Prostat kanseri tanı ve tedavi rehberi

82 Paylaşım

Prostat sadece erkeklerde bulunan bir salgı bezidir ve mesanenin altında rektumun önünde yer alır. Prostat kanseri riski yaşlanmayla birlikte artar. Bu kanser türünün nedenleri tam olarak bilinmese de ailesinde prostat kanseri vakası görülmeş kişilerde yakalanma riski yüksektir. Danimarka Kanser Derneği tarafından hazırlanan ‘Prostat Kanseri Tanı ve Tedavi Rehberi’ni düzenleyerek okurlarımızın dikkatine sunuyoruz:

PROSTAT KANSERİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Prostat kanserinin sebebi bilinmemektedir, ama yaşınız ne kadar ilerlerse prostat kanserine yakalanma riskiniz de o kadar artar. Yakın ailenizden prostat kanserine yakalanan erkek sayısı fazla ise, sizinde hastalığa yakalanma riskiniz yüksektir.

PROSTAT KANSERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Prostat kanserinin en sık görülen belirtileri, sık sık idrara çıkma, yada gece idrara kalkmanız ve idrar akımının güçsüzleşmesidir. Diğer belirtiler; kesik kesik idrar akımı, idrarda kan, idrar torbası iltihabı yada menide kan görülmesi olabilir. Bu belirtiler prostat
kanseri haricinde pek çok farklı sebepten de kaynaklanıyor olabilir. Hastalığın belirtileri 10 ile 15 yıl sonra ortaya çıkabilir. Ama kanser çok hızlı da gelişebilir ve vücudun diğer yerlerine, özellikle kemiklere, yayılabilir ve bu ağrılara sebep olur.

HANGİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ MEVCUTTUR?
Bazı erkeklerde hastalık sadece prostat’a yerleşir. Bu hastalar tedavi edilebilip tam şifa sağlanabilir. Diğer erkeklerde hastalık vücuda yayılır. Bu erkeklere hastalığın ilerlemesini önleyen tedavi verilir, ama tam şifa sağlanamaz.

SINIRLI PROSTAT KANSERİ NASIL TEDAVİ EDİLİIR?
Kanser sadece prostat’a yerleşmiş ise prostat kanserinin tedavisi ve tam şifa sağlanması olasılığı vardır. Tedavi ameliyat ve ışın tedavisinden oluşur.

Ameliyat
Ameliyat ile bütün prostat çıkarılır. Daha sonra idrar kanalı ve idrar torbası (mesane) birbirine bağlanır.

Ameliyatın yan etkileri
Çoğu erkek ameliyattan sonraki ilk aylarda idrarını tutmakta zorlanır. Bu sebeple idrarı dışarıya akıtmak için idrar kanalına, birkaç hafta takılı kalması gereken, bir katater (plastik bir boru) yerleştirilir. Ameliyattan sonra bazı erkeklerde, ağır bir şey kaldırırken, öksürürken ya da hapşırırken az idrar kaçırması görülebilir. Çoğu erkekte sık sık ishal ve bağır-sakların tam boşalamadığı görülür. Bazı erkekler hayatları boyunca bu problemler ile yaşamak zorunda kalır. Dışardan ışın tedavisi, ereksiyon (sertleşme) problemleri riskini de arttırır. Ereksiyon problemleri ilk yıllardan itibaren başlayarak yavaş yavaş ortaya çıkar ve bir daha ortadan kalkmaz. Bazı erkekler ilaçlardan yardım görebilir.

Işın tedavisi
Bazı erkekler ameliyatla tedavi yerine ışın tedavisi görür. Işın tedavisi kanser hücrelerini tahrip edebilir. Işın tedavisi hem içerden, hem de dışardan verilebilir. Bazı erkeklere ışın tedavisinden önce, ışın tedavisi ile birlikte ve sonra, genellikle enjeksiyon (iğne) yapılarak, hormon tedavisi de verilir. Tedavi esnasında bir şey hissetmezsiniz. Dışardan ışın tedavisi 7-8 hafta boyunca haftada 5 tedavi verilerek yapılır. Her tedavi yaklaşık 10 dakika sürer. Dışardan ışın tedavisi görüyorsanız, hastaneye yatırılmanız söz konusu olmaz. İçerden
ışın tedavisi hastanede küçük radyoaktif misketçiklerin (radioaktive ”korn”) prostat içine yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Misketçikler prostata yerleştirilir, ve radyoaktif etkisi zamanla ortadan kalkar.

Dışardan ışın tedavisinin yan etkileri
Dışardan ışın tedavisi, idrar torbası iltihabı ile aynı belirtileri verebilir. Yani; sık sık idrara çıkma, idrar boşaltma esnasında yanma gibi. Bu belirtiler genellikle tedavi tamamlanınca ortadan kalkar. Işın tedavisi bazı erkeklerde idrar torbasını küçültür, ve bu hastalar
eskisine göre daha sık işerler. Çoğu erkekte sık sık ishal ve bağırsakların tam boşalamadığı görülür. Bazı erkekler hayatları boyunca bu problemler ile yaşamak zorunda kalır. Dışardan ışın tedavisi, ereksiyon (sertleşme) problemleri riskini de arttırır. Ereksiyon problemleri ilk yıllardan itibaren başlayarak yavaş yavaş ortaya çıkar ve bir daha ortadan kalkmaz. Bazı erkekler ilaçlardan yardım görebilir. İçerden ışın tedavisinin yan etkileri
İçerden ışın tedavisi, idrarınızı yapmada problemler verebilir. Bu problemler genellikle altı ay içerisinde kaybolur. İçerden ışın tedavisi, ereksiyon (sertleşme) problemleri riskini de arttırır. Bazı erkekler ilaçlardan yardım görebilir.

HANGİ HASTALARDA TEDAVİ İÇİN BEKLENİR?
Kanser size fazla rahatsızlık vermiyorsa, doktorlar sizi tedavi etmeden kanserdeki gelişmeyi takip etmeyi seçebilirler. Bu, sizin düzenli aralıklarla hastaneye kontrole gitmeniz anlamına gelir. Bu şekilde doktorlar hastalığın gelişmesini takip edebilirler. Hastalık ilerlemeye başlarsa tedaviye başlanır. Bazı erkeklerde hastalığın hiçbir belirtisi görülmez.

YAYGIN PROSTAT KANSERİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kanser prostat dışına yayılmış ise, hastalık tam şifa ile tedavi edilemez. Ama yayılması engellenebilir. Erkeklik hormonu ”testosteron” kanserin büyümesine neden olur. Testosteron testislerde (erbezinde) üretilir. Vücuttan testosteronu yada testosteron hormonun etkilerini ortadan kaldırabilecek iki tip tedavi mevcuttur: hormon tedavisi (anti-hormon behandling) ve testislerin alınması.

Hormon tedavisi
Hormon tedavisi için farklı yöntemler mevcuttur. Enjeksiyon (İğne) yapılarak yada tabletler halinde. Bu tedavi vücuttaki testosteron miktarını azaltır.

Testislerin alınması
Bazı erkeklerde testisler (erbezi) ameliyatla alınır. Doktorlar sadece testislerin içerisini alırlar, yani geriye testislerin içinde bulunduğu torba/kabuk kalır.Bu müdahale lokal anestezi ile yapılır, yani sadece ameliyat bölgesi uyuşturulur ve genellikle aynı gün eve dönebilirsiniz.

Yan etkiler
Kemoterapi hem kanser hücrelerini hem de bazı normal vücut hücrelerini etkiler. Kemoterapi mide bulantısı, yorgunluk, enfeksiyon riskinde artış ve saç dökülmesi gibi yan etkileri beraberinde getirebilir. Saçlar tedaviden sonra yeniden uzar.

Kemoterapi
Hormon tedavisi belirli bir süreden sonra fayda etmediği için bazı erkekler, kemoterapi görürler. Kemoterapi kanser hücrelerini tahrip eden ilaç tedavisidir. Kemoterapi damardan verilir. Yani ilaç vücudunuza kan damarları yolu ile serum şeklinde verilir. Kemoterapi,
hastalığın belirtilerini hafifletebilir ve yaşam süresini uzatabilir.

Yaygın prostat kanserinde ağrılar nasıl tedavi edilir?
Kanser kemiklere yayıldı ise, bu genelde çok ağrıya sebep verir. Doktorların size verebileceği değişik türlerde ağrı kesici ilaç mevcuttur. Ağrı kesici ilaçların yeterli derecede yardım etmediği durumlarda bazı erkekler ışın tedavisi görürler

Cinsel yaşam
Prostat kanserinin tedavisi cinsel yaşamı etkiler. Ameliyat ve ışın tedavisi penise giden sinirleri tahrip edebilir, ve bu ereksiyon (sertleşme) problemlerine yol açabilir. Testislerin alınması ve ilaç tedavisi hormonlarınızı etkiler, ve bu hem seksüel isteğinizi hem de ereksiyon kabiliyetinizi azaltır. Cinsel problemleri kabul etmek, ve özel konulara girdiği için cinsel problemler hakkında konuşmak zor olabilir. Çoğu erkek için eşleri yada güven duydukları başka birisi ile bu konuları konuşmak büyük fayda sağlar. Doktorlar hap, penise iğne yapma yada fitiller gibi farklı ilaçlarla size yardımcı olabilirler.

Hastane dışında tedavi
Kanser hastalarının çoğu hastanede aldıkları tedavinin haricinde başka tedavilere de başvururlar, örneğin destekleyici beslenme gibi. Bu tedavilerden bazıları hastaneden gördüğünüz tedaviyi ters etkileyebilir. Bu sebeple doktorların size uyguladığı tedavinin haricinde yada onun yerine başka bir tedaviye başlamayı, veya yurtdışında tedavi olmayı düşünüyorsanız doktorunuz ile konuşmalısınız.

Sigara
Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmanız iyi bir fikir olabilir. Sigara içiyorsanız, ameliyattan sonra yaraların iyileşmesi daha zordur. Sigara içiyorsanız, ışın tedavisi daha az etki gösterir. Tütün kullanımını azaltmanın bir faydası olmaz. En faydalı olanı sigarayı tamamen bırakmaktır.

TEDAVİ TAMAMLANDIKTAN SONRA NE OLUR?
Tedaviden sonra kendinizi takatsiz ve yorgun hissetmeniz tamamen normaldir. Fiziksel hareketlilik ve egzersizler bazı hastalar için yorgunluğa ve hastaların düşüncelerini hastalıktan uzak tutabilir. Hareket etmek ve fiziksel olarak aktif olmak önemlidir – örneğin yürüyüş yapmak gibi. Sağlıklı beslenmek de önemlidir. Doktorunuzla hangi besinlerin size faydalı olduğu konusunda konuşun. Bir kısım hasta, ömür boyu bazı yan etkilerle birlikte yaşamayı kabullenmek zorunda kalabilir. Bazı erkekler, daha önce prostat kanserine yakalanmış ve bu nedenle hastalığı kendi vücudunda hissetmiş diğer erkeklerle konuşmaktan büyük fayda görürler.

Kontrol
Tedaviden sonra yaklaşık altı ayda bir kontrole gitmelisiniz. Kontroller esnasında doktor PSA hormonunun kandaki miktarını ölçmek için kan alır. PSA prostatta üretilir ve kanda bulunur. Prostat’ta kanser varsa, kandaki PSA miktarı normalin üzerine çıkar.
Kontrol ziyaretlerinde hastalığınıza ilişkin soruları ve problemleri doktorunuza iletebilir ve onunla bu konuları konuşabilirsiniz. Doktorunuz, örneğin iktidarsızlık probleminiz varsa, nereden yardım alabileceğinizi anlatır. Tedavi görmüyorsanız 3-12 aylık aralar ile kontrole gitmelisiniz. Kontroller sırasında doktor hastalığın yayılıp yayılmadığını kontrol eder.
Hormon tedavisi alıyorsanız her 3-6 ayda bir kontrole gitmelisiniz. Kontroller sırasında doktor tedavinin nasıl fayda ettiğini, ve ilacın yan etkisi olup olmadığını kontrol eder.