Potasyum nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve zararları

Potasyum, besinlerin çoğunda bulunan hayati öneme sahip minerallerden biridir. Başta kalp, kas ve kemik sağlığı olmak üzere vücudun düzgün çalışmasına yardımcı olur. Potasyumu dengede tutmak böbreklerin görevidir. Yüksekliği veya eksikliği tehlikeli, hatta ölümcül olabilir. Kullanılan diüretikler, müshiller ve altta yatan diğer rahatsızlıklar potasyumun miktarında oluşan dengesizliklerin başlıca nedenleridir. Erik, muz, avokado, patates, domates, havuç, ıspanak ve karnabahar potasyum bakımından oldukça zengin gıdalardır. Diyetle çok ya da az potasyum alımı nadiren sorunlara yol açar.

Potasyum nedir?

Kalsiyum nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları nelerdir?

Potasyum ne işe yarar?

• Sodyumun kan basıncı (tansiyon) üzerindeki zararlı etkilerini dengeler.
• Kas kasılmalarını, kalp atışlarını, refleksleri ve diğer birçok işlemi düzenlemeye yardımcı olan sinir uyarılarını aktifleştirmede önemli rol oynar.
• Sıvı dengesini sağlayabilir.
• Besin maddelerinin hücrelere taşınmasına ve atık ürünlerin hücrelerin dışına çıkarılmasına yardımcı olur.
• pH (asit-alkalilik) dengesini korur.

Potasyumun faydaları

• Kalp-damar hastalıklarına karşı korur
• Hipertansiyonu düşürmeye yardımcı olur
• Felç-inmeye karşı koruyucudur
• Dehidrasyonu (sıvı kaybı şoku) önler
• Böbrek taşlarının oluşmasını engeller
• Osteoporoz (kemik erimesi) gelişmesini yavaşlatır
• Ödem sorunu içim çok faydalıdır
• Selülit gelişimini önleyebilir

Potasyum neye iyi gelir?

Potasyum ve hipertansiyon

Hipertansiyon (yüksek tansiyon), kalp hastalığı ve inme için önemli bir risk faktörüdür. Potasyumu düşük oranda alan kişilerin hipertansiyon geliştirme olasılıkları özellikle çok miktarda tuz (sodyum) tüketiyorlarsa daha yüksektir. Potasyumdan zengin beslenmek ve tuzu azaltmak tansiyonun düşmesine yardımcı olabilir. Ne kadar çok potasyum alınırsa idrarla o kadar fazla sodyum kaybedilir. Ayrıca kan damarı duvarlarındaki gerilimi hafifletmeye yardımcı olarak tansiyonu dengeler.

Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Potasyum ve kalp sağlığı

Potasyumun azı kalbin çalışmasını bozabileceği gibi fazlası da öldürücü olabilir. Anormal kalp ritimleri (aritmi), özellikle kalp hastalarında düşük potasyumun en endişe verici komplikasyonudur. Potasyumdan zengin bir diyet kalp hastalığı riskini azaltabilir.

Potasyum ve böbrek sağlığı

Potasyumun eksikliği kemiklerdeki kalsiyumu tüketerek idrardaki kalsiyum miktarını artırabilir. Bu da böbrek taşlarının oluşmasına neden olabilir. Beslenmede potasyumun miktarını artırmak, böbrek taşı gelişme riskini azaltabilir. Bazı kronik böbrek rahatsızlıkları sonucu, böbrekler potasyumun düzeyini kontrol edemez. Bu durumda vücuttaki oran artarak başka rahatsızlıklara yol açabilir.

Potasyum ve kas sağlığı

Kas sağlığında potasyumun dengesi önemlidir. İhtiyaçtan az veya çok tüketilmesi kas yapısını zayıflatarak sorunlara yol açabilir. Kas kramplarının başlıca nedeni potasyum eksikliğidir. Dengeli tüketim adet sancılarını azaltmaya da yardımcı olabilir. Özellikle çocuklar sağlıklı bir büyüme süreci için bolca potasyumlu gıdalar tüketmelidir.

Potasyum ve osteoporoz

Osteoporoz genellikle kemik sağlığında önemli bir mineral olan kalsiyumun eksikliği ile bağlantılıdır. Çalışmalar potasyumdan zengin beslenmenin vücudun idrarla kalsiyum kaybını azaltarak bu durumu engelleyebileceğini ve kemik mineral yoğunluğunu artırarak kemik sağlığını güçlendirebileceğini göstermektedir.

Potasyum ve ödem

Ödem, vücutta aşırı sıvı biriktiğinde gerçekleşir. Geçmişten beri potasyum, ödemi tedavi etmede kullanılmıştır. Yüksek potasyum alımı idrar üretimini artırıp sodyum seviyelerini azaltarak ödem gelişimini önlemeye yardımcı olabilir.

Ödem nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Potasyum içeren besinler

• Kuru erik: Zengin bir kaynaktır, 100 gramı yaklaşık 732 mg potasyum içerir
• Ispanak: 100 gr ıspanak ortalama 558 mg potasyum içerir
• Patates: 100 gr.lık patates yaklaşık 535 mg potasyum içerir. Özellikle kabukları önemli potasyum seviyelerine sahiptir
• Avokado: 100 gr.lık avokado ortalama 485 mg potasyum içerir.
• Muz: Bolca potasyum içeren muz kalp sağlığı için oldukça faydalıdır. Bir orta boy muz yaklaşık 422 mg potasyum içerir.
• Domates: Orta boy domates yaklaşık 292, bir bardak domates püresi 1.065, bir bardak domates salçası 2.455 mg potasyum içerir.

Pancar suyunun faydaları nelerdir? Turşusu ve salatası nasıl yapılır? 

Potasyum nelerde var?

• Kuru kayısı ve kuru üzüm
• Böğürtlen, incir, kivi, kavun, şeftali, portakal, greyfurt
• Havuç, patates, pancar gibi kök sebzeler
• Kabak, bezelye, brokoli, enginar, karnabahar
• Mercimek ve fasulye türleri
• Süt-yoğurt (yağsız veya az yağlı)
• Kepekli tahıllar
• Her türlü yağsız et ve balık (somon, sardalye gibi)
• Fındık
• Adaçayı ve ısırgan otu

Avokado nedir, nasıl yenir? Avakadonun faydaları nelerdir?

Potasyumdan zengin bazı yiyeceklerin kalorileri de yüksektir. Kilo kontrolü gerektiğinde daha düşük kalori içeren potasyumlu gıdalar yenmelidir. Ayrıca kolesterol düşürücü ilaç kullananlar greyfurt tüketirken dikkatli olmalıdır. Kafein, alkol ve tütün potasyumun emilimini azaltır. Ayrıca işlenmiş gıdalarda potasyum miktarı çok azdır.

Günlük potasyum ihtiyacı nedir?

• 0 -6 ay: 400 mg
• 7-12 ay: 700 mg
• 1-3 yaş: 3.000 mg
• 4-8 yaş: 3.800 mg
• 9-13 yaş: 4.500 mg
• 14 yaş ve üzeri: 4.700 mg
• Emziren anneler: 5.100 mg’dır

Yiyecek ve besin takviyeleri birleştirilse bile çoğu insan için toplam potasyumun alımı önerilen miktarların oldukça altındadır.

Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Potasyum eksikliği neden olur?

Potasyumun seviyesi 3,5 mmol/L altına düştüğünde hipokalemi tanısı konur. Seviye 2,5 mmol/L’nin altına düştüğünde hayati tehlike oluşabilir ve acil tıbbi yardım gerekir. Hipokalemi genellikle yaşlılık veya bazı kronik hastalıklarla ilişkilidir. Başlıca nedenleri;

• Kanda sodyum yüksekliği
• Birincil aldosteronizm (hipertansiyona neden olan hormonal bir hastalık)
• pH denge bozukluğu
• Kronik böbrek rahatsızlıkları
• Diyaliz
• Diüretiklerin ve-veya müshillerin aşırı kullanımı
• İshal, kusma, sık idrara çıkma gibi kronik mide-bağırsak sorunları
• Magnezyum ve folik asit eksikliği
• Gereksiz antibiyotik kullanımı
• Fiziksel zorluğu olan bir işte çalışmak
• Aşırı sıcak iklimlerde yaşamak veya aşırı terlemek
• Profesyonel sporcu olmak
• Aşırı alkol tüketimi
• Pika sendromu (kil vb. yabancı nesneler yemek)
• Nadiren, diyetten yeterince potasyum almamaktır.

Selenyum nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Potasyum eksikliği belirtileri

• Aşırı yorgunluk
• Kas krampları, ağrıları ve-veya güçsüzlüğü
• El, ayak, kol ve bacaklarda karıncalanma-uyuşukluk
• Düzensiz kalp atışı
• Kabızlık, bulantı ve kusma
• Yavaş refleksler
• Kuru cilt veya akne

Potasyum eksikliği ne tür sorunlara yol açar?

• Uykusuzluk, sinir bozukluğu, depresyon ve diğer ruh hali değişiklikleri
• Hipertansiyon
• Böbrek taşı oluşumu
• Kronik mide-bağırsak sorunları
• Yüksek kan şekeri düzeyi
• Kemiklerde kalsiyum kaybı
• Solunum güçlüğü
• Azalmış beyin fonksiyonu
• Kas felci
• Kalp krizi

Kramp (kas spazmı) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Potasyum eksikliği tedavisi

Hipokalemi genellikle altta yatan neden araştırılarak tedavi edilir. İlk etapta diyette potasyumun alımı artırılır ve takviyesi reçete edilir. Nedeni kullanılan diüretik bir ilaçsa potasyum koruyucu bir diüretikle değiştirilir. Bu diüretikler aşırı sodyumu vücuttan atarak elektrolit seviyelerinin normalleştirilmesine yardımcı olabilir. Sadece normal böbrek fonksiyonu olan insanlar bu ilaçları kullanabilirler. Şiddetli hipokalemi, özellikle kalp atışında anormallik varsa intravenöz (damardan) potasyum tedavisi gerektirebilir.

Potasyum ilaçları

Potasyum ilaçlarının çoğunda potasyum bileşikleri kullanılır. Bazıları şunlardır:

• Potasyum permanganat: Mikrop öldürücü (dezenfektan) olarak kullanılır. Akrep, böcek vb. sokmalarında, cilt enfeksiyonlarında ve yara bakımlarında kullanılır. Cilde temas ettiğinde kahverengi leke oluşumu gözlenir ama zamanla vücuttan yok olur. Ayrıca ağız yoluyla zehirlenmelerde mide yıkamada kullanılabilir. Gliserin, tablet ve toz formunda kullanılabilir.
• Potasyum klorür: Özellikle hipokalemi tedavisinde kullanılır ve ampul formundadır.
• Potasyum iyodür: Yapısı sofra tuzuna benzeyen ve ilaç sektöründe kullanılan bir bileşiktir. Tablet kullanımı bir yetişkinin iyot ihtiyacını karşılayabilir. Radyoaktif sızıntılarda havaya karışan radyoaktif iyottan korunmada ve hipertirodi tedavisinde kullanılır. Genellikle tablet formundadır. Doz aşımı hastalıklara ve ölüme yol açabilir.
• Potasyum nitrat (güherçile): Barutun hammaddesi olarak bilinse de tıpta antiseptik olarak kullanılır. Ayrıca bazı hassas dişlere özel diş macunlarında ve anjin (bademcik iltihabı) rahatsızlığının sıkıntılarını hafifletmede kullanılır. Ancak uzun süre solunursa kansızlık (anemi) ve nefrit (böbrek iltihaplanması) gibi hastalıklara yol açabilir.

Potasyum takviyeleri

Potasyum birçok multivitamin/multimineral takviyesinde bulunur. Ayrıca takviye tablet ve kapsülleri de vardır.

• Toz formdaki takviyeler özellikle sporcular tarafından içecek olarak tüketilir. Önerilen doz alımı günde 640-1280 mg’dır.
• Birçok insan kilo kaybı programlarında takviye kullanarak daha iyi hissedebilir.
• Özellikle yaşlılarda halsizlik ve kemik-kas ağrıları magnezyumla birlikte ek potasyumla hafifletilebilir.
• İshal gibi aşırı sıvı kayıplarında takviye gerekebilir.
• Alkol tüketiminden sonra akşamdan kalma semptomlarını önlemek ve azaltmak için kullanılabilir.
• Hipertansiyon tedavisine yardımcı olabilir.
• Genelde belirli diüretik türlerini alan hastalara önerilir.
• Potasyum tuzları da özellikle sodyumdan uzak durması gerekenlerin kullandığı ideal bir takviyedir.

Doktorunuza danışmadan potasyum takviyesi kullanmayın. Yanlış doz kullanımı potasyumun seviyesini yükseltip ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca bazı takviyeler sindirim sistemini olumsuz etkileyebilir. Sindirim sorunlarını önlemek için balmumu kaplı hap takviyeleri kullanın.

Potasyum yüksekliği neden olur?

Potasyum yüksekliği (hiperkalemi) vücutta potasyum seviyesinin normalden fazla olmasıdır. Hızlıca yükselirse bu tehlikeli olabilir ve felç gibi tehlikeli hastalıklara yol açabilir. Dikkate alınması gereken yükseklik 5,1-6,0 mmol/L’dir. Potasyumun seviyesi bu değerlerden daha yüksekse acil tedavi gerekir. Başlıca nedenleri böbrek hastalıkları ve ek potasyum takviyeleridir. Ayrıca tip 1 diyabet, konjestif kalp yetmezliği, karaciğer hastalıkları veya adrenal yetmezlik (Addison hastalığı) olan kişilerde gelişebilir.

Magnezyum nedir? Neye iyi gelir? Mg eksikliğinin belirtileri ve tedavisi

Yanıklar veya diğer travmatik yaralanmalar, uzun süreli egzersiz, kokain gibi uyuşturucular da yüksekliğe yol açabilir.

Potasyum yüksekliği belirtileri

Hiperkalemi çoğunlukla belirti göstermez veya çok az belirti gösterir. Belirtilerin çoğu hipokalemi belirtileriyle aynıdır. Haftalar, aylar boyunca yavaşça gelişir; durup yinelenebilir. Böbrek hastalığı olan veya ek takviye alan kişiler düzensiz kalp atışı, mide bulantısı, kusma, ciltte karıncalanma gibi belirtiler yaşarlarsa hemen doktorlarını aramalıdır. Şiddetli veya ani hiperkalemi kalp çarpıntısına, nefes darlığına ve göğüs ağrısına neden olabilir. Bu belirtiler yaşandığında hiç vakit kaybetmeden acil servise gidilmelidir. Basit bir kan testi kanınızdaki potasyumun seviyesini bulabilir. Eğer risk altındaysanız, potasyum kan testi yaptırın. Test genellikle aç karnına yapılır.

Potasyum yüksekliği tedavisi

• Hafif seviyede yükseklik genellikle potasyumun atılımını artıran reçeteli ilaçlarla tedavi edilir. Bunun için diüretikler veya lavmandan da yararlanılabilir.
• Ağır vakalarda böbrek diyaliziyle fazla potasyum alınabilir. Bu yöntem özellikle böbrek yetmezliği durumlarında tercih edilir.
• Böbreklerinde sorun olmayan kişilere potasyumun kandan hücrelere taşınmasına yardımcı olan insülin-glukoz serumu verilebilir.
• Solukla içeri çekilen albuterol ilacı da yüksek seviyeleri düşürebilir.
• Kalsiyum glukonat ilacı ise kalbi stabilize etmek ve hiperkalemiden ciddi kalp komplikasyonları riskini azaltmak için geçici olarak kullanılabilir.

Potasyum yüksekliğinde yenmemesi gerekenler

Hiperkalemi durumunda erik, muz, patates gibi yüksek potasyumlu yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Pişirme tekniğinizi değiştirerek besinlerdeki potasyumun seviyesini düşürebilirsiniz. Bunun için önce sebzeleri dilimleyip en az 2 saat suda bekletin. Uzun süre bekletilecekse suyunu 4 saatte bir değiştirin. Sonra suyu döküp ılık suda yıkanan sebzelerin üzerine sebzelerin 5 katı yeni su ilave edin ve su, sebzelerin seviyesine ulaşana kadar pişirmeye devam edin. Kalan pişirme suyunu çorba vb. için kullanmayın.

İyot nedir, ne işe yarar? İyot eksikliği belirtileri ve tedavisi

Bu yöntemin tüm potasyumu sebzelerden çekmeyeceği unutulmamalı ve yüksek potasyumlu sebzelerin miktarı sınırlı tutulmaya devam edilmelidir. En ideali bir diyetisyenle alınması gereken günlük miktarı hesaplayıp uygun besinlere karar vermektir. Potasyum bakımından düşük elma, ananas, kiraz, kuşkonmaz, salatalık, turp, su teresi gibi meyve-sebze tüketilebilir.

Potasyumun zararları

Potasyumun azı da çoğu da vücuda zararlıdır:

• Mide, solunum ve sinir sisteminde sorunlara yol açabilir.
• Düzensiz kalp atımına, kalp krizine ve felce neden olabilir.
• Başka ilaçlarla etkileşime girerek istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
• Böbrekleri yorabilir ve böbrek rahatsızlıkları geliştirebilir.
• Böbrek taşı gelişimine zemin hazırlayabilir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör