Nabız, (kalp atış hızı) kalbinizin bir dakika içinde kaç kere çarptığını gösteren değerdir. Kalbin kanı pompalamak için damar duvarına uyguladığı basınç, dışardan nabız olarak ölçülür, kişinin sağlık durumu ile ilgili önemli bir göstergedir. Parmaklar ve bir saat yardımıyla kolayca ölçülebilen nabız değeri egzersiz, kaygı, heyecan, korku, vücut ısısı gibi değişkenler nedeniyle gün boyunca değişebilir. Bununla birlikte, eğer nabzınız olması gereken aralığın çok üzerinde veya altında ise, sık tekrarlayan kalp çarpıntıları, bayılma, baş dönmesi yaşıyor ve kendinizi halsiz hissediyorsanız, bir kardiyoloji uzmanına görünmeniz faydalı olacaktır.
İçindekiler
Nabız, kalbin dakikadaki atış sayısıdır ve kalbin devamlı çalışması sırasında kasılıp gevşeyerek damarlara uyguladığı kuvveti ifade eder. Yaş, cinsiyet, fiziksel yapı gibi etkenlere bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösteren kalp atış hızı ölçülürken, çeşitli faktörler nedeniyle değişiklik gösterebilir.
Örneğin istirahat halindeyken kalp atış hızınızda düşme yaşanırken egzersiz sırasında vücudunuz oksijen bakımından zengin kana daha fazla ihtiyaç duyacağından kalp atış hızınızda artış gözlenir.
Koroner arter hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Fiziksel aktivite seviyesi, kalp-damar hastalıkları, yüksek kolesterol veya diyabet rahatsızlığı nabız atış hızını etkileyen en temel faktörlerdir. Bunlar dışında:
Dinlenme esnasında ölçülen nabız değerinin düşük olması, yüksek değere oranla daha sağlıklı kabul edilir. Bu, genellikle kalp kasınızın iyi durumda olduğu ve düzenli atımı sürdürmek için çok çalışmak zorunda olmadığı anlamına gelir.
Yapılan araştırmalar, dinlenme nabızındaki yüksekliğin, fiziksel form düşüklüğü, yüksek kan basıncı ve vücut ağırlığı ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.
Dinlenme kalp atış hızınız, sakince otururken veya uzanırken ölçülen nabzınızdır. Yaşlı yetişkinler de dahil olmak üzere 10 yaşın üzerindeki herkes için normal dinlenme kalp atış hızı, dakikada 60 – 100 atış (bpm) arasındadır. Dinlenirken, kalbiniz vücudunuzun ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlamak için minimum miktarlarda kan pompalar.
Ateroskleroz (damar sertliği) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Dinlenirken kalp atışlarını fark etmek bir sağlık sorunu habercisi olabilir. Sporcular, bazen dakikada 40 atışa ulaşarak normal değerin altında bir dinlenme nabzına sahip olabilir.
Düzenli ve ritmik olması beklenen nabız değerleri yaşa ve cinsiyete göre de değişiklikler gösterir. Yetişkinler için normal nabız değeri ortalama 80 olarak gösterilse de her yaş grubu için ideal nabız değerleri farklı aralıklara sahiptir. Çocukluk döneminden ergenliğe doğru ilerlerken kalp atış hızı giderek yavaşlar. ABD Ulusal Sağlık Enstitülerinin listesine göre farklı yaşlara göre dinlenmiş normal sayılan nabız aralıkları şöyledir:
Yaş | Normal kalp atış hızı (bpm*) |
1 aya kadar | 70 – 190 |
1 – 11 ay arası | 80 – 160 |
1 ila 2 yıl | 80 ila 130 |
3 ila 4 yıl | 80 ila 120 |
5 – 6 yıl | 75 – 115 |
7 – 9 yıl | 70 – 110 |
10 yıldan fazla | 60 – 100 |
*dakikada
Egzersiz yaparken kalbiniz vücudunuzun oksijen ve enerji ihtiyacını karşılamak için daha hızlı çalışır ve nabzınız maksimum değerlere yükselir. Maksimum kalp atış hızınız, tüketebileceğiniz oksijen kapasitenizi ayarlamada önemli bir role sahiptir.
Bu yüzden egzersiz yaparken yaşınıza uygun maksimum kalp atış hızını dikkate almanız faydalı olacaktır. Maksimum kalp atış hızınız 220’den yaşınızın çıkarılması sayesinde hesaplanır. Her bireyin vücudu egzersizlere farklı tepki göstereceğinden ideal kalp atış hızı değeri belirli bir aralık olarak sunulur.
Yaş | Hedef Nabız Aralığı (bpm*) | Ortalama Maksimum Nabız |
20 yaş | 100-170 bpm | 200 bpm |
30 yaş | 95-162 bpm | 190 bpm |
35 yaş | 93-157 bpm | 185 bpm |
40 yaş | 90-153 bpm | 180 bpm |
45 yaş | 88-149 bpm | 175 bpm |
50 yaş | 85-145 bpm | 170 bpm |
55 yaş | 83-140 bpm | 165 bpm |
60 yaş | 80-136 bpm | 160 bpm |
65 yaş | 78-132 bpm | 155 bpm |
70 yaş | 75-128 bpm | 150 bpm |
Nabzınızı ölçmeye başlamadan en az 5 dakika önce dinlemiş ve sakin olmanız gerekir. İyi bir gece uykusunun ardından, sabah yataktan çıkmadan önce nabzınızı ölçmek, dinlenme nabzınızı bulmak için iyidir.
Nabzınızı bulabileceğiniz en uygun yerler: Bilekler, boyun, dirsek içi, kasık, şakak ve ayağın üst kısmıdır. Nabzınızı bulduğunuzda 60 saniye boyunca hissettiğiniz vuruş sayısını sayın. Bu, size kalp atış hızı sayısını verir. Bunu tansiyon aletiyle de yapabilirsiniz.
Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?
İşaret ve orta parmağınızı çenenizin hemen altına, boynunuzun ve nefes borunuzun yanına bastırın. Baş parmağınızın kendine ait bir nabzı olduğu için onu nabız ölçümünde kullanmayın. Nabzınızı hissetmek için cildinize hafifçe bastırın. Bulamazsanız parmaklarınızı hareket ettirin ya da baskıyı biraz daha artırın.
Avucunuz yukarı bakacak şekilde ellerinizden birisini tutun. Elinizin işaret ve orta parmağını bileğinizin iç tarafına yani tutuğunuz elin baş parmağının altına doğru bastırın. Nabzınızı ölçmek için baş parmağınızı kullanmayın. Nabzınızı hissedene kadar cildinize hafifçe bastırın, bulamazsanız biraz daha bastırmayı veya parmaklarınızı hafifçe hareket ettirmeyi deneyin.
Kalbinizin atış hızını 30 saniye boyunca takip ederek nabzınızın düzenli olup oladığını da kontrol edebilirsiniz. Sayımdan kaçırılan kalp atışları olduğu gibi ara sıra düzensiz kalp atışlarınızın bulunması da oldukça yaygın bir durumdur. Her durumda nabzınızı belli bir ritmde ve dolgun olarak hissetmeniz önemlidir. Nabız kontrolünüzün belli aralıklarla yapılması pek çok hastalığın erken teşhisinde hayati veriler sunar.
İskemi nedir? İskemik atak neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Kalp atışınızın çok hızlı olmasına taşikardi denir. Taşikardinin olası bazı nedenleri şunlardır:
Taşikardi nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Nabız yüksekliği genellikle bir sağlık sorunu göstergesidir. Yüksek nabız kalp kapaklarında bir bozulma, kalp kaslarında ortaya çıkan bir sorun, kalp damarlarında bir tıkanma, kansızlık, akciğer sorunları, enfeksiyon, hipertroid gibi sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir.
Yapılan araştırmalar, altta yatan hiçbir sağlık sorunu olmasa dahi bazı insanların kalp hızlarının diğerlerine göre yüksek değere sahip olduğu ve bu durumun sağlık açısından risk teşkil ettiği sonucuna varmıştır.
120’lere varan yüksek nabız değerleri bayılma, kalp rahatsızlıkları ve inme riski doğurabilir. Yapılan araştırmalarda neden-sonuç ilişkisi çok net ortaya konmasa da yüksek nabza sahip olan kişilerin kalp problemleri yaşama ve ani kalp durmasına bağlı ölüm olasılığının daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
Çarpıntı veya aritmiden endişe duyan kişiler, kalp atış hızını ve ritmini değerlendirmek üzere elektrokardiyogram (EKG) yapabilen bir sağlık kuruluşuna danışmalıdır.
EKG nedir, nasıl yapılır? Elektrokardiyografi testi ne işe yarar?
Yüksek nabız, kalp krizi riskini artıran faktörlerden biri olarak değerlendirilmektedir. Yapılan araştırmalarda dinlenme nabzı yüksek olan kişilerin kardiyovasküler hastalıklara ve kısmen de anjin ve kalp hastalıklarına bağlı ölüm riskleri daha yüksek bulunmuştur.
Öncelikle nabız yüksekliğine hangi sağlık sorununun neden olduğunu teşhis etmek gerekir. Bunun için ekokardiyogram, CT taraması, MRI taraması ve laboratuvar testleri gibi yöntemlerden yararlanılır. Ardından teşhis edilen sağlık sorununa göre uygun tedaviye başlanır.
Vagal manevra beyninizden karnınıza uzanan uzun bir sinir olan vagus sinirini etkileyen manevralardır. Vagus siniri kalp atış hızınız üzerinde etkilidir.
Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?
Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Vagal manevralar nabzı düşürmezse anti-aritmik ilaç enjeksiyonu gerekebilir. Bu prosedür hastanede uygulanmalıdır. Ayrıca bu ilaçların hap formları da kullanılabilir. Kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokerleri gibi diğer ilaç türleri, anti-aritmik ilaçlara alternatif olarak veya bunlarla kombinasyon halinde verilebilir.
Bu prosedürde, otomatik bir harici defibrilatör (AED) veya göğsünüze yerleştirilen elektrotlar yardımıyla kalbinize elektrik şoku gönderilir. Akım, kalbinizdeki elektriksel darbeleri etkiler ve ritmin normale dönmesini sağlar.
Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?
Bu prosedür, nabız artışından kalpteki elektriksel bir sorun sorumluysa uygulanır. Doktor kasıklara, kola veya boyuna yerleştirdiği kateterleri kalbe yönlendirir. Kateter uçlarındaki elektrotlar aşırı soğuk veya radyo frekansı enerjisi uygulayarak taşikardiye neden olan kısmı etkisiz hale getirirler.
Bazı taşikardi türleri, cildin altına cerrahi yöntemle yerleştirilen kalp pili ile tedavi edilebilir. Cihaz anormal bir kalp atışı algıladığında, nabzı normale çevirmek için elektriksel bir darbe yayar.
Daha ciddi taşikardi vakalarında sorunun kaynağına göre takılabilir kardiyoverter (bir tür defibrilatör) ya da cerrahi müdahale gerekebilir.
Kalp oksijen bakımından zengin kanı vücuda yeterli miktarda pompalayamıyorsa bradikardi ciddi bir sorun teşkil edebilir. Beyin ve diğer organlara yeterli miktarda oksijen gitmemesi sonucu hafif baygınlık ya da bayılma, baş dönmesi, halsizlik, yorgunluk, nefes problemi, göğüste ağrı, hafıza problemi ve fiziksel aktivitelerde çabuk yorulma gibi sorunlar gelişebilir.
Bradikardinin tedavisinde geçici veya kalıcı, kalp üzerine veya deri altına yerleştirilen kalp pili işlemi uygulanabilir. Tıbbi müdahaleye ek olarak kalbi zinde tutmak ve güçlendirmek için kolesterol düzeyine dikkat etmek, sigara tüketiminden ve ağır yağlı beslenme alışkanlıklarından uzak durmak gerekir.
Yine yüksek tansiyonu kontrol atlında tutmak, tuzsuz ve düşük kalorili bir diyet uygulamak, yaş ve genel sağlık durumuna uygun egzersizler yapmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile destekleyici uygulamalardan yararlanılabilir.
Yüksek tansiyon neden olur, nasıl düşürülür? Belirtileri nedir?
Tansiyon (kan basıncı), kanın kan damarlarında hareket ederken uyguladığı kuvvettir. Nabız ise kalp atış hızı yani kalbin dakikada attığı sayıdır. Bunlar birbirine çok yakın görünse de iki ayrı ölçüdür ve sağlığınız hakkında çok farklı bilgiler verir.
Tansiyon ve nabız her zaman bağlantılı hareket etmez. Kalp atış hızınızın artması tansiyonunuzun da artacağı anlamına gelmez. Örneğin egzersiz yaparken, kalp hızlanır ve daha fazla kan kaslara ulaşabilir.
Kalp atış hızının ikiye katlanmasına rağmen kan basıncı (tansiyon) sadece önemsiz bir miktar artar. Diğer taraftan ani korku durumunda tansiyon ve nabız aynı anda artabilir.
Ancak yine de nabız ve tansiyonun uzun süre birbirinden bağımsız hareket etmesi bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelebilir. Bir kardiyoloji uzmanına görünmek faydalı olacaktır. Bazı araştırma sonuçlarına göre dinlenme nabız sayısının yüksekliği, yüksek tansiyon gelişimi açısından bir risk faktörüdür. Yapılan rutin muayenelerde taşikardi saptanan bireylerde ilerleyen dönemlerde yüksek tansiyon gelişimi de gözlenmektedir.
Kardiyoloji nedir? Kardiyolog ne iş yapar? En riskli kalp hastalıkları
Nabzınızı normal değerlerde tutmak için düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı ve dengeli bir beslenme programını takip etmenin yanında önerilen bazı koruyucu pratikler şöyle sıralanabilir:
Kaynaklar ve Referanslar:
1- How do I check my pulse?,2- Pulse 'predicts heart attacks',3- Your heart rateYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?