Propolis nedir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve yan etkileri
Propolis, arıların iğne yapraklı ağaçlar veya yeşil yaprakların özlerinden elde ettikleri reçine benzeri bir maddedir. Arılar bu maddeyi kovanlarını dış etkenlerden korumak için kullanırlar. Solunum sistemi hastalıklarına, ağız içindeki yaralar ve aftlara, uçuklara, mide-bağırsak rahatsızlıklarına ve kansere karşı iyileştirici etkilerinin olduğu bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Ayrıca yanıklar, pamukçuk yaraları, diyabet ve uçuk için de kullanılır. Şu anda dünyada en bilinen, en güçlü antioksidanlardan biridir. Bileşimi ve yapısı itibariyle insanların üretemediği nadide ve önemli ürünlerden biridir. Yüzyılın doğal ilacı olarak kabul edilmektedir.
İçindekiler
Propolis nedir?
İlk kez Yunanlar tarafından keşfedilerek doğal bir antibiyotik olarak kullanılmıştır. Propolis kelimesi Yunancadan gelir. ‘Pro’ (müdafaa) ve ‘polis’ (şehir) kelimelerinden türemiştir. Bu, bal arıları için kovanın muhafazası anlamına gelir. Propolisi arılar, kovan içerisindeki besinleri, larvaları ve kendilerini dışarıdan gelen tehlikelere karşı korumak ve kovanı sterilize etmek için üretirler. Malzeme olarak bitkilerin ve ağaçların yaprak, tomurcuk vb. kısımlarından topladıkları maddeleri ve bitki nektarlarını kullanırlar. Bu nektarları polenle ve salgıladıkları enzimlerle karıştırırlar. Oluşan reçinemsi madde propolistir. (1)
Spirulina neye iyi gelir? Nasıl tüketilir? Faydaları ve yan etkileri
Propolisin özellikleri
Karakteristik bir kokuya sahiptir. Genellikle koyu kahverengi renkte olmasına rağmen, Propolisin bileşimi iklim, mevsim, coğrafik bölge, toplanma zamanı ve kaynak bitkiye göre farklılık gösterebilir. Sarı, yeşil, kırmızı, şeffaf gibi renk ve özelliklerde olabilir.
Propolisin besin değeri ve içerdiği vitaminler
Propolis, polifenoller (flavonoidler, fenolik asit ve esterleri), terpenoidler, steroidler, aromatik asit ve esterleri, alfatik asit ve esterleri, alkoller, aldehitler, kalkonlar, ketonlar, hidrokarbonlar, B1, B2, C ve E vitaminleri, mineraller (kalsiyum, magnezyum, potasyum, sodyum, demir, çinko ve bakır) ve aminoasitler gibi sağlığı destekleyen 150 biyoaktif bileşen de dahil olmak üzere 300’den fazla bileşik içerir. (1)
Propolis ne işe yarar?
İnsan vücudundaki virüs ve bakterileri yok ederek vücudun hastalıklarla savaşmasına yardımcı olur. Hem yetişkinler hem de çocuklar tarafından rahatlıkla tüketilebilir. Günlük antioksidan ihtiyacınızı karşılamanız ve hastalıklara karşı bağışıklığınızı sürekli güçlü tutabilmeniz için doğal bir çözümdür.
Propolis faydaları nelerdir?
Propolis, çok eski yıllardan beri geleneksel tıpta çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Antimikrobiyal, antioksidan, antitümör, antienflamatuar, antiviral, mantar önleyici dahil olmak üzere birçok iyileştirici özelliğe sahip olduğu birçok bilimsel çalışma ile gösterilmiştir.
Bağışıklık sistemini destekler
Yapılan bir araştırmaya göre, propoliste bulunan C vitamininin serbest radikal atma etkisi oldukça yüksektir. Böylece vücudu oksidatif hasara karşı korur ve kronik hastalıkların oluşumunu engeller. Harika bir antioksidan olduğu için bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalık oluşumunu geciktirir. (2)
Grip ve soğuk algınlığına iyi gelir
İçeriğindeki bioflavanoidlerin koruyucu etkisi sayesinde virüslere karşı güçlü bir koruma sağlar. Ayrıca bazı araştırmalar, topical olarak uygulanan propolisin grip ve soğuk algınlığının iyileşmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Herstat veya Coldsore-FX gibi yüzde 3 propolis içeren merhemler, iyileşme süresini hızlandırabilir. Ayrıca herpes virüsüne karşı da etkili olan bu merhemler uçuk tedavisinde de kullanılmaktadır. (1)
Diş ve ağız sağlığını destekler
Propolis diş sağlığında yaygın kullanılan bir bileşendir. Bunun nedeni ağız içindeki, sağlığı olumsuz etkileyebilecek bakteri oluşumunu azaltmasıdır. Ağız gargarasına ya da diş macununa eklenen Propolis özütleri, bakterileri öldürür ve diş etleri çevresindeki ödemi ve dişler arasındaki boşlukları azaltır. (3)
Yanık tedavisinde kullanılabilir
İçerdiği flavonoidler ile antifungal anti-enflamatuar ve antimikrobiyal özellikler taşır ve tüm bu özellikleri ile yaraların iyileşmesini hızlandırır.
Yapılan bir çalışmada propolisin travmatik yanıkları olan insanlarda, yeni sağlıklı hücre büyümesini hızlandırdığı ve yanıkların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olduğu gözlenmiştir. (4)
Sindirim sistemi hastalıklarını önler
Araştırmalar, propolisin ülseratif kolit, mide-bağırsak kanserleri ve ülserler dahil olmak üzere gastrointestinal hastalıklardan korunmada ve bu hastalıkların tedavisinde yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca içeriğindeki bileşenlerin, mide ülserine neden olan H. pylori dahil olmak üzere patojenleri etkin bir şekilde ortadan kaldırdığı gösterilmiştir. (5, 6)
Solunum sağlığını destekler
Propolis, özellikle mevsimsel değişiklikler sırasında üst solunum sistemi tahrişiyle ilgili semptomları geçici olarak hafifletebilir. Özellikle de anti-mikrobiyal etkisiyle astım ve bronşit gibi üst solunum yolu rahatsızlıklarından koruyabilir. (7, 8)
Kanserle savaşır
Propolisin bazı kanserlerin (meme kanseri, cilt kanseri, kolon kanseri, gırtlak kanseri, yumurtalık kanseri, mesane kanseri, karaciğer kanseri) tedavisinde de rol oynadığı öne sürülmüştür. Propolisin kansere karşı etkilerinden bazıları şunlardır:
- Kanserli hücrelerin çoğalmasını önlemek
- Hücrelerin kansere dönüşme ihtimalini azaltmak
- Kanser hücrelerinin birbirlerine sinyal vermesini sağlayan yolları bloke etmek
Kanserli hücrelerin gelişmesini engelleyen, propolisin içinde bulunan clerodane diterpenoid ve kafeik asit maddesidir. Yapılan araştırmalar özellikle propolis içinde yer alan polifenollerin en güçlü anti-tümör özelliğine sahip olduğunu göstermektedir. Propolisin, kanser üzerine yapılan tüm araştırmalarda kanser tedavisinde son derecede etkili olduğu gözlemlenmiştir. (9, 10)
Propolis nasıl kullanılır?
Vücut direncinin yükseltilmesi, bağışıklık sisteminin desteklenmesi, ağız ve boğaz mukozasındaki sorunların giderilmesi için hem oral hem de gargara biçiminde kullanılır. Propolis eczanelerde suda çözünür damla, kapsül/tablet, toz, krem, şurup ve tane formlarında ve ham bal, arı sütü gibi maddelerle karıştırılmış şeklinde bulunabilmektedir. Aktarlarda genelde küçük kahve rengi parçalar şeklinde ve damla olarak da temin edilebilir. En çok kullanılan propolis ürünü sıvı damla şeklinde olandır. Bunun nedeni ise propolisin suda çözünen bir madde olmamasıdır.
Balın faydaları ve zararları nelerdir? Bal yüze ve saça nasıl uygulanır?
Propoplis türleri
- Propolis damla: Önerilen doz 1 damla/10 kg’dır. Su, meyve suyu, ekmek, bal, yoğurt vb. gıdalara damlatarak tüketebilirsiniz. Boğaz enfeksiyonunda gargara da yapabilirsiniz. Ayrıca propolis içeren ağız suyu, kanser ilaçları veya protezlerin neden olduğu ağız yaralarını da iyileştirebilir. 2 yaşından küçük çocuklarda kullanılması tavsiye edilmez.
- Katı propolis: Rendeleyip toz haline getirilerek kullanılır.
- Toz propolis: Bal ile tüketildiğinde daha etkilidir. İçeceklerinize veya yoğurda da ekleyebilirsiniz.
- Propolis krem: Her 3 günde bir cilde uygulanan krem, küçük yanıkların tedavisinde ve enfeksiyonların önlenmesinde yardımcı olabilir. Ayrıca diyabet hastalarında oluşan ayak yaralarının iyileşmesini hızlandırır. Araştırmalar, %3 propolis merheminin 10 gün boyunca günde dört kez uygulanmasının, genital siğillerin iyileşmesini hızlandırdığını göstermektedir. Uygulamadan önce cildinizi saf su ile temizleyin. Tahriş, kızarıklık ve kaşıntı olan bölgelerde ise az miktarda kullanmaya dikkat edin.
- Propolis kapsül/tablet: Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, uyku problemleri ve yorgunluğun giderilmesi için kullanılır. Araştırmalar, propolisin 6-13 ay boyunca her gün ağız yoluyla alınmasının, aftları azalttığını göstermektedir. Önerilen doz günde 2 kapsül veya tablettir. Aç veya tok karnına içebilirsiniz. 11 yaş altı çocuklara önerilmez.
- Propolis sprey: Boğaz enfeksiyonları ve tahrişleri için tavsiye edilmektedir. Propolis sprey doktorunuz tarafından aksi önerilmedikçe günde en fazla 3 defa kullanılmalıdır.
- Propolis şurup: Öksürük ve ağız içi yaralarında kullanılır.
Aft nedir, neden olur? Afta ne iyi gelir? Ağız içi yaralarının tedavisi
Propolisin bal ve arı sütünden farkı nedir?
Propolis, bal ve arı sütü, uzun bir tıbbi kullanım geçmişine sahiptir ve taze veya takviye olarak tüketilebilir. Ancak özellikleri, içerikleri ve sağlığa faydaları farklılık gösterir. Arılar propolis ve balı doğadan topladıkları malzemelerle üretirler. Arı sütü ise larvaları veya kraliçeleri beslemek için bal arıları tarafından üretilen, besin açısından zengin bir besindir. Larvalar arı sütüyle kısa bir süre beslenirler, ancak kraliçe arı tüm yaşamı boyunca arı sütüne ihtiyaç duyar.
Doğadan geldiği için propolis ve bal iklimlere göre değişiklik gösterir ama arı sütü tüm dünyada aynıdır. Propolis, bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve hastalıklara karşı korunmalarına yardımcı olurken; arı sütü ise bedensel ve zihinsel gelişime, iştahın düzenlenmesine ve gün içinde daha enerjik ve zinde hissetmenize yardımcı olur.
Propolis markaları
Propolis damla, kapsül/tablet, toz, krem, şurup ve tane formlarında ve ham bal, arı sütü gibi maddelerle karıştırılmış şeklinde bulanabilmektedir. En çok önerilen ve tüketilen ürünler:
- BEEO: İstanbul Teknik Üniversitesi Arı Teknokent firması ürünüdür ve uzman gıda ve ziraat mühendisleri kontrolünde üretilmektedir.
- Apivital: 2018’de Ankara Üniversitesi Teknokent’inde kurulan ve ekolojik arıcılığı destekleyen Orka Vitals’ın ürettiği bir üründür.
Arı sokması: Ne iyi gelir? Alerjisi, ilkyardım ve evde tedavi
Propolisin yan etkileri ve zararları
- Yüksek dozda kullanıldığında mideye rahatsızlık verebilir.
- Bal alerjisi olan kişilerin propolis tüketmesi tavsiye edilmemektedir.
- Uzun süreli kullanımda alerjik reaksiyona, hassas ciltlerde kaşıntı ve kızarıklığa neden olabilir.
- Astım hastalarının, hamilelerin ve emzirenlerin propolis kullanmadan önce doktora danışmaları tavsiye edilmektedir.
- Alkol ile birlikte tüketilirse kusma ve mide bulantısına neden olabilir.
- Propolisin içeriğinde yer alan bir bileşen kan pıhtılaşmasını yavaşlatmaktadır. Bu nedenle planlanan bir ameliyattan 2 hafta önce propolis kullanımının bırakılması gerekmektedir.
Propolis kullanmadan önce kullanım talimatlarını dikkatlice okuyun ve kullanım şekli ve dozu hakkında doktorunuza danışın.
YAZIYI PAYLAŞ
Arı sokması: Ne iyi gelir? Alerjisi, ilkyardım ve evde tedavi
Balın faydaları ve zararları nelerdir? Bal yüze ve saça nasıl uygulanır?
Kadınlarda ve erkeklerde en sık görülen kanser türleri ve tedavileri
Ağız kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavisi yöntemleri
Arı alerjisi belirtileri ve tedavisi
YORUMUNUZ VAR MI?
Aktardığınız bilgiler için teşekkürler. Tablet formundaki içinde bal, propolis, süt, polen bir arada olan ürün mü daha etkili yoksa sadece propolis barındıran damla/sprey formunda satılanlar mı?