Prof. Dr. Yaralı: Tüp bebek tedavisinde yapay zeka ile gebelik şansı artıyor!

Yazan Hatice Pala Kaya

Kategori: Kısırlık / Tüp Bebek, Sağlık Gündemi Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

2K Paylaşım

Tıpta kullanım alanları giderek genişleyen yapay zekanın, tüp bebek tedavisinde de başarılı uygulama örnekleri olduğunu söyleyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Anatolia Tüp Bebek Merkezi Direktörü Prof. Dr. Hakan Yaralı, “Yapay zeka olarak adlandırılan yazılımlar, tıpta kanser teşhisinde, endüstride ürün iyileştirmelerde ve yazılım kontrollerinde, ulaştırmada sürücüsüz taşıtlarda, şehir trafik yönetimlerinde halen yoğun olarak kullanılıyor” diye konuştu.

Yapay zekanın bilinen en “popüler” uygulaması ise satranç oynayan yazılımlar. Bu yazılımlar, “makine öğrenmesi-machine learning” olarak adlandırılan, sahip oldukları algoritmalarla tanımlandıkları görevi yerine getirmek üzere kendileri karar verebilen yapıda tasarlanıyor. Yapay zekanın en önemli özelliği; ne kadar çok veri yüklenirse isabetli karar vermesi-sonuç üretmesi de o derece artıyor.

Tüp bebek uygulamalarında 3 alanda yapay zeka kullanmak mümkün

Prof. Dr. Hakan Yaralı, yapay zeka uygulamalarının;

Embriyo değerlendirmesi ve seçimi,
Sperm seçimi ve
Over rezervi parametrelerinin değerlendirilmesi, optimizasyonu olmak üzere üç alanda kullanımının söz konusu olabileceğini söyledi.

Embriyo seçiminin önemine işaret eden Prof. Dr. Yaralı şunları kaydetti: “Günümüzde çağdaş uygulamalar, tüp bebekte tek sağlıklı embriyo transferini zorunlu kılmaktadır. Günümüzde embriyo değerlendirmesi için evrensel kabul görmüş zaman noktalarında şekilsel değerlendirme (morfoloji) ve yine şekilsel olarak embriyoların kapalı bir ortamda devamlı gözlemlenmesi (time-lapse) kullanılmaktadır.

Tüp bebek nedir? Tedavisi nasıl yapılır? Aşamaları ve fiyatı

Halbuki bu tür şekilsel değerlendirme, bir anlamda embriyolara yapılan ‘güzellik yarışması’ her zaman bize doğru embriyo seçimi/naklinde yol gösterici olamamaktadır. Üstelik bu şekilde embriyoların şekilsel değerlendirmeleri, deneyimli embriyologlar tarafınca yapılsa da, hayli sübjektif olabilmektedir.”

ABD’de yapılan çalışma

Prof. Dr. Hakan Yaralı, ABD’de aynı embriyo görüntüsünün 5 deneyimli embriyologa gösterilerek değerlendirmelerinin istendiği bir çalışma yapıldığına dikkati çekerek, “Bu çalışmada, aynı embriyoya yönelik embriyologlar arası önemli farklılıklar rapor edilmiştir. Bu durum esasında farklı laboratuvarlarda faklı değerlendirme sınıflandırmalarının kullanılması ve işlemin sübjektif olmasından kaynaklanmaktadır” bilgisini verdi.

Bunun üzerine ABD merkezli Cornell tüp bebek merkezinde yapay zeka ile bir çalışma yapıldığını kaydeden Hakan Yaralı, “Bildirilen bir çalışmada 50 binden fazla embriyo görüntüsü ile kullanılan yapay zeka yazılımının eğitilmesi sonrasında yüzde 98 güvenilirlikle embriyo kalitesini değerlendirebileceği rapor edilmiştir.

Bu da yapay zekanın embriyo kalitesini çok yetkin bir şekilde değerlendirmeyi öğrenebileceğini göstermiştir. Bu çalışma yumurta toplamadan 110 saat sonra, yani 5. gün sabah tek görüntü değerlendirmesi ile yapılmıştır” dedi.

Yapay zeka kullanımı ile daha fazla sağlıklı ve canlı doğum raporlandı

Prof. Dr. Hakan Yaralı, kendi kliniklerinde PGT (5-6. gün Trofektoderm Biyopsisi) uygulamasını, Eylül 2018’den itibaren Smart PGT şeklinde uygulamaya başladıklarını belirterek, şu bilgileri verdi: “PGT uygulamalarının genetik ayağının insan tarafından analizi subjektiftir. Yakın zamanda ABD’den yapılan bir çalışmada Yapay Zeka ile yapılan PGT uygulamalarında (Smart PGT), doğru embriyo seçiminin iyileştirildiği rapor edilmiştir.

Embriyo nedir? Transferi nasıl yapılır? Aşamaları ve riskleri

Bu şekilde 1) doğruluk artmış; 2) insani değerlendirme ile ilgili subjektivizm ortadan kalkmış; 3) insani hatalar engellenmiştir. Yine bu sayede, 1) daha fazla sağlıklı embriyo seçimi; 2) daha fazla en az tek sağlıklı embriyosu olan hasta sayısı; 3) sağlıklı embriyo transferinde daha fazla güven duygusu duyulması; 4) daha az düşük oranı; 5) daha fazla canlı doğum oranı rapor edilmiştir.

Smart PGT, genetik ayrıştırma yapılan embriyolarda, tanı konulma aşamasında son teknoloji yapay zekanın kullanılması demektir. Böylece nakil için daha doğru embriyo seçilebilmekte ve gebelik şansı yükselmektedir.”

Smart PGT uygulamasının, özellikle 38 yaş ve üstünde tüp bebek uygulamasına başvuran hastalarda uygulandığını ancak isteğe bağlı olarak bütün hastalara yapılabildiğini dile getiren Prof. Dr. Yaralı, “Eşlerden birinde kromozomal olarak kopma, yer değiştirme gibi yapısal bir problem varlığı durumunda da embriyodan alınan örneklerde hem bu problem taranabilmekte hem de diğer tüm kromozomlar açısından da tarama yapılabilmektedir.

Saptanmış bir genetik hastalık varlığı nedeniyle Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yöntemi uyguladığımız hastalarımızda, genetik hastalık taramasına ilaveten 46 kromozom taraması yapılmasını da önermekteyiz. Bu sayede hem genetik hastalığı barındırmayan hem de tüm kromozomlar açısından sağlıklı olan embriyo tespit edilebilmekte ve sağlıklı çocuk sahibi olma ihtimali arttırılmaktadır. İlaveten, daha önce tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan hastalarda ve tekrarlayan gebelik kaybı olan çiftlerde de SMART PGT yöntemi uygulanabilmektedir” diye konuştu.

Yapay zeka ile 29 sağlıklı gebelik elde ettik

Tüp bebekte yapay zeka yöntemini bir yıldır uyguladıklarını belirten Prof. Dr. Hakan Yaralı, “Sağlık embriyo elde edilen 29 hastamız gebe kaldı, 5’i doğum yaptı. İlk doğum Temmuz ayında gerçekleşti. Kalan 24 gebelik sağlıklı bir şekilde devam ediyor” bilgisini verdi.

Tüp bebek tedavisinde başarı şansını artıran yeni yöntemler geliştiriliyor

Üreme tıbbında yapay zeka kullanım alanı genişleyebilir

Prof. Dr. Hakan Yaralı, üreme tıbbında yapay zeka uygulamalarının gelecekte sperm seçimi, ultrasonografide yumurtalık uyarımı sırasında follükül sayımı otomatizasyonu, en ideal yumurtalık uyarım protokolünün kullanılması, otomatik embriyo değerlendirmesi, canlı doğum öngörülmesi vb. gibi alanlara yayılabileceğini vurguladı.

Yapay zekanın çevresel ortamdan bağımsız görevlerin icrasında hata oranını minimize etme, çok yorucu/zahmetli görevleri daha kolay yapma, duygusallık ve fiziki sınırlama olmaksızın görev icrasına da katkı vereceğini kaydeden Prof. Dr. Hakan Yaralı, “Yüksek ilk yatırım maliyeti, insanın muhakemesi yerine makinaya güvenmeye geçişin etik tartışmaları elbette tartışılmaya devam edecek. Ancak, yapay zeka gelecekte üreme tıbbında otomatizasyon sağlayarak hastalara önemli katkıda bulunacaktır. Bununla birlikte Yapay Zeka, üreme tıbbı doktorları veya embriyologlarının yerini tamamen almayacak, ama hastalara daha iyi klinik hizmet vermek için bir araç olacaktır” dedi.