Progesteron nedir? Gebelikte yükselmesi veya düşmesi tehlikeli midir?

28 Ekim 2017 | 14 Eylül 2022 | Kategori: Hormonlar, Kadın Hastalıkları, Önemli Testler Print

96 Paylaşım

Progesteron, hamile kalma, hamileliğin erken evreleri ve adet sürecinde önemli rol oynayan hormonlardan biridir. Erkeklerde de bulunsa da aslında kadın cinsiyet hormonudur. Meme dokusunun büyümesinden gebelikte düşüğün önlenmesine kadar pek çok önemli görevi vardır. Hamile kalmakta sorun yaşayan, gebelikte düşük riski taşıyan ya da dış gebelik şüphesi bulunan hastalarda progesteron seviyesinin ölçülmesi gerekebilir. Hormon replasman tedavisinde östrojenin yan etkilerini azaltmak için, adet düzensizliğinde, vajinal kanama tedavisinde ve adet öncesi sendromun semptomlarını azaltmak için progesteron ilacı kullanmak gerekebilir. Baş ağrısı, baş dönmesi, memede hassasiyet veya ağrı, mide bulantısı ve kusma gibi yan etkilere neden olabilir.

İçindekiler

Progesteron nedir?

Progesteron, yumurtalıkta salgılanan östrojen ile birlikte iki kadın cinsiyet hormunundan biridir. Adet döngüsünde ve hamileliğin erken evrelerinde önemli rol oynar. Yumurtalıklarda progesteron salgılanmasından sorumlu bez korpus luteumdur. Bu bez, her yumurtlama sürecinde yumurta salınımından sonra oluşan ve döllenme olmazsa bozulan geçici bir bezdir. Eğer salınan yumurta döllenirse progesteron gebelik için vücudu hazırlar. Bu hormon ayrıca adrenal bezler ve plasenta tarafından da üretilebilir.

Gebelik ve hormonlar: Etkileri yarattıkları sorunlar ve çözüm önerileri

Progesteron, muhtemel bir gebelik için rahim içi zarını (endometriyum) ve astarını (uterus) hazırlar, oluşabilecek komplikasyonları önler ve doğuma kadar gebeliğin güvenli geçmesine katkıda bulunur. Vücutta progesteron düzeylerinin değişmesi adet dönemlerinde sorunlara ve menopoz semptomlarına yol açabilir. Erkeklerde de adrenal bezler ve testisler tarafında progesteron üretilir, ancak kadınlara göre daha azdır.

Progesteron hormonu görevleri

Ergenlikten itibaren meme dokusunun büyümesini uyarır.
Vücudu hamileliğe hazırlar.
Hamilelik sürecinde östrojen hormonunun yardımı ile kalınlaşan endometriumu (dölyatağının iç tabakası) beslemek için kan damarlarını uyarır. Böylece endometrium gelişmekte olan embriyoya besin sağlar.
Dölyatağı kaslarının kasılmasını önleyerek, düşük oluşmasına engeller
Hamileliğin sürekliliğine yardımcı olur.
Doğum sonrası annenin göğüslerinden süt salgılanmasını sağlar
Kolajen üretimini destekleyerek derinin esnekleşmesine yardımcı olur.

Hipofiz nedir? Ne işe yarar? Hipofiz bezi hastalıkları ve tümörü

Progesteron testi nedir, niçin yapılır?

Progesteron testi, vücutta progesteron hormon seviyesini ölçmek amacı ile yapılan basit bir kan testidir. Gebeliğin durumu ve kadının sağlığı ile ilgili çok önemli bilgiler verir.

Her ay yumurtlama sürecinde ve vücut hamile kalmaya hazır olduğunda, progesteron seviyesi yükselir. Hamilelik gerçekleşmezse, progesteron düşer ve adet başlar. Hamilelik gerçekleşirse progesteron yükselmeye devam ederek normal seviyenin yaklaşık 10 katına çıkar.

Progesteron hormon testi neden yapılır?

Doktorunuz aşağıdaki nedenlerle progesteron ölçümü isteyebilir:

Hamile kalmakta sorun yaşayan kadınlarda yumurtlama olup olmadığını ölçmek ve zamanını öğrenmek
Hamilelikte düşük veya komplikasyon riski varsa plasenta ve fetüs sağlığını değerlendirerek takibini yapmak
Dış gebelik teşhisi koymak

Hemogram nedir? Tam kan sayımı testi değerleri ne olmalı?

Normal progesteron değerleri ne olmalı?

Progesteron test sonuçları cinsiyete, yaşa, adet döngüsüne ve gebeliğe bağlı olarak değişebilir. Örneğin progesteron seviyesi her adet döngüsünün başında düşüktür, yumurtlamadan birkaç gün sonra zirve yapar ve eğer hamilelik olmazsa tekrar düşer. Progesteron seviyeleri ng/mL (mililitrede nanogram) olarak ölçülür.

Progesteron (PG, PGN) testi normal kabul edilen değerler

Erkeklerde: 1 ng/mL’nin altındadır.
Kadınlarda Yumurtlama öncesinde: 1 ng/mL’den daha az,
Adet döngüsünün ortasında: 5 – 20 ng/mL
Menopoz sonrasında: 1 ng/mL’den daha az
Hamileliğin ilk üç ayında: 11,2 – 90 ng/mL
Hamileliğin ikinci üç ayında: 25,6 – 89,4 ng/mL
Hamileliğin son üç ayında: 58 – 214 ng/mL dir.

Bu değerler, testi yapan laboratuvara göre farklılık gösterebilmektedir.

Progesteron testi sonuçları

Test sonuçları normal aralıkların dışındaysa anormal olarak kabul edilir. Ancak progesteron seviyeleri gün boyunca dalgalanabilir. Anormal test sonucunun bir sağlık sorununu işaret edebilmesi için seviyenin çok düşük ya da çok yüksek olması gerekir.

Östrojen nedir? Ne işe yarar? Eksikliği ve fazlalığı ne tür sorunlar yaratır?

Test sonuçlarınızı doktorunuzla birlikte değerlendirmeniz uygun adımları takip edebilmenize yardımcı olur. Gerekli durumlarda doktorunuz başka kan testleri, idrar testleri, ultrason gibi ek testler isteyebilir.

Progesteron yüksekliği neden olur?

Yüksek progesteron tek başına sağlık sorunlarına neden olmaz, ancak başka bir sorunun seviyeyi yükselttiğinin bir işaretidir. Progesteron yüksekliğine neden olabilen durumlar şöyledir:

Hamilelik
Yumurtalık kisti
Yumurtalık kanseri
Çoğul gebelik
Mol gebeliği (rahimde bebek yerine anormal doku büyümesidir. Gebelik belirtilerine neden olabilir)
Konjenital adrenal hiperplazi (Adrenal bezlerin aşırı androjen ürettikleri genetik bir hastalık)
Adrenal bezlerde bozukluk

Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri

Progesteron yüksekliği belirtileri

Göğüslerde hassasiyet veya şişme
Vücutta ödem
Anksiyete veya depresyon
Tükenmişlik
Libido düşüklüğü (cinsel dürtüde azalma)
Kilo almak
Bacaklarda rahatsızlık veya ağrı

Düşük progesteron seviyesi neden olur?

Yumurtalıkların olması gerektiği gibi çalışmaması (yumurtlayamama)
Dış gebelik
Düşük ya da cenin ölümü
Hipotiroidizm (tiroid bezinin yeterli çalışmaması)
Kortizol seviyesi yüksekliği
Hiperprolaktinemi (hipofiz bezinin fazla prolaktin üretmesi)
Kolesterol düşüklüğü

Polikistik over sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Normal koşullarda gebelik döneminde progesteron seviyesi yükselir. Eğer seviye normalin altındaysa Cushing sendromu veya antrenogenital sendrom gibi bazı sorunlardan şüphelenmek gerekebilir.

Progesteron düşüklüğü belirtileri

Gebelik dışında progesteron düşüklüğü belirtileri

Anormal vajinal kanama
Adet düzensizliği
Kaygı, depresyon gibi ruh hali değişiklikleri
Vücutta ödem ve şişkinlik
Göğüslerde hassasiyet
Migren veya baş ağrısı
Cinsel isteksizlik
Sıcak basması

Gebelikte progesteron düşüklüğü belirtileri

Lekelenme ve karın ağrısı
Tekrarlayan düşük
Sık sık kan şekerinin düşmesi
Sürekli halsizlik
Vajinal kuruluk

Progesteron ne zaman kullanılır?

Progesteron hormonu ilaç olarak ne zaman alınmalı?

Progesteron eczanelerde jelatinize kapsül, vajinal, tablet, vajinal fitil ve enjeksiyon formunda bulunabilir. Genellikle aşağıdaki durumlarda kullanılır:

Hormon replasman tedavisi: Progesteron, menopoz semptomlarının tedavisinde uygulanan hormon replasman tedavisinin bir parçası olarak kullanılır. Tedavide kullanılan östrojen uterus astarının anormal kalınlaşmasına ve rahim kanseri riskinde artışa neden olabilir. Progesteron bu kalınlaşmayı önleyerek kanser riskini azaltır.
Adet düzensizliğinde: Henüz menopoza girmemiş ancak progesteron eksikliği nedeniyle adet görmeyen kadınların yeniden adet görmesine yardımcı olur.
Hormonal dengesizlikle ilişkili anormal vajinal kanamanın tedavisinde kullanılır.
Adet öncesi sendromun şiddetli semptomlarını azaltmaya yardımcı olur.

Anormal adet kanaması nedir, nedenleri ve tedavisi

Progesteron nasıl kullanılır?

Adet dönemlerini yeniden başlatmak için: Progesteron hapı (mikronize progesteron-90 mg) ya da vajinaya jel formunu uygulamak etkili olabilir.
Hormon replasman tedavisinde: Tedavide östrojenin yan etkilerinden korunmak için Mikronize progesteron kullanılabilir (östrojenle birlikte günde 200 mg)
Kadınlarda kısırlık tedavisinde: İntravajinal progesteron jeli, kas içine enjeksiyon (her gün 50-100 mg) veya hap olarak kullanılabilir (30 gün boyunca günde 300 mg)
Meme ağrısı: İntravajinal progesteron jeli kadınlarda meme ağrısını ve hassasiyetini azaltabilir.
Menopoz belirtileri: Üst kollar, uyluklar veya göğüsler e uygulanan progesteron kremi, menopoz belirtilerini azaltabilir.
Erken doğum riski: Vajinaya uygulanan progesteron jeli doğumu geciktirme tedavisi (tokolitik tedavi) ile birlikte etkili olabilir (28 günlük döngünün 19.- 25. günleri arasında 4 gram)
Düşük riski: Ağızdan alınan progesteron hamilelik sırasında kanaması olan hastalarda düşük riskini azaltabilir.

Progesteronu mutlaka doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın. Kullandığınız süre boyunca düzenli meme muayenesi yapmayı ihmal etmeyin. Hamileyseniz, emziriyorsanız, anormal vajinal kanamanız, meme kanseri öykünüz, karaciğer hastalığınız veya yakın zamanda kalp krizi, felç veya kan pıhtısı öykünüz varsa progesteron kullanmayın. Progesteron kullanmak kanda pıhtışalma, felç, kalp krizi veya meme kanseri riskini artırabilir.

Progesteron yan etkileri

Baş ağrısı
Baş dönmesi
Memede hassasiyet veya ağrı
Mide bulantısı ve kusma
İshal veya kabızlık
Sıcak basması
Titreme
Yorgunluk, uyuşukluk
Kas, eklem veya kemik ağrısı
Endişe, sinirlilik gibi ruh hali değişiklikleri
Hapşırma ve burun akıntısı
Eklem ağrısı
Ateş, öksürük, ses kısıklığı gibi soğuk algınlığı veya grip benzeri semptomlar
Vajinal akıntı
İdrar yapma sorunları
Mide ekşimesi
Ellerde ayaklarda şişme

Kaynaklar ve Referanslar:

1- The progestogen-only pill2- Progesterone - Medline Plus3- Progesterone Test

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle