Aile Hekimleri için okul sağlığında mesleki rehberlik: Planlama ve tarama

Okul ve öğrenci sağlığı birinci basamak hekimliği için çok önemli çalışma alanlarından birisidir. Belirli tarihlerde üst seviyedeki öğrencilere yönelik spesifik muayeneler yapılır. Ayrıca meslek seçimini sınırlayan sağlık faktörleri de bu kapsamda değerlendirilmelidir. Yine okul kategorisinde yer alan çocuk ve ergenler için çok sayıda tarama, risk analizi ve özel sağlık değerlendirmesi söz konusudur.

Bu alanda önemli konuları şöyle sıralamak mümkündür: Temel eğitimden sonra bir hekimin ulusal eğitim sisteminin yapısı ve mevcut farklı çalışma tercihlerine aşina olması önemlidir. Öğrencilere mesleki tercihini kısıtlayan sağlık faktörleriyle ilgili bilgiler sağlanmıştır. Gerçekçi bir kariyer planı öğrencinin kendisi, okulun rehber öğretmeni, ebeveynler ve gerekli olursa diğer kişilerin (örn. Sağlık uzmanı, sağlık sigortası sistemi, istihdam ofisi) işbirliğiyle yapılır. Belirli tarihlerde üst seviyedeki öğrencilere yönelik spesifik muayeneler yapılır 8’inci sınıf (9 yıllık temel eğitimli sistemlerinde yaklaşık 14 yaş civarı) muayeneleri, öğrencinin gelecekteki eğitim yaşamıyla ilgili plan ve umutlarını,
bulgularını ve kronik hastalıklarını belirler.

Aşağıda belirtilenler kontrol edilir:

• görme derecesi ve renk görme sapaklığı (hemşire 13-14 yaş check-up)
• işitsel kapasitesi (hemşirenin 13-14 yaşlarında yaptığı check-up)
• doktorun yaptığı check-up’ın klinik muayenesi.
• Sağlık kısıtlamalarının gerektiği şekilde yapılması,
• Bir hastalık ya da bulgunun takip edilmesi ve 15 yaşında tekrar muayene
  Gerektiğinde ek muayeneler yapılması (örn. daha kapsamlı renk görme sapaklığı muayenesi ve ihtiyatlı alerji testleri)
• Bu bilgiler öğrencilere, ebeveynlere, öğretmene ve sağlıkçıya verilecektir.
• Meslek seçimini sınırlayan sağlık faktörleri

Eğitim imkanındaki çeşitliliklerin artması nedeniyle gerçek kısıtlamalar çok azalmış bulunmaktadır. Ancak, bu tip bir hastalığı veya özrü bulunan kişiye, her halükarda eğitime katılması konusunda ayak bağı olma durumu bir öğrenci olarak ele alınmamalıdır. Eğitimin belli alanlarında yönetmelikler temelinde hala meslek güvenliği veya iletişim rahatsızlığının engellenmesiyle ilgili öğrencilerden özel sağlık talepleri mevcuttur. Bu tip özel sağlık talepleri (tıbbi bir belge istenmektedir) özellikle kara yolu nakliyesi, su ve hava yolu nakliyesi ve ikinci derecedeki mesleki eğitimin sağlık branşında geçerlidir.

Okul sağlık bakımında doktor kontrolleri

Okul sağlığında Alerjiler

Sadece herhangi bir bulgusu olmayan atopik eğilimler sınırlamalara tabi değildir. Sınırlamalar birey bazında göz önünde bulundurulmalıdır (bulgu tipi, şiddeti, öğrencinin bilinen duyarlılıkları ilaç tedavisi ve diğer tedaviler gerektirir). Bulgulara sahip bütün öğrencilere çalışma riskiyle ilgili bilgiler verilmektedir. Astım veya alerjik riniti olan bir öğrencinin açıkta kalan un tozuna maruz kalacağı bir iş, büyükbaş hayvan bakımı, tekstil işleri, halıcılık ve kuaförlük gibi işleri yapmaktan kaçınması gerekir.

Alerjik solunum yolu rahatsızlıklarının riski nedeniyle, atopik egzaması olan bir öğrencinin un tozuna maruz kalacağı ve hayvan bakımı gibi işlerde çalışmaktan kaçınması gerekir. Ellerinde egzama olmuş veya halen egzama olan bir öğrenci için aşağıdaki eğitim branşları, semptomları artıracak, çalışmasını engelleyecek ve ileride çalışmasına tamamen mani olacak çok önemli riskler taşımaktadır:

• kuaförlük
• hemşirelik ve diğer hasta bakım işleri
• gıda endüstrisi
• hayvan bakımı
• temizlik
• kimyasallara maruz kalmaya sebep olacak iş alanları
• yüzey boyama işleri (boyacılık).

Temas alerjisi; semptoma neden olan temas alerjileriyle (plastik, nikel, meyveler, sebzeler ve ağaç yaprağı alerjisiyle çapraz tepkimeye neden olan baharatlar) başa çıkmanın yollarını gösteren meslek sınırlamasıdır. Saç bakımı ve temizlik sektörü yoğun kimyasallara maruz kalınacağından de risk eğilim sınırında olan mesleklerdir.

Türkiye’de okul çağındaki her üç çocuktan biri sağlıklı göremiyor!

Okul sağlığında Görme bozuklukları

Genelde gözlükle düzeltilebilen görme bozuklukları bir sınırlama getirmez. Bazı işler detaylı görme yetisi gerektirmektedir. Örneğin;

• gemi güverte elemanları
• demiryolu makinistleri
• profesyonel pilotlar ve hava taşıtı montaj personeli
• polislik ve savunma ile ilgili belirli görevler

Renk görme sapaklığı: okulun sağlık hizmetleri kapsamında yapılan tarama testi renk görme sapağının normal veya bozuk olup olmadığını göstermektedir. Aşağıdaki meslekler için kişinin tamamen normal bir renk görüsüne sahip olması gerekmektedir:

• gemi güverte elemanları
• demiryolu makinistleri
• profesyonel pilotlar ve hava taşıtı montaj personeli
• elektrikçiler (yüksek gerilim).

Renk görüşü aşağıdaki durumlarda önemlidir

• zayıf elektrik bağlantılarında (telekomünikasyon, elektronik ve enstrüman bağlantılarında)
• grafik sanayinde illüstrasyon oluşturmada
• boyacıların işleri, laboratuar asistanlığı, kozmetikçiler, kuaförle ve moda tasarımcıları,
• sanat ve iletişim dalındaki profesyoneller.

Tarama testi şayet renk görme bozukluğu gösterir ve öğrenci bu sektörlerden birini seçmek istiyorsa, bir göz uzmanının renk görme bozukluğunun derecesini tespit etmesi gereklidir ve meslek seçiminde bu tespit bir temel oluşturacaktır. Ayrıca eğitimi organize eden kişiye de danışılabilir.

Okul sağlığında işitme bozuklukları

Zayıf bir işitme durumu yapılan işe uyum sağlamada kısıtlayıcı bir etkendir veya genel güvenlik açısından belirli bir işitsel seviye gerektiren veya gürültünün derecesine göre kişiler arasında zayıf işitmeye bağlı olarak iç kulaktan kaynaklanan işitme bozukluğunda risk doğurur. Detaylı olarak tespit edilen iyi işitsel seviye belirli gemicilik, hava yolları trafiği ve demiryollarında ve profesyonel trafik görevlerinde bir ön koşuldur.

Çocukluk Çağı Obezite Araştırması: Türkiye’de her 5 çocuktan biri şişman

Şayet öğrencinin iç kulaktan kaynaklanan işitme bozukluğu bulunuyorsa ve gürültüye maruz kalınacak bir meslekte çalışmayı düşünüyorsa (örn. otomobil, ahşap, metal veya sanayi, inşaat işleri) bu durumda bir göz uzmanından görüş alınması tavsiye edilir.

Okul sağlığında Epilepsi

Kısıtlamanın kesin olduğu alanlar: karayollarında, denizde veya hava yolu trafiğinde profesyonel bir sürücü veya ağır vasıta sürücüsü olmaya uygun olmaması. Hava taşıtı montajı ise söz konusu bile değildir. Diğer benzer kısıtlamalar göreceli olarak bireyin kendisine ve yaptığı işe bağlı olarak değişmektedir. Epileptik ataklar: kaza riski taşıyan işler için uygun değildir (düşme, tehlikeli makineler, elektrik çarpması veya yangın riski)

Okul sağlığında: Diğer kısıtlayıcı rahatsızlık ve faktörler

Diabetes mellitus, romatizma hastalıkları, kalp rahatsızlıkları, nörolojik engeller, bireysel çözümler gerektiren ve genellikle tedaviden sorumlu bir kişinin işbirliğini gerektirecek nadir rahatsızlıklar.

Kız çocuklarında fiziksel aktivite alarmı: Oyun alanı yok!

Not: İnsülin bağımlısı diabetes mellitusu olanlara profesyonel şoförlük ehliyeti verilemez; aynı şekilde mesleki ehliyet diabetes mellitus için mümkün değildir (örn. otomobil sürücülüğü). Şayet öğrenme bozukluğu veya zihinsel rahatsızlık varsa, çalışma dönemindeki iş yükü ve gelecekteki mesleklerde bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.

Okul sağlığında: Mesleki yönlendirmede işbirliği

• Okul rehberiyle bir araya gelinerek (gerekli görüldüğü takdirde öğrencinin danışmanı, hemşire veya doktor);
• öğrencinin muhtemel bireysel sorunları tespit edilir.
• öğrencinin eviyle iletişime geçilir
• eğitim kurumuyla gerekirse iletişim kurulur.
• Anlaşma başka yöntemlerle de sağlanabilir, örn:
  öğrenci ve velilerle mülakat yapmak
• mesleki olarak yönlendirecek iş bulma kurumu
• gerekiyorsa eğitim kurumuyla görüşme yapmak veya ziyaret etmek.
• İş bulma kurumunun yönlendirmesi ve işbirliği, özellikle öğrencinin kronik bir rahatsızlığı veya engeli varsa aranır.
• İhtiyaç olduğunda, yönlendirme konusunu, yetenek testleri
• iş ve eğitim denemeleri konusunu tartışmak için öğrenci mesleki yönlendirme psikologuna sevk edilir.
• Uzman sağlık personeliyle görev yapacağı branşın üzerinde anlaşmaya varmak ve okul sağlık biriminde yapılan gözlemlerle ilgili bilgileri almak önemlidir.

Okul sağlığında Doktor beyanı

Doktordan, öğrenci tarafından meslek seçimini etkileyecek sağlık sınırlarını belirten sözlü ve gerekirse yazılı bir açıklama almak. Açıklama serbest formda yazılmış bir beyanat olabilir veya ergen’in sağlık raporu şeklinde olabilir. Meslek seçimiyle ilgili önemli olabilecek hastalık ve engeller, tedavileri, çalışmalarına mani olabilecek iş kolları ve onların durumunu daha da kötüye sokabilecek iş türleri belirtilmiştir. Gerekli görüldüğünde mesleki yönlendirmeyi yapması için iş bulma kurumuna bir açıklama düzenlenebilir.Kaynak:KDTRehberi