Onkoloji nedir? Onkolog ne iş yapar? En önemli onkolojik hastalıklar

Onkoloji, kanser teşhis ve tedavisinde uzmanlaşmış bir tıp dalıdır. Ayrıca kanserin oluşumu ve risk faktörlerini, kanserle ilgili istatistikleri ve korunma yollarını da araştırır. Onkologlar, onkoloji alanında uzmanlaşmış doktorlardır. Kanserin teşhisi, evrelemesi, hastanın tedavisi ve bakımı onkologlar tarafından takip edilir. Onkoloji sürekli değişen ve gelişen bir tıp alanıdır. Kanser hücresi biyolojisi, kemoterapi tedavisi yöntemleri, en uygun palyatif bakım ve ağrı tedavisi gibi birçok konuda araştırmalar devam etmektedir. 

Onkoloji nedir?

Kanser nedir? Neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi

Medikal (tıbbi) onkoloji

Medikal onkoloji, kanser tedavisinde kemoterapi, hormon tedavisi ve immünoterapi gibi birçok terapötik müdahaleyi kullanan onkoloji yaklaşımıdır. Kanserin her aşaması, medikal onkolojinin konusudur.

Radyasyon onkolojisi

Radyoterapi (ışın tedavisi) olarak da bilinen radyasyon onkolojisi, kanser hücrelerini yok etmeye veya büyümelerini durdurmaya odaklı, yüksek enerjili radyasyon kullanan kanser tedavisi yaklaşımıdır. (1)

Onkoloji hangi hastalıklara bakar?

Onkoloji, her türlü kanserin teşhis, tedavi ve bakım sürecini yönetir. Onkoloji alanına giren önemli hastalıklar arasında meme, akciğer, cilt, mide, mesane, tiroid kanserleri, jinekolojik, hematolojik ve kolorektal kanserler ile beyin tümörleri sayılabilir.

Akciğer kanseri tedavisi: Ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi

Onkolojik hastalıkların belirtileri

Kansere işaret eden yaygın semptomlar; (2)

• Yorgunluk,
• Kilo kaybı,
• Açıklanamayan anemi,
• Nedeni bilinmeyen ateş veya ağrı,
• Yeni bir yumru,
• Kitle veya şişlik,
• Tuvalet alışkanlıklarında farklılaşma, dışkıda kan
• İyileşmeyen yara,
• Olağan dışı kanama,
• Yutkunmada zorluk,
• Vücutta oluşan yeni bir ben ya da eski bende şekil değişikliği,
• Geçmeyen öksürük ve ses kısıklığıdır.

Mide kanseri (gastrik kanser) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Onkoloji muayenesi nasıl yapılır?

Onkolojinin önemli tanı araçlarından birisi hastanın klinik öyküsüdür. Onkolog, belirti ve bulguları araştırmak ve kanseri gösterebilecek anormallikleri bulmak üzere fizik muayene yapabilir ve teşhise yönelik kan ve idrar tahlili, radyolojik ve patolojik testler ister.

Onkoloji testleri

Biyopsi (tümör dokusundan parça alınarak mikroskop altında incelenmesi), onkolojinin sıklıkla başvurduğu tanı testidir. Biyolojik belirteçler veya tümör belirteçleri için yapılan kan testleri onkolojide yaygın olarak kullanılır. Tümör belirteçlerinin kanda yükselmesi kansere işaret edebilir. Kemik iliği aspirasyonu ya da biyopsisi, radyolojik görüntüleme tetkikleri ve nükleer tıp teknikleri de onkoloji teşhis araçları arasındadır. (2)

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

Görüntüleme testleri

• Endoskopi
• Röntgen
• BT (Bilgisayarlı Tomografi) taraması
• MR
• Tek Foton Emisyonlu Bilgisayarlı Tomografi (SPECT) taraması
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) taramaları
• Sintigrafi
• Nükleer tıp teknikleri
• Kemik taramaları
• Ultrason ve diğer radyolojik teknikler (3)

Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları

Onkoloji bölümleri ne tür testler yapar?

• Tam Kan Sayımı (CBC)

Kan örneklerinde kanser hücreleri, proteinler ya da kanserin ürettiği diğer maddeler gözlenebilir. Aynı zamanda organların ne kadar sağlıklı çalıştığı ve kanserden etkilenip etkilenmediği hakkında fikir verir. (4)

• BT (Bilgisayarlı tomografi) Taraması

BT taraması, farklı açılardan çekilen röntgenleri kullanarak vücudun iç yapılarının detaylı, üç boyutlu görüntülerini oluşturur. Tomografi, tanser teşhisi, evresi, tedavi planı, süreci ve hasta takibi konusunda yardımcı olur. Bazen daha ayrıntılı görüntüler elde etmek için taramadan önce vücuda kontrast madde adı verilen özel bir boya verilir. (5)

Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

• Biyopsi

Fiziksel muayenede veya diğer test sonuçlarında şüpheli bir şey bulunursa doktorunuz biyopsi isteyebilir. Biyopsi sırasında tümörden cerrahi yolla veya iğne ile doku örneği alınır. Örnek, bir patolog tarafından incelenir. Dokunun mikroskobik ve biyokimyasal özellikleri belirli bir kanser tipinin karakteristik özelliğini taşıyorsa tanı konulabilir. Biyopsi, çoğu zaman kanser türünün belirlenmesinde başlıca tanı aracıdır. (6)

Patoloji nedir? Patolog ne iş yapar? Patoloji testleri ve raporu

Onkolog kime denir, ne iş yapar?

• Kanser tanısını ve evresini açıklar,
• Hastaya durumu ve tedavi süreci hakkında bilgi verir, tüm tedavi seçeneklerini ve kendi tercih ettiği seçeneği anlatır, tedavinin yan etkilerini yönetmesine yardımcı olur,
• Tedavi sürecinde farklı uzmanlık alanlarıyla birlikte çalışır,
• Yeni veya tedavisi zor bir kanser vakasında, farklı tıbbi uzmanlardan oluşan bir kurula danışabilir,
• İlk tedavi tamamlandığında nüks (tekrar) ve remisyonu (belirtilerin görülmediği zaman aralıkları) takip eder,
• Kanserin son evresindeki hastaların palyatif ya da semptomatik bakımından sorumludur,
• Onkoloji alanında yapılan araştırmalar, sağlık eğitimi, klinik eğitim ve etik konularındaki çalışmalara katkıda bulunur.

Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri

Onkologlar, onkolojinin farklı alanlarında uzmanlaşabilir:

• Medikal (tıbbi) onkolog: Kanserli hastaları tedavi etmek için kemoterapi, hormon tedavisi ve immünoterapi gibi tedavileri ve ilaçları kullanır. Farklı hedefli tedavi yöntemlerinden faydalanabilir. Hastanın genel sağlık durumunu denetler, tedavinin yan etkileriyle baş etmelerine yardımcı olur ve diğer uzmanlarla birlikte tedavileri koordine eder. Tedaviden sonraki uzun süreli düzenli kontrolleri de tıbbi onkolog yapar.

• Radyasyon onkoloğu: Kanseri hücreleri hedefleyip yok etmek için yüksek enerjili foton ışınları (radyasyon) kullanır. Tüm kanser hastalarının neredeyse yarısı tedavilerinin bir parçası olarak radyasyon tedavisi görür.
• Cerrahi onkolog: Sıklıkla biyopsi yapar. Gerektiğinde tümörleri ve tümörü çevreleyen dokuyu ameliyatla temizler.

Bazı onkologlar vücudun belirli alanlarında uzmanlaşmıştır:

• Jinekolojik onkolog: Jinekolojik onkologlar, yumurtalık, serviks (rahim ağzı), uterin, vajinal ve vulvar kanserleri gibi rahim ağzı ve yumurtalıkları etkileyen kadın üreme sistemi kanserlerinin tedavisinde uzmanlaşırlar. Endometriozis ve fibroid tümörleri gibi kanserli olmayan komplike jinekolojik hastalıkları da tedavi edebilirler.

Yumurtalık (over) kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavisi

• Hematolojik onkolog (Hematolog): Lenfoma, lösemi ve miyelom gibi kan kanserlerinin teşhis ve tedavisine yardımcı olur. Hematologlar ayrıca orak hücreli anemi ve hemofili gibi kanser olmayan kan bozukluklarını da tedavi edebilir.
• Pediatrik onkolog: Çocuklardaki kanserler konusunda uzmanlaşmış onkologlardır. Çocukları kanser tedavisi gören aileleri eğitmek, pediatrik onkologların çalışmalarının önemli bir kısmını oluşturur.

Onkolog hastalıkları nasıl tedavi eder?

Tanı konduktan sonra onkoloğun en önemli işlevlerinden biri, yeni tanı alan hastanın hastalığını ve hastalık evrelerini anlamasına yardımcı olmaktır. Evreleme, kanserin oluştuğu yerin, yayılıp yayılmadığının veya ne kadar, nereye yayıldığının ve vücudun farklı kısımlarını etkileyip etkilemediğinin belirlenmesidir. Onkologlar, evreleme, tedavi, iyileşme şansı ve nüks ihtimallerini değerlendirir.

Kanserin tipine, evresine ve bulunduğu yere bağlı olarak teşhis, tedavi ve hastaya gereken bakımı sağlamak üzere en az iki veya üç farklı branştan onkoloğun dahil olduğu bir tedavi ekibi kurulur. Bu ekipte aynı zamanda bir patolog, teşhis radyoloğu, onkoloji hemşiresi, onkoloji sosyal görevlisi de bulunabilir.

Hemofili nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hastanın ihtiyaçlarına göre sosyal hizmet uzmanları, psikologlar, meslek terapistleri, fizyoterapistler gibi farklı uzmanlıklara sahip doktorlar da tedavi ekibine dahil olabilir.

En çok hangi yöntemleri kullanır?

• Cerrahi yöntemler

Kanser yayılmadan önce tedavi genellikle cerrahi müdahaledir. Tümörün tamamen çıkarılması en iyi tedaviler arasında yer alır. Onkolog ayrıca, meme kanserinde olduğu gibi kanserin etkilediği parçanın tamamını veya bir kısmını çıkarabilir. Cerrahi, en çok meme, bağırsak, cilt ve akciğer kanserinde yararlanılan bir yöntemdir. (7)

• Kemoterapi

Tümör yayıldıysa veya cerrahi olarak çıkarılamıyorsa, kemoterapi tedavisi tercih edilir. Kemoterapi, kanser hücreleri gibi vücutta hızlı büyüyen hücreleri öldürmek için uygulanan bir ilaç tedavisidir. Damar veya ağız yoluyla verilen bu ilaçlar vücudun neredeyse her tarafına ulaştıkları için yayılmış kanserler için uygundur.

Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?

• Radyoterapi

Radyoterapide, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek doz radyasyon kullanılır. Bir radyoterapist tarafından koordine edilir. Radyoterapi tek başına kullanıldığı gibi kemoterapiyle veya ameliyatla birlikte de uygulanabilir.

Onkologlar ne tür uygulamalar yapar?

• Hormon tedavisi
• Monoklonal antikor tedavileri
• Kanser aşıları ve immünoterapi
• Kan ve kemik iliğinden kaynaklı kanserlerin tedavisinde kök hücre nakilleri
• Tümörü yok etmek için minimal invaziv (girişimsel) tedaviler
• Palyatif bakım,
• Ağrı ve semptomların tedavisi

Onkolojik hastalıklardan korunma

Kanserlerden korunmak için nelere dikkat etmeli?

• Sigara kullanıyorsanız bırakın,
• Bol taze sebze ve meyve tüketin,
• Sağlıklı kilonuzu koruyun,
• Düzenli egzersiz yapın,
• Alkol tüketimini azaltın,
• İşlenmiş et tüketimini sınırlayın,
• Güneşin zararlı ışınlarından korunun,
• Hepatit B ve HPV gibi kansere neden olan virüslere karşı aşılanın,
• Korunmasız cinsel ilişkiye girmeyin,
• Düzenli tıbbi taramalarınızı yaptırın.

Smear testi nedir? Neden ve nasıl yapılır? HPV ve Pap simir

Ne zaman onkoloğa gitmek gerekir?

Nasıl onkolog olunur?

Onkolog olmak için öncelikle 6 yıllık tıp eğitimini tamamlamış olmak gerekir. Doktorluk lisansını aldıktan sonra onkolojide uzmanlaşmak isteyen doktorlar, TUS’a (Tıpta Uzmanlık Sınavı) girip tıbbi onkoloji, çocuk hematolojisi ve onkolojisi, cerrahi onkoloji, jinekolojik onkoloji cerrahisi ya da radyasyon onkolojisi bölümlerinden birinde eğitim almaya hak kazanmalıdır.

Onkolog olmak için kaç yıl okumak gerekir?

6 yıl tıp eğitiminin ardından alınan onkoloji uzmanlık eğitimi süresi; radyasyon onkolojisi için 5 yıl, cerrahi onkolojisi için 2 yıl, çocuk hematolojisi ve onkolojisi, tıbbi onkoloji ve jinekolojik onkoloji cerrahisi uzmanlıkları için 3’er yıldır.

Hemofili nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Onkoloji uzmanları ne kadar maaş alır?

Onkolojik hastalıklar ölümcül müdür?

Bütün kanserler anormal hücrelerin kontrol dışı büyümesi nedeniyle başlasa da vücudun farklı yerlerinde oluşan kanserler, farklı davranışlar gösterir ve tedaviye farklı yanıt verir.

Onkoloji hastanesi ve merkezleri

Kanser hastalarının yönlendirilmesi ve tedavilerinin multidisipliner yapıda çalışan merkezlerde yapılması çok önemlidir. Kanser tedavisinde cerrahi, tıbbi onkolog, radyasyon onkoloğu, patolog, nükleer tıp uzmanı, radyolog ve psikiyatrist gibi birçok uzman doktorun birlikte çalışması önem taşır.

Psiko-onkoloji, kanser tedavisinin parçası haline gelmeli

Onkoloji hastanelerinin ve merkezlerinin kişiselleştirilmiş tedavi uygulaması, erken tanı araçlarına sahip olması, teşhis ve tedavi planında ileri teknoloji kullanabilmesi gerekir. Türkiye’de yeterli sayıda kapsamlı onkoloji merkezi ve uzmanı bulunmamaktadır.

Türkiye’deki en önemli Onkoloji hastaneleri

• Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Onkoloji Bölümü
• İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi Onkoloji Enstitüsü
• Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi
• Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü
• Ankara Dr. Sami Ulus Çocuk Hastanesi Onkoloji Bölümü
• Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bölümü
• Amerikan Hastanesi Medikal Onkoloji Bölümü
• Ege Üniversitesi Tülay Aktaş Onkoloji Hastanesi yer alır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör