Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Osteoporoz, kemiklerdeki mineral yoğunluğunun yaşlılık ve kötü beslenme sonucu azalması ile gelişen bir durumudur. Kemiklerin zayıflamasına ve kolay kırılır hale gelmesine neden olur. Kemik erimesi olarak da bilinen osteoporoz,  vücuttaki bütün kemikleri etkilese de en çok omur, kalça ve bilek kemiklerini vurur. Özellikle 45 yaş üzerinde görülür ve yaş ilerledikçe sıklığı artar; kadınlarda daha fazla görülür. Osteoporoz sonucu, kemiğin darbelere olan karşı direnci azalır. Bu nedenle oluşan kırıklar ve sakatlıklar ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Kemik erimesine maruz kalmamak için erken yaşlardan itibaren yeterince kalsiyum alınmalı ve koruyucu önlemlere dikkat edilmesi gerekir.

Osteoporoz nedir?

Osteoporoz, (kemik erimesi) kemiklerin zayıflamasına ve kırılmalara neden olan yaygın bir sorundur. Osteoporozlu insanlar kalça ve omurga kemiklerinde kırılma riskine sahiptir. Bu kişilerde ileri yaşla birlikte düşük kemik kitlesine bağlı kırılma riski artar. Osteoporoz her yaşta ortaya çıkabilir ama yaşlı kadınlarda daha sık görülür. Pek çok risk faktörü bu hastalığa neden olabilir. Örneğin menopoz kadınlarda, düşük testosteron seviyeleri ise erkeklerde osteoporoza neden olabilir. Ayrıca alkol, sigara kullanımı, kötü beslenme, yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı da osteoporoz gelişmesi için risk faktörüdür. (1)

Kalsiyum nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları nelerdir?

Kemik erimesi neden olur?

Osteoporoz risk faktörleri nelerdir?

İleri yaşla birlikte herkeste osteoporoz gelişebilir. Bazı ek riskler osteoporozun daha ciddi hale gelmesine neden olabilir. Bunlardan başında yaşlanma, kötü beslenme, genetik, hareketsiz yaşam ve sigara gibi gelir. Çocukluk döneminde yeterli miktarda süt, yoğurt, peynir tüketmek kemik gelişimi için çok faydalıdır ve osteoporoz gelişmesini önler. Bazı vitamin (A, C ve K vitamini) ve mineralleri (kalsiyum, magnezyum, florid, çinko) yeterince almamakta osteoporoza neden olabilir. Ayrıca aşırı miktarda protein, kafein, alkol ve sigara gibi maddeler tüketmekte kemik erimesini hızlandırır. Düzenli spor ve egzersiz yapmakta osteoporoz gelişmesini engeller.(2)

Osteoporoz kimlerde görülür?

Osteoporoz bir yaşlılık hastalığıdır, özellikle 45 yaşından büyük kadınlarda görülür. Menopoz dönemine giren tüm kadınlarda daha çok görülür. Yaşlanma ile hem sıklığı hem de şiddeti artar. 60’lı yaşlardan sonra ciddi bir soruna dönüşebilir. Ayrıca yetersiz kalsiyum alan ve kötü beslenen kişilerde daha sık görülür. Bu hastalığa neden olan yaş, ırk, genetik yapı gibi değiştirilemez risk faktörleri vardır. Fakat çocukluk çağından itibaren yeterli kalsiyum alımı, doğru beslenme, sigara ve alkolden uzak durmak risk faktörleri azaltır.

Kemik erimesi belirtileri

• Sırt ağrısı (Omurga kemiklerinde gelişir.)
• Bel ve boyun ağrısı
• Boy kısalması
• Öne eğik ve kambur vücut şekli
• El bileği, kalça ve omurga gibi kemiklerde kırıklar
• Basit kazalar bile kırıklara neden olabilir
• Yaygın kemik ağrıları ve kemiklerde hassasiyet
• Kemiklerdeki erime nedeniyle vücutta şekil bozuklukları
• Ağrı ve kırıklardan dolayı hasta giderek hareketsizleşir (3)

K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Kemik erimesi (osteoporoz) teşhisi

Osteoporoz tanısı için doktorunuz muayene ve pek çok testin yanı sıra kemik mineral yoğunluğunu da ölçmek isteyecektir. Bu özel bir cihaz ile yapılır. Kısa süren ağrısız bir ölçümdür. Kemik mineral yoğunluğu sonucunda normal kemik, düşük kemik yoğunluğu (osteopeni) ve osteoporoz tanıları konulabilir. Kemik mineral yoğunluğu ne kadar düşükse kırık riskinin o kadar yüksek olduğu kabul edilir. Ayrıca kan ve idrar tahlilleri de tanı koyulmasını kolaylaştırır. (4)

Kemik yoğunluk testi

• Hafif bir darbeyle kemik kırığı yaşayanlar,
• Kortizon tedavisi görenler
• Tiroid, romatizma ya da emilim bozukluğu gibi hastalığı olanlar
• Sırt ve bel omurlarında deformasyon görülen kişiler

mutlaka kemik yoğunluk testi ile ölçüm yaptırmalıdır.

Kimler kemik yoğunluk testi yaptırmalı?

Zamanında tanı koyulabilmesi için 65 yaş üzeri kadınların ve 70 yaş üzeri erkeklerin kemik yoğunluk ölçümü yaptırması gerekmektedir. Ayrıca ek risk faktörü olanlar ve kemik hastalıkları olan kişilerede de test yapılması gerekebilir. Bu, kısa süreli ve ağrısız bir ölçüm yöntemidir. (5)

Kemik yoğunluk testi nasıl yapılır?

Kemik yoğunluk testi pek çok şekilde yapılabilmektedir. Ancak günümüzde en yaygın kullanılan yöntem DEXA yöntemidir. Basit, ağrısız ve hızlı yapılan bir testtir. Kemik yoğunluk ölçümü için kişi yatar şekilde hareketsiz bekletilirken özel bir ölçüm kamerası ile taranır. Ölçüm sonucu, bilgisayar ile hesaplanarak test sonucu kişiye verilir. Kemik yoğunluk testi sonucu 10 dakikada çıkar.

Romatizma nedir? Neden olur? Romatizmanın belirtileri ve tedavisi

Kemik yoğunluk testi nerede, hangi bölümde yapılır?

Kemik yoğunluk testi, neredeyse tüm büyük hastanelerde yapılabilmektedir. Doktorunuz gerek görürse testi reçete eder. Kemik yoğunluk testi yaptırmak için Radyoloji bölümüne girmeniz gerekir. Burada uzman bir radyolog size testi uygulayarak sonucunu genellikle 10 dakika içinde size verir. Kemik yoğunluk testi, ayrıca pek çok özel klinik ve test merkezinde de kolayca yapılabilmektedir.

Kemik erimesi tedavisi

Osteoporoz nasıl tedavi edilir?

Günümüzde osteoporoz tedavisinde uygulanan pek çok yöntemi vardır. Tedavi planı uzman bir doktor tarafından, hastanın durumu, yaşı, kemik erimesinin ciddiyetine göre hazırlanır. Tedavide öncelikle kırıkların önlenmesi amaçlanır. Düşmelerin önlenmesi için gerekli önlemlerin alınması, kemiklerdeki mineral yoğunluğunun arttırılması ve düzenli aralıklarla egzersiz yapılması çok önemlidir. Günümüzde kemik erimesi tedavisinde kullanılan pek çok yeni ilaç bulunmaktadır. (6)

Özellikle kalsiyum ve D vitamini takviyesi tedavide önemli rol oynuyor. Yine hastanın durumuna göre korse tedavisi ve diğer koruyucu yöntemler uygulanabilir. Durumu çok ciddi olan kişilerde kemik çimentosu veya özel organik malzemeler ile kemik içinin doldurulması gerekebilir. Hormon replasman tedavisi geçmiş yıllarda menopoz dışında osteoporoz tedavisinde de kullanılırken, günümüzde artık pek tercih edilmemektedir.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Kimler osteoporoz için ilaç tedavisi almalı?

Kemik erime testinde belli değerlerin altında kemik erimesi çıkanlara günlük kalsiyum ve D vitamini takviyesi ile birlikte alınan kalsiyumun kemikte kalmasını sağlayacak kemik erimesi ilaçları başlanır. Kemik erimesi ilaçları erimenin bölgesine göre kullanılabilir.

Omurga kemik erimesi-kırığı olan kişilerde kullanılan ilaçlarla kalça kemiği erimesi-kırığı olanlarda kullanılan ilaçlar farklıdır. Yine benzer şekilde günlük, haftalık, aylık ve hatta yılda bir defa yapılan kemik erimesi ilaçları da vardır. (7)

Hareket etmeyi hayatınızın merkezine koymalısınız. Hareketli bir yaşam pek çok problemi çözülebildiği gibi osteoporoz gelişmesini engeler. Altın anahtarlar yeterli kalsiyum alımı ile birlikte harekettir. Menopoz sonrası yılda 1 kez kemik erimesi testi yaptırın.

Kemik erimesinden korunma

Osteoporozdan korunma çocuklukta başlar ve ömür boyu sürer. Korunma; yeterli düzeyde kalsiyum alımı, düzenli egzersiz, kadınlarda yeterli östrojen hormonu ve erkeklerde ise yeterli testosteron hormonu sağlanmasını kapsar. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde güçlü kemiklerin oluşturulması, ileri yaşlarda osteoporoz gelişiminden korunmak için önemlidir. Düzenli fiziksel aktivite, örneğin yürüyüş kemik kuvvetini arttırmada gereklidir. (8)

Osteoporoz tedavisi ve hastaların tedaviye uyum sorunu nasıl olmalı?

Kemik erimesini engellemek mümkün mü?

Kadınlarda daha fazla olmak üzere kırklı yaşlardan itibaren kemik kaybı başlar. Kronik hastalığı olan, kemik kaybını arttırıcı ilaç kullanan veya diğer risk faktörlerine sahip kişilerde daha erken yaşlarda başlayabilir ve hızlı seyredebilir.

Menopoz sonrası ilk birkaç yıl kaybın en fazla olduğu yıllardır. Kırk-kırkbeş yaşını geçmiş kişiler için kalsiyum (1200mg/gün) ve D vitamini (400–800 IU/gün) günlük alımı büyük önem taşır. Ayrıca fiziksel olarak aktif kalma, kasların kuvvetli tutulması, eklemlerin esnekliği kemik kuvveti açısından önemlidir.

Gıda ile alınabilen kalsiyum ve D vitamini kaynakları nelerdir?

Süt ürünlerinin yanı sıra yeşil yapraklı sebzelerde de kalsiyum bulunmaktadır. Günlük ihtiyaç için önerilen; 1 bardak süt, 1 kase yoğurt, 1 dilim peynir ve bir tabak yeşil yapraklı sebzedir. Bazı yiyecekler kalsiyum ile etkileşerek vücuttan emilimini azaltabilirler. Yüksek miktarda oksalat (ıspanak, pancar gibi) ve fitat (bakla, bazı fasulye ve tahıllar) içeren besinler aynı anda alındığında kalsiyum emilimini bozarlar.

D vitamini normal gün ışığına maruz kalma sonucu deride sentezlenir. Günde 15 dakika sadece yüz bölgesinin bile güneş ışığına maruz kalması vücudun yeterli D vitamini oluşturma ve depolaması için yeterlidir. Deride D vitamini yapımı yaşla birlikte azalır.

Kemik erimesini önlemek için nasıl beslenmeli?

Öncelikle yeterli kalsiyum ve D vitamini almanız gereklidir. Kalsiyum sadece süt ürünlerinde değil yeşil yapraklı sebzelerde de bulunmaktadır. Günlük ihtiyaç için önerilen; 1 bardak süt, 1 kase yoğurt, 1 dilim peynir ve bir tabak yeşil yapraklı sebzedir.

Bakla neye iyi gelir? Nasıl yenmeli? Faydaları ve zararları

Dikkat edilmesi gereken husus bazı yiyeceklerin kalsiyum ile etkileşerek vücuttan alınan kalsiyumun emilimini azaltabileceğidir. Yüksek miktarda oksalat (ıspanak, pancar gibi) ve fitat (bakla, bazı fasulye ve tahıllar) içeren besinler aynı anda alındığında kalsiyum emilimini bozarlar. D vitamini normal gün ışığına maruz kalma sonucu deride üretilir.

Günde 15 dakika sadece yüz bölgesinin bile güneş ışığına maruz kalması, vücudun yeterli D vitamini oluşturma ve depolaması için yeterlidir. Bununla birlikte deri tarafından D vitamini yapımı yaşla birlikte azalır. Bu nedenle D vitamininden zengin olduğu bilinen balık, yumurta sarısı gibi gıdaların tüketiminin düzenli yapılması gereklidir.

Süt içmek kemik erimesinden korur mu?

Açıkçası yaşlılar süt içerlerse iyi olur ancak günlük hayatta bunun örneklerini çok sık görmüyoruz. Mide problemleri, çocukluk yaşlarından gelen alışkanlıkların olmaması günlük süt ve yoğurt tüketiminin düzenli yapılmasını engellemektedir.

Sarkopeni nedir? Kas erimesi neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Yukarıda bahsettiğim konulara dikkat edilecek olursa, yani günlük kalsiyum ve D vitamini alımı yeterli yapılacak olursa ileri yaşlarda osteoporoz gelişiminin önüne geçilmiş olur. Diğer dikkat edilmesi gereken konu ise osteoporozu arttırabilen tiroid, şeker gibi metabolizma hastalıklarının kontrol altında olmasının gerekliliğidir.

Kemik erimesinin yaygınlığı nedir? 

Osteoporoz oldukça sık olarak karşılaşılan bir kemik hastalığıdır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaşam süresinin uzaması ile önemli bir problem haline gelmiştir. Ülkemizde daha önceleri çok konuşulmayan kemik erimesi-osteoporoz son yıllarda belirgin olarak bilinmeye ve tedavi edilmeye başlanmıştır.

Bu nedenle bölgesine göre çok değişiklik gösteren bir Türkiye profili çizilebilir. Yine eşlik eden hastalıklar, sigara-alkol kullanımı, süt ürünlerinin tüketim alışkanlığının çok farklılık göstermesi nedeniyle çok farklı profiller çıkartılabilir.

Kemik erimesi olanlar hangi şikayetlere sahiptir? 

Osteoporozu sinsi bir hastalık olarak söylemek daha doğru olacaktır. Tam olarak belirti vermesi bazen bir omurga veya kalça kırığı ile başlayabiliyor. Çoğunlukla başka bir nedenle fizik tedavi, kadın-doğum, ortopedi-travmatoloji veya endokrinoloji doktorlarına gelen hasta, doktor tarafından uyarılarak kemik erime testine yönlendiriliyor. Test sonrasında belli bir oranda erime çıkarsa hasta takip ve tedaviye alınıyor.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir? Fizyoterapist ne iş yapar?

Kemik erimesi en çok hangi meslek guruplarında görülür?

Belirgin bir meslek ayrımı tanımlanmamakla birlikte, meslek gruplarından ziyade genel olarak yaşam tarzı osteoporozun gelişmesinde belirleyici faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Yaşam tarzına ilave olarak genetik miras inkar edilemez bir gerçektir. Sigara-alkol tüketimi, hareketsiz hayat tarzı ve özellikle çocukluk döneminde yeterli kalsiyum alımının olmaması, erken menopoz hastalığın görülmesini etkileyen esas faktörlerdir.
Çalışma konusuna gelince tespit edilmiş kesin bir faktör olarak yoğun çalışma söylenemez. Aksine osteoporozlu hastalarda yürüme ve bir miktar hafif ağırlıklarla egzersizler önerilmektedir. Kemiğin çok kullanımı erimeye neden olur gibi bir bilgi yok.

Kemik erimesi olanlarda kas/vücut kitle endeksi değerleri değişiyor mu?

Kemik-kas veya vücut kitle endeksi ile alakalı olarak kemik erimesinde aynı anda kaslarda da erime oluyor diye bir bilgimiz yok. Ancak kaslarını yeterince kullanmayan yani hareketsiz bir hayat tarzı olan kişilerde kemik erimesi kasların erimesine eşlik etmektedir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

1 Yorum

En Yeniler

Eskiler Beğenilenler

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör

mehmet

9 yıl önce

abim 27 yaşında 15 yaşından sonra kemikler gitgide erimeye başladı şöyle bir teşhik koydular ama kesin deyil yardımcı olursanız sevinirim abim git gide eriyor sipinos serebella atasık paraparazi

0

Yanıtla