Bulantı, mide içeriğini çıkarma ihtiyacı hissetmek, kusma ise mide içeriğini çıkarmaktır. Bulantı ve kusma hastalık değil, bazı hastalıkların belirtileridir. Her yaş grubundan çocuk ve yetişkinde görülebilen mide bulantısı ve kusma gebeliğin ilk üç ayında ve kanser tedavisi alan hastalarda daha sıktır. Kusmanın nedenleri yaşa göre değişiklik gösterir. Yetişkinlerde kusma, genellikle viral bir enfeksiyonun ve besin zehirlenmesinin bir sonucudur. Bazen de yüksek ateş ya da taşıt tutması bulantıya neden olabilir. Çocuklarda ise viral enfeksiyonlar, gıda zehirlenmesi, taşıt tutması, öksürük ve yüksek ateş kusmanın sık karşılaşılan nedenleridir. Nadir olmasına rağmen bağırsak tıkanıklığı erken bebeklik döneminde kusmanın önemli bir nedeni olabilir. Bulantı ve kusma tedavisi altta yatan nedene yönelik planlanır.
İçindekiler
Mide bulantısı nedir?
Bulantı, kusma ihtiyacına neden olan, fakat kusmanın olmadığı rahatsızlık hissidir. Bulantı mide içeriğinin kusulması öncesi bir işaret olabilir. Birçok nedeni vardır ve sıklıkla önlenebilir.(1)
Kusma nedir?
Kusma, mide içeriğinin ağızdan çıkarılmasına neden olan ve kontrol edilemeyen bir reflekstir ve çok çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Bazı durumlarda zehirlenme gibi önemli durumların ve hastalıkların ön belirtisi olabilir. Her yaş grubunda görülebilir. En yaygın görüldüğü grup hamileler ve kanser tedavisi gören hastalardır.
Tedavi, bulantı ve kusmanın nedenine göre belirlenir. Öncelikle doktor, bulantı ve kusmanın başladığı zamanı, sıklığını, tetikleyen durumları ve hastanın yeme alışkanlıklarını sorar. Gerçek nedenin tespiti için bazı tahliller yapılabilir. Ardından doktor nedene göre bir tedavi planı önerir.
Örneğin bulantının nedeni taşıt tutmasıysa, arabanın ön koltuğunda oturmak, ya da dimenhidrinat kullanmak bulantıyı hafifletebilir. Ya da GÖRH (Gastroözofageal reflü hastalığı) için mide asidini azaltan ilaçlar, migren için ağrı kesici ilaçlar bulantıyı önleyebilir. Ciddi kusma vakaları için, damar yoluyla ekstra sıvı takviyesine ihtiyaç olabilir.
Mide bulantısına ne iyi gelir?
Ekmek ve kraker gibi hafif yiyecekler tüketin.
Sık sık ve az miktarlarda yiyin.
Keskin tadı olan, şekerli, yağlı veya kızartılmış yiyeceklerden kaçının.
Dondurma ve aşırı soğuk gıdalar tüketmeyin.
Soğuk sıvılar için.
Yemek yedikten sonra bedensel aktivitelerden kaçının.
Zencefil ya da nane çayı içmek ya da zencefilli bisküvi bulantıya iyi gelebilir.
Bolca temiz hava alın.
Dikkatinizi dağıtmak için müzik dinleyin veya film izleyin.
Yemeklerle birlikte çok sıvı almayın.
Hızlı yemek yemeyin.
Yedikten hemen sonra uzanmayın.
Belinizi veya karnınızı sıkan giysiler giymeyin.
Mide bulantısını tetikleyebilen keskin kokulardan kaçının.
Hamileyseniz ve sabah bulantılarınız varsa, yataktan kalkmadan önce kraker yiyin.
Çocuğunuzda ya da bebeğinizde bulantı ve kusma varsa dikkat etmeniz gereken bazı kurallar var;
Kusulan içeriğin solunum yollarına kaçma ihtimalini en aza indirmek için çocuğunuzu yan yatırın.
Çocuğunuza sıvı ve elektrolit kaybı oluşmaması için bol su içirin.
Eğer emziriyorsanız bebeğinizi sık sık emzirin.
Bebeğinizde açıklanamayan, devamlı kusma varsa bağırsak tıkanıklığından kaynaklanabilir. Hemen doktorunuza danışmalısınız.
Çocuklarda bulantı ve kusma ne zaman tehlikelidir?
Aşağıdaki durumlarda acil yardım isteyin:
Kusma ve ishal birlikte görülüyorsa,
Bebek veya çocuk fışkırır tarzda kusuyorsa,
Ciltte buruşukluk, sinirlilik, zayıf nabız veya bilinç kaybı gibi aşırı sıvı kaybına bağlı dehidratasyon belirtileri vara,
2-3 saatten fazla süredir kusuyorsa
38-39°C üzerinde ateşi varsa
Altı saatten fazla süredir idrara çıkmadıysa
Hamilelikte mide bulantısı ve kusma
Sabah bulantısı da denilen ve genellikle gebeliğin ilk üç ayında görülen bulantı ve kusma, gebelik sırasında artan östrojen ve HCG hormonundan kaynaklanır. Tehlikeli değildir, ancak oluşabilecek su ve besin kaybını önlemek önemlidir. (2)
Hamilelikte mide bulantısı ve kusmaya ne iyi gelir?
Mideyi boş bırakmamak için günde üç büyük öğün yerine beş veya altı küçük öğün yiyin.
Vitaminlerinizi aç karnına almayın. Demir içeren vitamininiz varsa yatmadan önce alın.
Bulantıyı tetkikleyen kokulardan kaçının.
Sabahları yataktan çıkmadan önce birkaç tuzlu kraker yiyin.
Baharatlı ve yağlı yiyeceklerden kaçının.
Bulantı hissettiğinizde, pilav, muz, tost, haşlanmış patates gibi sindirimi kolay yiyecekler yiyin.
Bol su için, iyi dinlenin
Bulunduğunuz ortamı iyi havalandırın.
Taze zencefil çayı da bulantınıza iyi gelebilir.
Hamilelikte bulantının yanında aşağıdakilerden bir veya daha fazlası varsa doktorunuzu arayın:
Hastalık işareti olabilecek grip benzeri belirtiler
Baş dönmesi
Devamlı veya günde birkaç kez şiddetli kusma varlığı
Bulantı nedeniyle kilo kaybı
Alınan demir takviyesine bağlı bulantı,
Eğer bulantı önleyici ilaçlar almak ya da akupunkturgibi tedavi yöntemleri denemek istiyorsanız öncesinde mutlaka doktorunuza danışın.
Kanser tedavisinde bulantı ve kusma
Günümüzde yeni kanser ilaçları ve sonrasında oluşan yan etkileri tedavi etmek için kullanılan ilaçlar sayesinde kemoterapi sonrası bulantı ve kusma geçmişe göre daha az şiddetli olabilir. Kemoterapi ilaçlarının bulantı kusma gibi yan etkileri sindirim sistemindeki sağlıklı hücrelere verilen hasardan kaynaklanır.(3)
Kemoterapi sonrası mide bulantısı ne iyi gelir?
Her gün üç büyük öğün yerine, daha sık ve az az yiyerek midenizi boş bırakmayın.
Kendinizi iyi hissettiğiniz zamanlarda biraz daha fazla yemeye çalışın.
Lokmalarınızı yavaş ve iyi çiğneyerek yutun.
Soğuk ya da oda sıcaklığında yiyecekleri tercih edin. Sıcak veya ılık yiyeceklerin kokusu bulantıyı artırabilir.
Ağır, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden kaçının.
Nohut, fasulye, bulgur, soda gibi gaz yapan yiyecek ve içecekler tüketmeyin.
Yemek yedikten sonra dinlenin ama uzanmayın. Başınız ayaklarınızdan daha yüksekte olsun.
Aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun:
Şiddetli ve sık tekrarlayan kusma
İdrar renginde koyulaşma
İdrar miktarında azalma
Kalp atışında hızlanma
Baş ağrısı
Ayağa kalkarken baş dönmesi
Ciltte kızarıklık ve kuruluk
Sinirlilik ve zihinsel karışıklık
Dil üzerinde sert bir tabaka oluşumu ile karakterize paslı dil
Bulantı ve kusmaya iyi gelen ilaçlar
Aşağıdaki ilaçlar bulantı ve kusma tedavisinde kullanılan ilaçlardır, ancak kesinlikle doktora danışmadan kullanılmamalıdır.(4)
Dimenhidrinat ve Meklizin hidroklorür: Taşıt tutmasına bağlı bulantı ve kusmada kullanılır.
Bizmut subsalisilat: İshal, bulantı ve kusma tedavisinde kullanılabilir. Yüksek doz ve uzun süre kullanım beyin hasarına kadar giden önemli yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Granisetron hidroklorür: Kemoterapi ilaçlarının neden olduğu bulantı ve kusma için kullanılır.
Dronabiol: Kemoterapi kaynaklı bulantı ve kusmada diğer antiemetik (kusmaya karşı etkili) ilaçların yeterli olmadığı durumlarda kullanılabilir.
Kraker: Kraker, ekmek, tost gibi bol nişasta içeren gıdalar, mide asidinin emilmesine ve açlığın bastırılmasına yardım eder. Aşırı mide asidi ve açlık bulantıyı tetikler.
Muz: Eğer mide bulantısı ve kusmaya bağlı vücutta sıvı ve elektrolit kaybı geliştiyse muz yemek yüksek potasyum içeriği ile potasyumun yerine konulmasına yardım eder.
Elma: Az miktarda elma, lifli yapısıyla mide bulantısına neden olan kimyasalları sindirim sisteminden temizlemede etkilidir. Ama fazla tüketilirse şikâyetleri artırabilir.
Fındık: Vücutta oluşan protein yetersizliği bulantıyı artırır. Fındık yüksek protein içeriğiyle açığı kapatmaya yardımcı olur.
Tavuk suyu çorbası: Yağ oranı düşüktür ve midede hızlı bir şekilde bağırsaklara geçer. Özellikle sindirim sistemi enfeksiyonlarına bağlı bulantı tedavisinde etkilidir.
Aromaterapi: Aromaterapi kokuları kullanarak yapılan tedavidir. Lavanta, papatya, limon yağı, nane, gül ve karanfil gibi bazı kokular kusmayı kesmeye yardımcı olabilir. Özellikle hamilelikte ve taşıt, deniz tutmasına bağlı bulantı ve kusmalarda oldukça etkilidir.
Akupresür ya da akupunktur uygulamak: El bileği iç yüzünde işaret orta parmağı hizasındaki P6 noktasına baskı uygulamak ya da bu bölgeye akupunktur tedavisi uygulamak bulantıyı hafifletmeye ve kusmayı kesmeye yardımcı olabilir.(5, 6)
Derin nefes alıp vermek: Mümkünse temiz havada derin nefes alıp vermek kusmayı yatıştırabilir. Özellikle aşırı yemek ya da alkol almaktan kaynaklanan bulantı ve kusmada etkilidir.
Size daha iyi hizmet verebilmemiz için sitemizde çerezler kullanılmaktadır. Giriş yaptığınız andan itibaren çerez kullanımını kabul etmiş sayılacaksınız.TamamDetaylı bilgi için tıklayın
YORUMUNUZ VAR MI?