Öksürük neden olur, nasıl geçer? Öksürüğe iyi gelen tedaviler

Öksürük, solunum yollarını enfeksiyonlardan korur. Bronş ve soluk borusundan toksik maddelerin ve balgamın atılmasını sağlar. Vücudun en önemli mekanik savunma mekanizmasıdır. Akciğer, kalp, sindirim sistemi ve sinir sistemi hastalıklarında meydana gelebildiği gibi sigara içilmesi ve solunum yollarına yabancı cisim kaçması da öksürüğe neden olabilir. Öksürük önemli hastalıkların belirtisi olabilir, bu nedenle doktora danışmadan tedavi edilmemelidir. Öncelikle sebep olan hastalık teşhis ve tedavi edilmelidir. Bazı hastalıklarda çok şiddetli öksürük olabileceğinden doktor kontrolünde öksürük kesici ilaçlar kullanılabilir.

Öksürük nedir?

Solunan hava burundan girip sırayla boğazdan, soluk borusundan, bronşlardan geçerek en sonunda hava keseciklerine ulaşır. Öksürük bu hava yollarını yabancı cisimlerden, mukus (sümük), balgam gibi salgılardan ve zararlı maddelerden korumaya ve temizlemeye yarar. Öksürük vücudun mekanik bir savunma mekanizmasıdır. Bir hastalık değil, bir belirtidir. Sağlıklı insanlar da öksürebilir. Bazen basit sebeplerle oluşabileceği gibi önemli bir hastalığın habercisi de olabilir. Hastaneye sık başvurma nedenleri arasındadır.

Balgam nedir, neden olur? Balgamın belirtileri, türleri ve tedavisi

Öksürük neden olur?

Öksürük; hızlı bir nefes almanın ardından, göğüs ve diyafram kasları aracılığıyla akciğer içi basıncın artmasıyla birlikte havanın ağızdan patlar şekilde çıkması sonucu meydana gelir. İstemli veya istemsiz şekilde oluşabilir.

Öksürüğe neden olan bazı durumları şunlardır:

• Solunum yollarına yabancı cisim kaçması veya tahriş edici maddelerin solunması
• Akciğer, kalp, sindirim sistemi ve sinir sistemi hastalıkları
• Sigara içmek
• Hava yollarındaki salgıların atılabilmesi

Öksürüğe neden olan hastalıklar

• Geniz akıntısı
• Sinüzit
• Üst solunum yolu enfeksiyonları
• Solunum yollarına yabancı cisim kaçması
• Zatürre (pnömoni)
• Astım
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)
• Tüberküloz (Verem)
• Akciğer kanseri
• İnterstisyel akciğer hastalıkları: Akciğerin sertleşmesi ile seyreden hastalıklar.
• Bronşektazi: Bronşların enfeksiyon gibi nedenlerle genişlemesiyle seyreden öksürük ve balgama sebep olan akciğer hastalığıdır.
• Pulmoner emboli (Akciğer damarlarında pıhtı)
• Mide reflüsü
• Kalp yetmezliği
• Göğüs kafesi hastalıkları

Zatürre (pnömoni) nedir? Kimlerde görülür? Belirtileri ve tedavisi

Öksürüğü şiddetlendiren faktörler

• Sigara; nedeniyle mukus üreten bezler büyür ve bu hava yollarında daha fazla salgıya sebep olup öksürüğe neden olabilir ya da var olan öksürüğün şiddetini artırabilir.
• Alerjen maddeler: Polenler, ev tozu akarları (gözle görülemeyen küçük canlılar) ve ev içi mantarları gibi alerjen maddelere maruziyet öksürüğü şiddetlendirebilir.
• Çevresel faktörler: Toz, parfüm kokusu, deterjanlar, soğuk hava ve hava kirliliği bazı durumlarda öksürüğü tetikleyebilir.
• Egzersiz: Özellikle astımlı hastalarda öksürüğü tetikleyebilir.
• İlaçlar: ACE inhibitörü adı verilen kaptopril, enalapril gibi ilaçlar öksürüğe neden olabildiği gibi öksürük şiddetini de artırabilir.

Grip, nezle ve öksürük

Grip ve nezle; virüslere (rhinovirus, influenza, vb.) bağlı oluşan, üst solunum yollarını tutan hastalıklardır. Boğaz ağrısı, burun akıntısı, hapşırık, kas ağrısı, halsizlik, geniz akıntısı gibi belirtiler vardır, bazen ateş eşlik edebilir. Gripte kas ağrısı ve halsizlik ön planda iken nezlede ise burun akıntısı belirgindir.

Geniz akıntısı, boğazı temizleme hissi, hastalık esnasında meydana gelen iltihap gibi nedenlerle grip ve nezleye bağlı öksürük ortaya çıkar. Öksürük süresi genellikle 3 haftayı geçmez. Kısa süreli (akut) öksürüklerin en sık sebepleridir.

Gribe ne iyi gelir? Grip ne zaman tehlikelidir? Nasıl hafif atlatılır?

Alerji, astım ve öksürük

Astım, öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı nefes alma ile seyreden kronik bir solunum yolu hastalığıdır. Belirtileri ataklar şeklinde görülebilir; ataklar arası şikayetlerin olmadığı dönemler olabilir. Bazı astım hastalarının tek şikayeti öksürüktür ve çoğunlukla kurudur. Nadiren balgamlı olur. Genellikle sabaha karşı daha çok görülen astım öksürüğü ilkbahar ve sonbaharda artabilir.

Öksürük hangi hastalıkların belirtisi olabilir?

• Üst solunum yolu enfeksiyonu: Öksürük 3 haftadan kısa sürüyorsa
• Zatürre, KOAH hastalığının atak dönemi ve kalp yetmezliği: Eğer kısa süreli öksürüklere balgam eşlik ediyorsa
• Tüberküloz (verem): Öksürük 2 aydan uzun sürüyorsa
• Akciğer kanseri: Öksürükle beraber yutma güçlüğü, balgamda kan, kilo kaybı gibi durumlar varsa
• Geniz akıntısı: Öksürük yatar yatmaz başlıyorsa
• Sol kalp yetmezliği: Öksürük yattıktan birkaç saat sonra ortaya çıkıyorsa
• Astım: Öksürük sabaha karşı başlıyorsa
• Mide reflüsü: Yemeklerden sonra veya yatınca artan balgamsız bir öksürük varsa

Astım nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve hastalara öneriler

Öksürük türleri

Kuru öksürük

Balgamın olmadığı öksürüklere kuru öksürük denir. En sık sebepleri arasında sigara kullanımı, geniz akıntısı, mide reflüsü, astım ve ACE inhibitörü grubu ilaçların (kaptopril, ramipril) kullanılması gibi nedenler akla gelir.

Balgamlı öksürük

Balgama ne iyi gelir? Balgam söktürücü şifalı bitkiler ve çaylar

Alerjik öksürük

Alerjik rinit veya astım hastaları alerjenlere maruz kalınca öksürük tetiklenir ve şiddeti artar. En sık maruz kalınan alerjen maddeler; ev tozu akarları, ev içi küf mantarları, kedi köpek alerjenleri ve polenlerdir. Alerjen maddenin etkisi kişiden kişiye değişir. Öksürüğün tedavisi için mutlaka bu alerjenlerden kaçınmak gerekir. Sürekli maruziyet olması öksürüğü daha da kötüleştirir ve şikayetlerin kalıcı hale gelmesine neden olabilir.

Psikolojik öksürük

Psikolojik öksürük tipik olarak boğazı temizleme isteği nedeniyle oluşan havlama sesine benzer bir ses çıkarma şeklindedir. En önemli özelliği uyurken görülmemesidir. Tanısı öksürüğe başka belirti eşlik etmemesi göre değişir. Tüm diğer nedenler dışlandıktan sonra tanı koyulur. Psikoterapi ile tedavi edilebilir.

Nezle nedir, nasıl tedavi edilir? Soğuk algınlığı ve grip arasındaki farklar

Öksürük için ne zaman doktora gitmeli?

• Öksürük 3 haftadan fazla sürüyor ve tedaviye rağmen geçmiyorsa
• Öksürüğe nefes darlığı, kanlı balgam ve göğüs ağrısı eşlik ediyorsa
• Öksürükle beraber beklenmeyen kilo kaybı, yutma güçlüğü, ses kısıklığı, boyunda şişlik geliştiyse mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Öksürük tedavisi

Öksürük bir hastalık değil bir belirti olduğu için tedavi öncesi mutlaka altta yatan hastalığın teşhisi yapılmalıdır. Özellikle uzun süreli öksürükler ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Bu yüzden öksürük nedeni belirlenmeden öksürük kesici ilaç kullanılmamalıdır. Öksürük yaşam kalitesini bozarsa, hastayı yorgun ve uykusuz bırakırsa öksürüğe sebep olan hastalığın teşhisinden sonra uygun ilaçlar doktor önerisiyle kullanılabilir.

Amfizem nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Öksürük ilaçları

Akut öksürüğün en sık nedeni virüslere bağlı üst solunum yolu enfeksiyonları sonucu oluşan geniz akıntısıdır. Kendi kendini sınırlayan bu durum doktora müracaat etmeden de destekleyici tedavilerle geçirilebilir.

• Astım ve KOAH hastalarında öksürük kesici ilaçlar kullanılmamalıdır. Solunum yoluyla alınan kortizon ilaçları ve bronş genişletici ilaçlar kullanılır. Özellikle KOAH hastalarında öksürüğün kesilmesi hastalığın daha da şiddetlenmesine sebep olabilir.
• Mide reflüsüne bağlı öksürüklerde yaşam şekli ve diyet değişiklikleriyle beraber mide asidini baskılayıcı ilaçlar kullanılabilir.
• Bakteriyel zatürre gibi enfeksiyonlarda ise öksürük baskılayıcı tedaviden çok, etkene yönelik antibiyotik tedavisi öncelik taşır.
• İlaçlardan kaynaklanan öksürüklerde ise ilaç kesilip yerine başka bir ilaç başlanabilir.
• Öksürük baskılayıcı ilaçlar; santral etkili (beyindeki öksürük bölgesine etkili) ve periferik etkili (beyin dışı bölgelerdeki öksürük merkezlerine etkili) olmak üzere 2 grupta toplanabilir.

Santral etkili öksürük kesici ilaçlar

Beyindeki öksürük merkezinin uyarılma eşiğini artırarak öksürüğü keserler. Kodein, dekstrometorfan gibi ilaçlardır. Kodein; morfin türevi bir ilaçtır. Uyku hali, bulantı, kusma ve kabızlık yapabilir. Kodein, 10-20 mg dozlarda 6 saatte bir kullanılabilir. Dekstrometorfan karaciğer hastalığı olanlarda dikkatli kullanılmalıdır. Kodeine göre bağımlılık etkisi azdır.

Periferik etkili öksürük kesici ilaçlar

Solunum yollarındaki öksürüğe hassas bölgelerin duyarlılığını azaltarak etki ederler. Levodropropizin, benzonatat, difenhidramin ve oksolamin gibi ilaçlardır. Benzonatat yutma güçlüğü, baş dönmesi yapabilir. Levodropropizin; morfin türevi ilaçlar gibi sinir sisteminde istenmeyen etkilere neden olmadığından çocuklarda da kullanılabilir. Difenhidramin birçok soğuk algınlığı ilacının içerisinde vardır. En önemli yan etkisi uyku yapmasıdır. Bu nedenle şoförlük yapanlar kullanırken dikkat etmelidir.

Perebron şurup nedir? Nasıl kullanılır? Dozu ve yan etkileri

Palyatif tedavi

Palyatif tedavi esas hastalığı tedavi edici etkisi olmayan fakat hastayı rahatlatmak amaçlı kullanılan tedaviye denilmektedir.

• Dekonjestanlar: Damarları daraltan ilaçlardır. Efedrin ve pseudoefedrin bu grupta sayılabilir. Nezle, grip ve alerjik rinit hastalarında önerilen bu ilaçlar ağız yoluyla veya direkt burun içine püskürtülerek kullanılabilirler. Dekonjestan ilaçların 5 günden fazla kullanılması sakıncalı olabilir. 1 yaş altındaki çocuklara, gebelere, emzirenlere ve tansiyon hastalarına önerilmez.
• Antihistaminikler: Alerjik rinit ve nezle hastalarında kullanılabilir. Azelastin, loratadin gibi ilaçlar bu gruptadır.
• Lokal kortizonlar: İnflamasyonu baskılayıcı ve alerji önleyici etkileri vardır. Budesonid ve mometazon furoat bu gruptadır. Burunda kabuklanma ve hafif kanama gibi yan etkileri olabilir.

Öksürük nöbetlerine ne iyi gelir?

• Su içmek: Öksürük nöbetlerinin devam etmemesi için soluk borusuna kaçırmadan su içilmesi kişiyi rahatlatabilir. Su; solunum yollarındaki balgamın çözülerek vücuttan atılmasına yardımcı olarak öksürüğü azaltabilir.
• Ilık duş: Kısa süreli ılık duş almak öksürük nöbetlerine iyi gelebilir. Şiddetli öksürükler bayılmaya ve baş dönmesine sebep olabileceğinden dikkatli olunmalıdır.

Şiddetli öksürüğü hafifleten pratik yöntemler

• Yaşadığınız ortamı sık sık havalandırın.
• Ortamın havasının kuru olması öksürüğü şiddetlendirebilir, ev ortamınızı nemlendirin. Kış mevsiminde kaloriferler odanın havasını kurutabilir.
• Polen döneminde camları kapalı tutun. Polene maruziyetinizi en aza indirin.
• Öksürüğünüzü şiddetlendirdiğini hissettiğiniz her durumdan (parfüm kokusu, sigara dumanı, hava kirliliği) uzak durun.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör