akrabanızda (babanız ya da kardeşiniz gibi) prostat kanseri varsa daha erken test yaptırmanız gerekebilir.

Kimler PSA testi yaptırmalı?

PSA testini ne zaman yaptırmanız gerektiğine prostat kanseri risk grubunda olup olmadığınıza göre karar verebilirsiniz. Ana risk faktörleri şunlardır:

50 yaşın üzerinde olmak
Yakın bir aile üyesinde prostat kanseri olması
Kalıtsal gen mutasyonları (BRCA1 ve BRCA2)
Çok fazla hayvansal yağ ve az sebze tüketmek

Testosteron nedir? Neye yarar? Erkek sağlığına etkileri nelerdir?

PSA testi nasıl yapılır?

PSA testi için kolunuzdaki damarlardan birinden bir tüp kadar kan alınır ve alınan kan örneği analiz için laboratuvara gönderilir. Sonuçlar genellikle mililitre kan başına nanogram (ng / mL) değeriyle rapor edilir.

PSA testi yaptırmadan önce nelere dikkat edilmelidir?

Bazı işlemler PSA testi sonuçlarını etkileyebilir. Testten önce şunlara dikkat etmelisiniz:

Son 48 saat içinde yoğun tempoda egzersiz yapmayın,
Son 48 saat içinde cinsel ilişki yaşamayın ya da mastürbasyon yapmayın,
İdrar yolu enfeksiyonu varsa tedavi olmadan PSA testi yaptırmayın,
Son 6 hafta içinde prostat biyopsisi yaptırmayın.
Kullandığınız reçeteli, reçetesiz ilaçlar, vitaminler veya takviyeler hakkında mutlaka doktorunuza bilgi verin.

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

PSA değeri kaç olmalıdır?

Geçmişte, çoğu uzman 4.0 ng / mL ve daha düşük PSA seviyelerini normal olarak kabul ediyordu. Bu nedenle, bu seviyenin üstündeki PSA değerlerinde prostat kanseri şüphesiyle prostat biyopsisi istenebiliyordu. Ancak güncel çalışmalarda 4.0 ng / mL’nin altında olan bazı erkeklerde prostat kanseri olduğu ve daha yüksek seviyelere sahip birçok erkekte de prostat kanseri olmadığı gözlenmiştir. Ayrıca, çeşitli faktörler bir erkeğin PSA seviyesinin dalgalanmasına neden olabilir.

PSA neden yükselir?

Prostat kanseri dışında da bazı faktörler PSA seviyesinin yükselmesine neden olabilir. Örneğin:

İyi huylu prostat hiperplazisi (Prostat büyümesi),
İdrar yolu enfeksiyonu (İYE),
Prostatit (prostat iltihabı),
Cinsel ilişki ya da mastürbasyon sonrası boşalma,
Paratiroid hormonu (kandaki kalsiyum seviyelerini düzenleyen hormondur),
Düşme, darbe ya da kaza nedeniyle oluşan prostat hasarı,
Ağır egzersiz,
Bisiklet kullanmak,
Testosteron seviyesini yükselten ilaçlar,
Kasıkta geçici morarma veya travmaya neden olan herhangi bir cerrahi prosedür.

PSA seviyesi nasıl düşer?

PSA değerleriniz yüksekse, düşürmek için uygulayabileceğiniz bazı yöntemler var. Bilimsel araştırmalar, bazı yaşam tarzı değişikliklerinin PSA’yı düşürmeye ve prostat kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ancak tabii ki bunları uygulamadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız:

Domatesin faydaları nelerdir? Domates nasıl kurutulur? Suyu nasıl yapılır?

Daha fazla domates yiyin: Araştırmalar, domatese kırmızı rengini veren likopenin kansere karşı koruyucu antioksidanlar içerdiğini ve PSA seviyesini de düşürebileceğini göstermektedir. Pişmiş domates, çiğ olanlara oranla daha fazla likopen içerebilir.
Sağlıklı protein tüketin: Yağlı veya işlenmiş etlerden kaçının. Tavuk, balık, tofu, soya sütü gibi protein kaynaklarını tercih edin. Bazı araştırmalar soya sütünün PSA seviyesini düşürebildiğini ve prostat kanserinin ilerlemesini yavaşlatabildiğini göstermektedir.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

D vitamini alın: D vitaminini en doğal ve kolay güneş ışığından alabilirsiniz. Bunun dışında balık, yumurta ya da güçlendirilmiş tahıllar ve takviyeler de güvenlidir. Yapılan araştırmalar D vitamini eksikliğinin prostat kanseri riskini arttırdığını ve PSA seviyesinin yükselmesine neden olabildiğini göstermektedir.
Yeşil çay tüketin: Yeşil çay içerdiği antioksidanlar ve besinler sayesinde prostat kanseri de dahil pek çok kansere karşı koruyucudur ve PSA seviyesini düşürebilir.

Egzersiz yapın ve sağlıklı kilonuzu koruyun: Düzenli egzersiz prostat kanseri riskini azaltır ve kilo vermeye yardımcı olur. Fazla kilo PSA test sonuçlarını etkileyebilir. Değerleriniz yüksek olmasına rağmen düşük görünmesine neden olabilir.
Stresi azaltmaya çalışın: Uzun süreli yüksek stres prostat sağlığını ve PSA değerlerini etkileyebilir.

Total PSA ve Serbest PSA nedir?

Total PSA ve serbest PSA testlerinin her ikisi de kandaki PSA seviyesini ölçer ve alınan sonuçlar, hastada prostat kanseri veya prostat iltihabı gibi sorunların teşhisine yardımcı olur. Daha önce de belirttiğimiz gibi PSA, prostatta üretilen bir proteindir ve iki temel durumu vardır. Başka bir proteine bağlanabilir veya kan dolaşımında serbestçe yüzebilir.

Total PSA testi, bağlanan antijenler ve serbestçe yüzenler dahil tüm PSA’ları ölçer. Serbest PSA testi ise sadece kan dolaşımında serbestçe yüzen PSA miktarını ölçer.

Yeşil çayın faydaları nelerdir? Nasıl demlenir, neye iyi gelir?

Genelde her iki test birlikte istenir. Bunun nedeni, güvenilir bir serbest PSA test sonucu için total PSA testi sonucuna ihtiyaç olmasıdır. Bir kişide total PSA seviyesi yüksek, serbest PSA seviyesi düşükse prostat kanseri riskinde bir artış söz konusu olabilir.

Total PSA yüksekliği

Total PSA seviyesinin normal aralıkları yaşa göre farklılık gösterebilir. Yaş gruplarına göre normal seviyeler şöyledir:

49 yaş veya altı: 0.0-2.5 ng / mL
50-59 yaş: 0,0–3,5 ng / mL
60-69 yaş: 0,0–4,5 ng / mL
70 yaş veya üstü: 0,0–6,5 ng / mL

Total PSA seviyesinin yüksekliği prostat kanseri riskinde artış anlamına gelebilir ancak bu sonuç kesin değildir. Doktorlar testin sonuçlarını serbest PSA testi sonuçlarıyla karşılaştırmak isteyebilirler.

Serbest PSA oranı

Serbest PSA testi genellikle, total PSA testi sonrası kanser şüphesi oluşmuşsa biyopsi öncesi veya kanser tedavisinin ne kadar etkili olduğunu ölçmek için tedavi sonrası değerlendirilir.

Serbest PSA’nın total PSA’ya oranı %0-10 arasında olduğunda, prostat kanseri riski %56 gibi yüksek bir değer olabilir. İki testin arasındaki oran yükseldikçe kanser riski düşer. Örneğin oran %25 olduğunda risk %8’e geriler. Ancak her iki PSA testi de kanser teşhisi için yeterli değildir. Kesin teşhis için mutlaka doku biyopsisi gerekecektir.