Polen alerjisi neden olur, ne iyi gelir? Belirtileri, testi ve tedavisi

Polen alerjisi, bahar aylarında ortaya çıkan polenlerin tetiklediği mevsimsel bir alerji türüdür. Genellikle ağaç, çimen ve yabani ot polenleri nedeniyle gelişir. Alerjisi olan kişilerde, bağışıklık sistemi, histaminler gibi kimyasallar salarak polenlere karşı tepki verir. Bu durum, burunda tıkanıklık ve akıntı, öksürük, gözlerde sulanma ve kızarıklık, burun ve gözlerde kaşıntı gibi alerji semptomlarına neden olur. Kimi zaman günlük aktiviteleri kesintiye uğratabilecek kadar şiddetlidir. Burnu tuzlu suyla durulamak, dışarıda şapka ve güneş gözlüğü kullanmak, duş almak gibi basit yöntemler sorunun şiddetlenmesini engeller. Doktor kontrolünde ilaç tedavisi ve alerji aşıları uygulanabilir.

Polen alerjisi nedir?

Polen alerjisi, genellikle zararlı olmayan polenlere (alerjen) karşı bir bağışıklık tepkisidir. Başlıca alerjenler, ilkbaharda ağaçlar ve çiçekler, yazın çimenler, sonbaharda yabani ot polenleridir. Alerjik reaksiyonları tetikleyen yüzlerce bitki türü vardır. Baharla birlikte, rüzgar veya böcekler yardımıyla çevreye yayılırlar. Hava yoluyla deri, burun, ağız, gözlere ve akciğerlere yerleşen polenler, genellikle çoğu kişiyi rahatsız etmez. Ancak alerjik bünyelerde bağışıklık sistemini harekete geçirir. Polen alerjisi olan kişilerde, bağışıklık tepkisi aşırı duyarlıdır. Bağışıklık sistemi zararsız olan poleni yanlışlıkla tehlikeli olarak tanımlar ve polenle savaşmak için histamin içeren kimyasallar üretmeye başlar. (1)

Alerji nedir, kimlerde görülür? Belirtileri, testi ve tedavisi

Polen nedir?

Polen, aynı türden diğer bitkileri döllemek için bazı bitkiler tarafından üretilen küçük, hafif, çok ince taneciklerdir. Alerjik reaksiyona neden olan spesifik polen türü alerjen olarak tanımlanır. Bahar alerjisi, saman nezlesi, mevsimsel alerjik rinit olarak da adlandırılan polen alerjisi genellikle mevsimseldir ancak, bazıları birden fazla bitki türünün polenine tepki göstererek neredeyse yıl boyunca semptom yaşayabilir. Polenlerin salınma zamanı ve havadaki sayıları coğrafyaya ve mevsime bağlı olarak değişir. Denize yakın yerlerde ve dağlık alanlarda polen yoğunluğu daha azdır.(2)

Polen alerjisi neden olur?

Polen alerjisi, bağışıklık sistemi poleni tehlikeli olarak tanımladığında ortaya çıkar. Rüzgarla tozlaşan bitkilerin polenleri genellikle alerjiye neden olur. Polen, mukoza ile temas ettiğinde, suda çözünür proteinler salar. Alerjik bireylerde bağışıklık sistemi, bu zararsız proteinlere tepki olarak IgE antikorları üretir. Bu antikorlar, mast hücreleri olarak bilinen savunma hücrelerine bağlanır. Bu hücrelerin, sinirleri uyarması için histamin gibi anti-inflamatuar maddeleri serbest bırakması alerjik reaksiyonla sonuçlanır.

Polen alerjisinin kesin nedeni bilinmemektedir. Polen alerjisi, genellikle 8-16 yaş arasındaki çocuklarda görülür. Ancak günümüzde küresel ısınma nedeniyle, bağışıklık sistemi zayıf her yaştan kişilerde görülebilmektedir.(3)

Alerjileri tetikleyen risk faktörleri:

• Genetik yatkınlık
• Yaşanılan yer
• Ailede alerji, astım öyküsü
• Alerjene uzun süre maruz kalmak
• Astım, atopik dermatit veya diğer tür alerjilere sahip olmak
• Yetersiz beslenme ve egzersiz
• Aşırı hijyen ortamda büyüme
• Farklı bitkilerin olduğu yeni bir bölgeye taşınmak
• Evcil hayvana sahip olmak
• Hava kirliliği
• İklim değişikliği

Alerjik rinit (saman nezlesi) nedir? Belirtileri ve tedavisi

Polen alerjisi hangi ayda olur?

Ülkemizde ağaç polenleri ilkbaharda (Şubat-Mayıs), çimenler ilkbaharın sonlarında veya yazın başlarında (Mayıs-Temmuz), yabani ot polenleri yaz sonunda ve sonbaharda (Ağustos-Ekim) etkilidir. Ancak iklim değişiklikleri sonucu polen mevsimi daha erken başlayabilmekte veya daha uzun sürebilmektedir.(4)

Polen alerjisi belirtileri

• Şiddetli hapşırma
• Yüz ağrısına neden olabilen sinüs basıncı
• Sulu burun akıntısı, burun tıkanıklığı
• Burun, göz, kulak, boğaz kaşıntısı
• Gözlerde sulanma, kızarıklık
• Göz çevresinde şişlik, morluk
• Boğazda yanma, ağrı
• Kuru öksürük, hırıltı, nefes almada zorluk gibi astım reaksiyonları
• Koku ve tat duyusunda azalma
• Atopik dermatitin kötüleşmesi, nadiren kurdeşen, kızarıklık

Polen alerjisi olanlar, alerjik oldukları polenler havadayken semptom gösterir ve belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Semptomlar, alerjenlerle doğrudan temas eden burun, gözler, ağız mukoza zarları gibi bölgelerde ortaya çıkar. Sıcak, kuru, rüzgarlı, fırtınalı havalarda, polen yoğunluğu artarak semptomlar alevlenir. Yağmur, polenleri yere iterek daha az semptoma neden olur. Polen alerjisi olanlar belirli gıdalara da alerjik olabilirler.(5)

Örneğin, huş ağacı polenine alerjisi olanlarda çiğ elma veya fındık boğazda kaşıntı ve şişmeye neden olabilir. Bağışıklık sistemi, sadece polenleri değil, bazı meyve, sebze, kuruyemiş veya baharatları da tehdit olarak algılar. Bu durum, bazı gıdalardaki proteinlerin, belirli polen proteinlerine benzemesi nedeniyle gelişebilir.

Alerjik astım belirtileri nelerdir? Astım ve alerji nasıl tedavi edilir?

Polen alerjisi teşhisi

Polen alerjisi teşhisinde ilk adım, fizik muayeneden sonra, tıbbi geçmiş, aile öyküsü ve semptomların değerlendirilmesidir. Sonrasında, semptomlara neden olan spesifik alerjeni belirlemek için cilt veya kan testleri yapılır.

Polene alerjim olduğunu nasıl anlarım?

Polen alerjisi olan kişilerde, belirtiler alerjenle temastan hemen sonra başlar ve bir haftadan uzun sürer. Yorgunluk, bitkinlik, konsantrasyonda azalma, uyku kalitesinde bozulma, baş ağrısı olur.

Alerji testi

Deri ve kan olmak üzere iki tür alerji testi kullanılır. Belirli polen alerjenlerine karşı alerjik bir eğilimi ortaya çıkaran bu testler her zaman kesin değildir. Bu nedenle ek olarak provokasyon testi gerekebilir.

• Deri prick testi/SPT: İşlem sırasında kolun iç kısmındaki farklı bölgeler hafifçe delinerek, çeşitli alerjenlerden az miktarlarda damlatılır. Maddelerden herhangi birine alerjiniz varsa 15-20 dakika içinde ciltte kızarıklık, şişlik, kaşıntı, kabartı olur.
• Spesifik IgE kan testi: Cilt rahatsızlığı olanlarda veya cilt testini engelleyen ilaç kullananlarda tercih edilir. Hastadan alınan kan örneğine şüpheli alerjenler eklenerek kanın ürettiği immünoglobulin E antikorlarının miktarı ölçülür.

Alerji testi nedir, nasıl yapılır? Alerji testinin yan etkileri nelerdir?

• Provokasyon testi: Şüpheli alerjen, tıbbi gözetim altında hastanın burun mukozasına (veya nadiren konjonktivaya) uygulanır ve hasta gelişebilecek belirtilere karşı izlenir. Solunum semptomları varsa solunum fonksiyon testi yapılır; soluduğu hava miktarı ve solunma hızı ölçülür. Ev tozu akarları, hayvan kılı ve küf, polen alerjisine benzer semptomlara neden olabileceğinden, bu maddelere karşı alerji dışlanmalıdır.

Polen alerjisi tedavisi

Alerji tedavisinde en iyi önlem alerjenden kaçınmaktır ancak polen alerjisinde her zaman mümkün olmayabilir. Önleyici tedbirler alınmasına rağmen semptomlar devam ederse tedavi senekleri antialerjik ilaçlar ve alerji aşılarıdır.(6)

Polen alerjisi ilaç tedavisi

Alerji ilaçları, semptomatik rahatlama sağlar, kesin bir çözüm değildir. Tedavide kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Burun spreyi, göz damlası, tablet şeklinde mevcut olan antihistaminikler
• Tablet, sıvı, burun spreyi, damla olarak mevcut olan dekonjestanlar
• Loratadin/psödoefedrin ve feksofenadin/psödoefedrin gibi antihistamin ve dekonjestanı birleştiren ilaçlar
• Nazal kortikosteroid spreyler
• Lökotrien reseptör antagonistleri
• Göz damlası, burun spreyi şeklinde kullanılabilen cromolyn sodyum

Polen alerji aşısı / Spesifik immünoterapi

Nedene yönelik olan alerji aşıları, polen alerjilerinde %90 başarı sağlayan etkili bir tedavidir. Bağışıklık sisteminin alerjene tepkisini değiştiren bir çeşit immünoterapidir. Duyarsızlaştırma veya hiposensitizasyon olarak da bilinen aşı tedavisi, 2 yıldan fazla şiddetli semptom yaşayan hastalarda uzun süreli rahatlama sağlar.

Alerji aşısı nedir? Kimlere yapılabilir? Faydaları ve yan etkileri

İki tür immünoterapi vardır:

• Deri altı immünoterapi / SCIT: Küçük miktarlarda alerjen içeren aşılar, haftada bir cilt altına enjekte edilir. Aşıdaki alerjen miktarı zamanla kademeli olarak artar. 1-3 ay içinde en yüksek doza ulaşıldıktan sonra enjeksiyon ayda bir uygulanır. Terapinin tamamlanması 3-5 yıl sürer. Uzun vadede ilaç ihtiyacını %60-80 oranında azaltır, alerjik yürüyüş riskini azaltarak astımı önler, hastanın yeni alerjenlere tepki vermesini engeller. 5 yaşından küçük çocuklara önerilmez.
• Dilaltı immünoterapi/SLIT: Diğer seçenek alerjenleri dilaltına tablet veya damla şeklinde uygulamaktır. Alerjen içeren tablet veya damla 1-2 dakika dilin altında tutulduktan sonra yutulur. Polen mevsimi öncesinde ve sırasında her gün alınması gerekir. Bu yöntemin avantajı, günlük olarak evde uygulanabilmesidir.

Polen aşısı ne zaman yaptırılmalı?

Aşı tedavisine polen mevsiminden yaklaşık 4 ay önce başlanmalıdır.

Polen alerjisine ne iyi gelir?

• Antihistaminikler, kortikosteroid veya cromolyn sodyum burun spreyleri gibi antialerjik ilaçlar semptomları hafifletir.
• Sinüsleri tuzlu suyla durulamak burun tıkanıklığını giderir, mukus ve alerjenleri temizler. Salin solüsyonu adı verilen tuzlu çözeltiler hazır olarak veya suya eklenen kitler halinde mevcuttur. Evde solüsyon hazırlarken, 1 litre içme suyuna 1,5 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı karbonat ekleyin ve sıkma şişesiyle uygulayın.
• Probiyotiklerle, doğal ürünlerle ve kapsaisin, omega-3 yağ asitleri, kuersetin içeren gıdalarla beslenin.
• Bal, az miktarda polen içerdiği için tolerans gelişmeye yardımcı olabilir.
• Akupunktur, masaj, spinal manipülasyon gibi tedaviler rahatlama sağlayabilir.
• Üzüm çekirdeği, çam kabuğu, ısırgan otu, butterbur kökü ektresi, spirulina,  astragalus ve guduchi gibi şifalı bitki ve özler polen alerjisinde etkili olabilir.

Spirulina neye iyi gelir? Nasıl tüketilir? Faydaları ve yan etkileri

Bazı otlar, alerjisi olan kişilerde reaksiyonları tetikleyebilir. Ayrıca polen alerjisi olanlar arı poleni, bal, arı sütü, propolis gibi arı ürünlerine karşı reaksiyon gösterebilir. Herhangi bir bitki veya takviyeyi denemeden önce doktorunuza danışın.

Polen alerjisi için hangi doktora gidilir?

Dahiliye doktorları genellikle polen alerjisini teşhis edebilir. Ancak, tanıyı doğrulamak için hastayı bir alerji uzmanına yönlendirecektir.

Polen alerjisi tedavi edilmezse ne olur?

Polen alerjisi tedavi edilmezse alerjik rinit, sinüzit, konjuktivit, orta kulak iltihabı, bronşit, alerjik astım gibi hastalıklara dönüşebilir.

Polen alerjisi ne tür sorunlara neden olur?

Polen mevsimi boyunca alerjisi olanların vücudu tam kapasite çalışamaz. Uyku problemleri, halsizlik, iştahsızlık, sinirlilik görülebilir. İlerleyen yıllarda bazı kişilerde, alerjik yürüyüş (üst solunum yolundan aşağıya doğru hareket) olarak bilinen durum gelişebilir ve bronşlarda meydana gelen aşırı duyarlı reaksiyonlar bronşiyal astımla sonuçlanabilir.

Sinüzit neden olur? Ne iyi gelir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Polen alerjisi olanlara öneriler

• Dışarıda giyilen giysileri en kısa sürede yıkayın.
• Eve dönünce cildinizdeki ve saçınızdaki polenleri temizlemek için duş alın.
• Polene maruz kalırsanız gözlerinizi suyla durulayın.
• Çamaşırları dışarıda kurutmak yerine kurutucuda kurutun.
• Arabada camları kapalı tutun ve sirkülasyonlu klima kullanın.
• Taşınabilir yüksek verimli partikül hava filtresi veya nem giderici kullanın.
• Zeminleri HEPA filtreli elektrikli süpürgeyle düzenli olarak süpürün.
• Polen sayısı düşük olduğunda dışarı çıkın; genellikle sabahları yüksek, akşamın erken saatlerinde düşüktür.
• Kuru, rüzgarlı, fırtınalı günlerde dışarı çıkmayın.
• Polen sayısı yüksek olduğunda toz maskesi takın, kapı ve pencereleri kapatın.
• Polen mevsimi boyunca bahçe işlerinden kaçının.
• Polen sayımlarını ve tahminlerini takip edin.
• Polen mevsiminden önce alerji tedavisi almaya başlayın.
• Dışarıda güneş gözlüğü ve şapka kullanın.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör