Östrojen nedir? Ne işe yarar? Eksikliği ve fazlalığı ne tür sorunlar yaratır?

4 Ocak 2019 | 14 Temmuz 2021 | Kategori: Hormonlar, Sağlık Sözlüğü Print

142 Paylaşım

Östrojen, kadınsal özelliklerin oluşmasını ve gelişmesini sağlayan önemli bir hormondur. Üreme işlevinden de sorumlu olan östrojen, kadınsal vücut yapısının oluşması, kasık ve koltuk altlarının kıllanması, memenin büyümesi ve gelişmesi ve adet döngüsünün düzenlenmesinde önemli bir role sahiptir. Cinsel yaşam, gebelik, doğum ve menopoz üzerine pek çok etkisi bulunan östrojenin, eksikliği ve fazlalığı nedeniyle pek çok sağlık problemi ortaya çıkabilir.

İçindekiler

Östrojen nedir?

Östrojen (kadınlık hormonu), kadınların sahip olduğu iki ana hormondan biridir. Kadınlara ait fiziksel özelliklerin oluşmasından ve üremeden sorumlu ana hormondur. Erkeklerde de bulunur ama miktarı çok azdır. Yumurtalıklardan salınan östrojen, böbrek üstü bezlerinden ve yağ dokusundan da az miktarda salınmaktadır. Kana geçen hormon, vücuttaki çeşitli dokulara ve hücrelere mesajlar iletir. Cinsel gelişimin başlamasına aracılık eder.

Progesteron hormonu ile birlikte çalışan kadınlık hormonu, adet döngüsünü düzenler. Üreme fonksiyonlarının oluşmasını ve devamlılığını sağlar. Ergenlikte, yumurtalıklar adet döngüsüne paralel olarak östrojen hormonu salgılar. Östrojen seviyesi, bir yumurta salınım döngüsü boyunca aniden yükselir. Yumurtlamadan sonra ise hızla düşer.

Östrojen, kadınların sahip olduğu iki ana hormondan biridir

Östrojenin görevleri

Kadınlık hormonu, ergenlik dönemiyle birlikte fiziksel değişikliklerin gerçekleşmesini sağlar.

Oksitosin nedir, ne işe yarar? Aşk ve sadakat hormonu nasıl arttırılır?

Bu değişiklikler şunlardır:

Memelerin büyümesi ve şekil alması
Kasıkların ve koltuk altının kıllanması
Adet döngüsünün başlaması
Adet döngüsünün kontrol edilmesi, düzeninin sağlanması
Kadınlara özgü daha geniş kalça yapısının oluşması

Östrojen ne işe yarar?

Kadınlara özgü vücut yapısının ortaya çıkmasını sağlamak dışında, son derece önemli farklı görevleri de vardır. Bunlar:

Yumurtalıklar: Yumurta foliküllerinin büyümesini uyarır.
Vajina: Vajinanın büyümesine ve gerçek boyutunu almasına, vajinal duvarın kalınlaşmasına, enfeksiyonları engelleyen vajinal asitliğin artmasına neden olur. Vajina içi yağlanmanın oluşmasına yardımcı olur.
Fallop Tüpleri: Kadınlık hormonu sayesinde fallop tüplerinin duvarı kalınlaşır ve duvarın olgunlaşması sağlanır. Fallop tüplerinde, yumurta ve sperm hücrelerinin hareketini sağlayan kasılmalara aracılık eder.
Uterus: Uterusu çevreleyen mukoza adlı zarın gelişimini ve korunmasını sağlar. Kan akışını arttırır, protein üretimine aracılık eder, enzim aktivitesini sağlar ve endometrium boyutunu arttırır. Rahim kaslarının kasılmasını ve gevşemesini sağlayarak bebeğin doğumuna ve plasentanın atılımına yardımcı olur.
Serviks: Rahim içi ve serviksdeki salgıların akışını ve kalınlığını düzenler. Bu durum, sperm hücresinin yumurta hücresine doğru hareketine yardımcı olur.
Meme: Ergenlik döneminde memelerin büyümesine, meme ucunun kendine has rengi almasına ve emzirmenin olmadığı dönemde süt akışını durdurmaya yardım eder.
Diğer Görevleri: Adet döneminde rahim üzerindeki ölü dokunun atılmasını sağlar, kolesterol düzeyini kontrol altında tutar, kemik ve ruh sağlığının korur, cildin ve diğer pek çok dokunun görevleri üzerinde düzenleyici etkisi vardır.

Östrojen testi nedir?

Östrojen testi, kan veya idrardaki kadınlık hormonlarının seviyesini ölçmektedir. Test için genellikle kan alınır. Bazen 24 saatlik idrar toplanarak da test yapılabilmektedir. Bu testle ölçülen üç çeşit östrojen hormonu vardır.

Meme kanseri neden olur? Belirtileri, tedavisi ve elle muayenesi

Bunlar:

Östron (E1): Orta güçlü kadınlık hormonu çeşididir ve kadınlarda menopoz sonrası dönemde bulunur. Çoğunlukla yağ ve kas dokuda bulunmakla birlikte vücudun pek çok dokusunda bulunur. Vücut; östronu östradiole, östradiolü östron’a dönüştürebilir.
Östradiol (E2): En güçlü kadınlık hormonu çeşididir. Östradiol, asıl östrojen hormonudur. Yumurtalıklarda üretilir. Endometriozis, myom, endometrial kanser ve diğer kadın kanserlerinin oluşmasında rolü olduğu düşünülmektedir.

Östriol (E3): En zayıf kadınlık hormonu çeşididir. Östradiolün kullanımından sonra ortaya çıkan atık üründür. Hamilelik, önemli miktarda östriol yapılan tek zamandır. Östrio; östradiol ve östrona dönüştürülemez.

Kadınlarda normal östrojen düzeyleri

	Östron (E1)	Östradiol (E2)
Ergenlik öncesi	Belirsiz – 29 pg / mL	Belirsiz – 20 pg / ml
Erişkin	10–200 pg / mL	Belirsiz – 350 pg / ml
Premenopoz (menopoz öncesi)	17–200 pg / mL	15-350 pg / ml
Postmenopoz (menopoz sonrası)	7–40 pg / mL	<10 pg / ml

Erkeklerde normal östrojen düzeyleri

	Östron (E1)	Östradiol (E2)
Ergenlik öncesi	Belirsiz – 16 pg / ml	Belirsiz – 13 pg / ml
Erişkin	Belirsiz – 60 pg / ml	Belirsiz –40 pg / ml
Yetişkin	10–60 pg / ml	10–40 pg / ml

Östrojen testi ne için kullanılır?

Kadınlarda Östradiol (E2) ve/veya Östron (E1) testleri:

Östrojen üreten tümörlerin tespitinde
Meme kanserlerinde anti-östrojen tedavisinin etkiliğini görmek amacıyla
Hormon replasman tedavilerinin takibinde
Yumurtalık fonksiyonlarının değerlendirilmesinde
Yumurtalık yetmezliklerinin değerlendirilmesinde
Tüp bebek uygulamasından önce yumurta gelişimini takip etmek amacıyla
Anormal kanamaların sebebinin araştırılmasında
İnfertilite (kısırlık) araştırmalarında
Adet düzensizliklerinin sebeplerinin araştırılmasında
Erken veya geç ergenliğe girişin araştırılmasında

Dopamin nedir? Ne işe yarar? Eksikliği ne tür sorunlar yaratır?

Kadınlarda Östriol (E3) testi:

Yüksek riskli hamileliklerin takibinde
Anne karnındaki bebeğin anormalliklerinin tespiti için yapılan tarama testlerinde

Erkeklerde Östradiol (E2) ve/veya Östron (E1) testleri:

Erkeklerde meme büyümesinin nedenlerinin araştırılmasında
Erkeklerde kadınsal karakterlerin nedenlerinin araştırılmasında
Östrojen üreten tümörlerin araştırılmasında
Erken veya geç ergenliğe girişin araştırılmasında

Östrojen eksikliği neden olur?

Aşırı egzersiz yapmak
Anoreksiya nervoza gibi yeme bozuklukları
Turner sendromu
Kronik böbrek yetmezliği
Genetik bozukluklar
Toksinler veya otoimmün sebeplerden kaynaklanan over yetmezliği
Hipofiz bezi yetmezliği
Pelvik inflamatuar hastalık

Hipofiz nedir? Ne işe yarar? Hipofiz bezi hastalıkları ve tümörü

Östrojen eksikliği belirtileri

Vajinal yağlanma eksikliği nedeniyle ağrılı cinsel ilişki
İdrar yolu enfeksiyonlarının sıklığında artma
Adet döngüsünde bozulmalar
Ruh hali değişiklikleri
Sıcak basmaları
Memelerde hassasiyet
Migren ataklarının veya baş ağrılarının artışı
Depresif ruh hali, depresyon
Zihin fonksiyonlarında yavaşlama, odaklanma problemleri
Kronik yorgunluk ve halsizlik

Uzun süreli öst. hormonu eksikliği sonucunda kemiklerin kırılması kolaylaşır. Kemik minerallerinin azalmasıyla kemik ağrılarının oluştuğu görülür. Tedavi edilmeyen bazı hastalarda kısırlık oluşabilir.

Progesteron nedir? Gebelikte yükselmesi veya düşmesi tehlikeli midir?

Östrojen eksikliği tedavisi

Östrojen terapisi

Östrojen hormonu eksik olan 25 ila 50 yaş arasındaki kadınlara genellik yüksek dozda östrojen verilir. Bu tedavi ile kemik kaybı, kalp – damar hastalıkları ve hormonal dengesizlik riskleri azalmaktadır. Hormon terapisi uygulanma yolları:

Oral (ağızdan): Östrojen hapları
Topikal: Östrojen krem, jel veya spreylerş
Vajinal: Fitil, halka ya da kremler
Enjeksiyon

Bazen, hormon seviyeniz normale döndükten sonra bile uzun süreli tedavi gerekebilir. Östrojen terapisi ayrıca menopozal semptomların şiddetini ve kırık riskini azaltabilir. Uzun süreli östrojen tedavisi öncelikle menopoza yaklaşan ve aynı zamanda histerektomi yapılan kadınlar için önerilmektedir. Diğer tüm durumlarda, östrojen terapisi sadece bir iki yıl için önerilir. Bunun nedeni bu tedavi şeklinin kanser riskinizi artırabilmesidir.

Doğum kontrol hapı

Doğum kontrol hapının içinde östrojen ve progesteron hormonu birlikte bulunur. Birçok kadın 20 ila 50 mikrogram (mcg) östrojen içeren düşük doz doğum kontrol hapları alır.

Hormon replasman tedavisi (HRT)

Hormon replasman tedavisi (HRT), kadın hormon seviyelerini normale getirerek bazı menopoz semptomlarını gidermeyi amaçlar. Menopoz, östrojenin ve progesteron seviyelerinizin önemli ölçüde azalmasına neden olur. Tedavi sadece östrojen hormonu olarak veya östrojen ve progesteron kombinasyonu olarak sağlanabilir. HRT’nin şişkinlik, baş ağrısı ve vajinal kanama gibi yan etkileri olabilir.

Menopoz nedir? Ne zaman başlar? Belirtileri ve tedavisi

HRT, oral, topikal, vajinal, enjeksiyon veya cilt altına pellet konarak alınabilir. Verilen doz bireye göre değişir. Genellikle, doktorlar semptomları hafifleten en düşük dozu reçete eder. Hormon replasman tedavisi felç, kalp krizi veya yüksek tansiyon riski olan kadınlar için uygun olmayabilir. HRT düşünüyorsanız faydaları ve riskleri hakkında mutlaka uzman bir doktorla görüşün.

Östrojen replasman tedavisi

Östrojen replasman tedavisi (ERT), sadece menopoz geçirmiş ve rahmi alınmış olan kadınlarda uygulanır. Bunun nedeni, ERT’nin rahim kanseri ile bağlantılı olmasıdır, ancak rahim çıkarıldıktan sonra kadınlarda bu etki olmaz. ERT, menopoz semptomlarının, osteoporozun ve kolon kanserinin önlenmesinde etkilidir.

ERT’den kaçınılması gereken durumlar:

Hamilelik
Açıklanamayan vajinal kanama
Karaciğer hastalıkları
Ailede meme ya da yumurtalık kanseri öyküsü
Sigara kullanmak
Kan pıhtılaşması sorunları
Felç öyküsü

Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Östrojen arttıran doğal besinler

Bazı yiyecekler, vücuttaki östrojenin seviyelerini etkileyebilen fitoöstrojenler içerir. Fitoöstrojenler, bitkilerde ve bitki bazlı yiyeceklerde bulunan doğal bir bileşiktir. Yenildiğinde, kişiyi vücut tarafından üretilen östrojenle aynı şekilde etkileyebilir. Fitoöstrojenlerden bazıları şunlardır:

Keten tohumu, susam, yulaf, arpa
Ay çekirdeği, badem, ceviz
Elma, nar, çilek, üzüm
Havuç, meyan kökü
Kahve
Kırmızı şarap

Havucun faydaları nelerdir? Havuç suyu nasıl yapılır, neye iyi gelir?

Östrojen fazlalığı neden olur?

Östrojenin yüksekliğine yol açan pek çok neden vardır. Doğal yollarla yükselebileceği gibi bazı ilaçların alınmasından sonra da yükselebilir. Örneğin, menopoz semptomlarını azaltmak için verilen östrojen replasman tedavisi sonrasında östrojenin yüksek düzeylere ulaşabildiği gözlemlenmiştir. Östrojenin yükselmesine neden olan durumlar şunlardır:

Ergenlik
Obezite ve/veya yağlanma
Hipertansiyon
Diyabet
Yumurtalık tümörleri
Adrenal bez tümörleri
Gebelik
Bazı ilaçlar (steroidler, ampisilin, östrojen içeren ilaçlar, fenotiyazinler ve tetrasiklinler vb

Rahim kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Östrojen fazlalığı belirtileri

Kadınlarda östrojen fazlalığı belirtileri

Şişkinlik hissi
Memelerde büyüme ve hassasiyet
Memelerde fibrokistler
Cinsel isteğin azalması
Adet döngüsünde bozulma
Menstrüasyon öncesi sendromda (PMS) artış
Ruh hali değişiklikleri

Susamın ve yağının faydaları nelerdir? Susam yağı nasıl kullanılır?

Baş ağrısı sayısında ve düzeyinde artış
Kilo alımı
Saç dökülmesi
Uyku problemi
Yorgunluk ve halsizlik
Zihinsel becerilerde azalma, hafıza problemleri
Eller ve ayaklarda soğukluk
Anksiyete ve panik atak

Erkeklerde östrojen fazlalığı belirtileri

İnfertilite (Kısırlık)
Jinekomasti (Meme büyümesi)
Erektil Disfonksiyon (Ereksiyon olamama)

Erkeklerde cinsel olgunlaşma ve gelişme için sağlıklı östrojenin ve testosteron dengesinin olması gerekmektedir. Hormonların dengesinde yaşanan problemler ile cinsel gelişim ve işlevler bozulabilir.

Jinekomasti nedir? Erkeklerde meme büyümesi ve küçültme ameliyatı

Östrojen fazlalığı tedavisi

Yüksek östrojeni yönetmek için doktorunuz ilaç yazabilir, ameliyat önerebilir veya diyetinizi ayarlamanızı söyleyebilir.

İlaç tedavisi

Hormon replasman tedavisi görürken östrojenin seviyesi yükselebilir. Bu durumda doktorunuz tedavi planınızı değiştirerek daha iyi bir hormon dengesi sağlamaya çalışır.

Tamoksifen: Östrojene duyarlı bir kanseriniz varsa, bu hormonun yüksekliği kanseri daha da kötüleştirebilir. Tamoksifen gibi ilaçlarla kanser hücrelerinin östrojene bağlanması engellenir.
Aromataz inhibitörü ilaçlar: Östrojene dönüşümü engelleyerek hormon düzeyini normalleştiren ilaçlardır. Anastrazol, Exemestane, Letrozol bu gruptaki ilaçlardandır.
Bunların dışında, Goserelin ve Löprolid gibi yumurtalıklardan östrojen üretimini engelleyen ilaçlar verilebilir.

Cerrahi tedavi (Ooferektomi)

Östrojene duyarlı bir kanseriniz varsa doktorunuz tarafından ooferektomi (yumurtalıkların alınması) önerilebilir. Yumurtalıklar östrojenin ana üretim yeridir. Yumurtalıkların alınması ile artan östrojen seviyelerinin önüne geçilebilir.

Ayrıca ooferektomi meme veya yumurtalık kanseri riskiniz çok yüksek olduğunda da önerilebilir. Aşağıdakilerden bir veya daha fazlası varsa, çok yüksek risk altında olabilirsiniz:

Ailenizde meme kanseri veya yumurtalık kanseri öyküsü varsa
BRCA1 veya BRCA2 gen mutasyonunuz varsa
Kanser ile ilişkili diğer gen mutasyonlarınız varsa

Diyet tedavisi

Belirli yiyecekler vücudun östrojen seviyelerini azaltabilir. Bunlar:

Brokoli, lahana, karnabahar
Mantar
Kırmızı üzüm
Keten tohumu
Kepekli tahıllar

Ayrıca, yağ hücreleri fazladan östrojen ürettiği için kilo vermek aşırı kilolu kişilerde östrojen seviyesini azaltabilir.

Testosteron nedir? Neye yarar? Erkek sağlığına etkileri nelerdir?

Östrojenin kadın sağlığına etkileri

Kadın üreme sistemi

Kadınlarda östrojen; yumurtalıkları, vajinayı, fallop tüplerini, uterusu ve meme bezlerini etkiler. Yumurta folliküllerinin büyümesini uyarır, hipofiz bezini uyararak foliküler gelişmeye yardımı olur, yumurtanın atılmasına kaynaklık eder, spermin yumurtaya doğru ilerlemesine yardımcı olan kasılmalara aracılık eder. Uterusun endometrium adlı tabakasının oluşumunu ve korunmasını sağlar. Endometriumun büyüklüğünü, ağırlığını, hücre sayısını, kan akışını ve enzim aktivitesini arttırır.

Östrojen ve doğum

Östrojen, rahimdeki kasları kasılmaları ve gevşemeleri için uyarır. Kasılma; menstrüasyon sırasında, bir çocuğun doğumunda ve plasentanın atılması için önemlidir.

Östrojen ve menopoz

Menapoz doğurganlığın ve adet döngülerinin sona erdiği bir dönemdir ve östrojen seviyesinin azalmasının bir sonucudur. Yaşın ilerlemesi ve yumurta sayısının azalmasıyla, östrojen ve progesteron hormonlarının salınımı azalır. Bunun sonucunda, yumurtalıklardan yumurta atılımı yavaşlar ve bir noktadan sonra tamamen biter. Bknz:>> Estrogen

Kaynaklar ve Referanslar:

1- NIH Study shows caffeine consumption linked to estrogen changes,2- The Effects of Estrogen Therapy on Cognition3- Estrogen

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle