Menisküs nedir, neden yırtılır? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Kategori: Menisküs, Ortopedi, Sağlık Sözlüğü Print

211 Paylaşım

Menisküs diz eklemleri arasında bulunan koruyucu kıkırdak dokudur. Dizin ani hareket ettirilmesi veya dize fazla ağırlık binmesi sonucu yırtılabilir. Menisküs yırtığı daha çok sporcularda görülmekle birlikte, yaş ilerledikçe bu doku zayıfladığı için çömelmek bile menisküs yırtığına neden olabilir. Genç yaştakilerde fizik tedavi ve kas güçlendirici egzersizler çoğu zaman tedavi için yeterlidir. İlk hasar sonrası yapılan tıbbi müdahalelerle yırtığın büyümesi engellenir. Yırtık çok derin ve hareketle düzelmesi mümkün değilse ameliyat gerekebilir. Düzenli egzersiz ile bacak ve diz kaslarını güçlendirmek, ani hareketlerden kaçınmak, ağır kaldırırken dikkatli olmak, eklemlere faydalı gıdalar tüketmek menisküs yırtığı riskini azaltır.

İçindekiler

Menisküs nedir?

Menisküs, diz eklemlerinin arasındaki C şeklinde bir kıkırdak parçasıdır. Diz eklemini oluşturan uyluk, bacak ve diz kemiğinin eklem yüzleri arasında birleştirici ve koruyucu görev gören güçlü ve esnek bir dokudur. Her dizde biri dizin iç tarafında, diğeri dışında olmak üzere iki adet bulunur. Menisküs, diz üzerine binen ağırlığı dağıtır, diz ekleminin kemikleri arasındaki sürtünmeyi azaltır ve düzgün hareket etmesine yardımcı olur. Fazla ağırlık kaldırmak veya ani dönme gibi hareketler yırtılmasına neden olabilir. (1)

Karpal Tünel Sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Menisküs yırtığı nedir?

Menisküs yırtığı en sık görülen diz yaralanmalarından biridir. Vücut ağırlığı dengesiz bir şekilde dizlere yüklendiğinde, özellikle spor yaparken diz ani bir şekilde döndürüldüğünde ani bir basınç oluşabilir ve menüsküs yırtığı oluşur. (2)

Menisküs yırtılması ile oluşan kıkırdak doku hasarı

Menisküs nedenleri

Dizi bükmek, fazla esnetmek veya ani diz çökmek
Futbol, basketbol, kayak, tenis gibi ani dönüş ve duruş hareketleri ve hız gerektiren sporlar
Vücut ağırlığının dizlere binmesi, ağırlık kaldırma
Kıkırdakta tekrarlanan küçük yaralanmalar
İleri yaşlarda menisküs kıkırdağında aşınma
Doğuştan ortaya çıkan sorunlar

Kireçlenme (osteoartrit) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Menisküs belirtileri

Dizde şişme veya sertlik,
Dize dokunulduğunda, özellikle çevirme ve bükme hareketi yapıldığında ağrı,
Dizi bükmeden bacağı uzatmakta zorlanma,
Hareket ettirmeye çalışınca dizde sıkışma ve kilitlenme hissi,
Bir kıkırdak parçasının gevşemesi ve diz ekleminin tıkanması hissi veren ani bir batma menisküs yırtığının en temel belirtileridir.

Menisküs başlangıcı nasıl olur?

Menisküs yırtığı ilk oluştuğunda dizde bir şey patlamış gibi hissedilir ve sonrasında çok şiddetli ağrı oluşmayabilir. Hatta kişi yaptığı spora devam edebilir. Bir süre sonra dizdeki eklemlerin dengesinde bozulma, eklem sıvısının artması ve şişlik yaşandığında ağrı artmaya başlar.

Menisküs yırtığında dizin neresi ağrır?

Menisküs ağrısının olduğu bölge yırtığın yerine göre değişebilir. Ağrı diz ekleminde, dizin iç, dış ya da arka kısmına hissedilebilir.

Menisküs teşhisi

Menisküs olduğu nasıl anlaşılır?

Fizik muayene: Doktor dizinizi ve bacağınızı hareket ettirir, onları farklı pozisyonlarda tutar. Menisküsün bulunduğu bölgenin çevresindeki hassasiyeti belirlemeye çalışır. Yürüyüşünüzü izler, eğilmenizi ister, böylece acı hissinin hangi pozisyonlarda artıp azaldığını görerek menisküs yırtığını tespit eder.
Görüntüleme testleri: Fizik muayene sonrası teşhisi doğrulamak ya da diğer olası hastalıkları ekarte etmek için röntgen,MR ya da atroskopi gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir.

Artroskopi nedir, hangi durumlarda yapılır?

Dizin içini incelemek için kullanılan Artroskop, küçük bir kamerası olan bir cihazdır, dizin içine küçük bir kesi ile yerleştirilir. Dizin içi bu kamera ile incenir. Ancak günümüzde görüntüleme teknolojilerinin gelişmesi nedeniyle menisküs yırtığının teşhisinden çok yırtığın nerede ve ne şekilde oluştuğunu tespit etmekte ve ameliyatta kullanılır.(3)

Menisküs yırtığı röntgende çıkar mı?

Diz röntgeni yırtığı göstermez. Ancak kireçlenme (osteoartrit) ya da diz ağrısına neden olabilecek farklı bir sorun olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

Romatizma nedir? Neden olur? Romatizmanın belirtileri ve tedavisi

Menisküs tedavisi

Menisküs yırtığı kendi kendine geçer mi?

Eğer yırtık çok ciddi değilse 6 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşebilir. Bu sürede dizdeki destekleyici kasları güçlendirmek için bir fizik tedavi uzmanından destek almanız gerekebilir. Bazı yırtıklar tam olarak iyileşmez ama ilk ağrı ve şişlik geçtikten sonra hafifler.

Menisküs hastalığı nasıl tedavi edilir?

Eğer diz ağrınız gündelik yaşamınızı engellemiyorsa fizik tedavi dışında başka tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Eğer ağrı fizik tedaviye rağmen çalışma hayatınızı etkileyecek şekilde 6-8 haftadan sonra da devam ediyorsa, bir ortopedi cerrahına görünmeniz gerekir. Doktorunuz her zaman olmasa da böyle bir durumda artroskopik cerrahi önerebilir.(4)

Menisküs yırtığına ne iyi gelir?

Şişmeyi önlemek için dizinizin altına yastık koyarak bacağınızı kalp seviyesinin üstünde tutun.
İltihap ve ağrı iyileşene kadar, dize ağırlık bindirmeyin, koltuk değneğiyle yürüyün. Ağrınızı arttırabilecek aktivitelerden kaçının.
Her 3-4 saatte bir 30 dakika boyunca dizinize buz koyun. Bu işlem hasar gören dokuya kan akışını yavaşlatarak ağrı ve iltihabı azaltabilir.
İltihabı ve şişmeyi azaltmak için dizinizi bir bandajla sarın. Ancak kan akışına izin verecek ve hafif basınç uygulayacak şekilde bağlayın.
Eklem hareketini ve bacak direncini iyileştirmeye yardımcı olan fizik tedavi egzersizleri yapın

Menisküs yaralanmasına karşı yapılması gereken egzersizler ve koruyucu önlemler

Menisküs ağrısına hangi ilaç iyi gelir?

Parasetamol ve kodein: Parasetamol (A-ferin, Minoset, Parol, Tamol vb.) ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur, daha güçlü ağrılar için kodein kullanılabilir.
Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ): Bu ilaçlar iltihap önleyici, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlardır. Aspirin, ibuprofen, diklofenak NSAİ ilaçlardan bazılarıdır. Eczanelerde tablet ya da krem formlarında bulabilirsiniz.

Menisküs ameliyatı

Eğer yukarıda bahsettiğimiz ev tedavileri, ilaçlar ve fizik tedavi işe yaramıyorsa doktorunuz size artroskopik cerrahi önerebilir. Bu prosedürde yırtık doku onarılabilir ya da onarılamayacak kadar büyükse menisküsün bir kısmı ya da tamamı alınabilir.(5)

Artroskopi ameliyatı nasıl yapılır?

Operasyon öncesinde dizin içine tuzlu su enjekte edilerek dizin şişmesi sağlanır. Operasyon sırasında hastanın durumu ve geçmişine göre anestezi uygulanır. Öncelikle dizde küçük bir kesi yapılır ve bu kesiye hasarlı menisküsü onarmak ya da almak için cerrahi aletler ve kamera (artroskop) yerleştirilir.

Basit bir işlemdir, yaklaşık bir saat sürer. Komplikasyon oranı çok düşük olan güvenli bir cerrahi operasyondur. Cilt sinirlerinin yaralanması en sık görülen komplikasyondur ama o da ameliyat sonrasında özenli bakımla tedavi edilebilir.

Menisküs yırtıklarında ameliyatlı ve ameliyatsız tedavi

Menisküs nakli nedir, nasıl yapılır?

Eğer menisküsünüz alındıysa ya da hasarlıysa menisküs nakli de bir seçenek olabilir. Bu işlemde bir kadavradan alınan doku, gerekli eklem boşluğuna yerleştirilerek hasarlı kıkırdağın yerini alır.

Bu ameliyat, 40-50 yaş altındaki, diz artriti ve kilo sorunu olmayan kişilerde daha başarılı sonuçlar verir. Yaklaşık 1-2 ay içerisinde hasta büyük oranda iyileşir. Ancak bir yıl kadar yorucu fiziksel aktivitelerden kaçınmak gerekir.

Menisküs ameliyatı sonrası

Artroskopik cerrahi sonrası hasta genellikle aynı gün eve gidebilir. Ancak tamamen iyileşme zaman alır. Eğer ameliyatta menisküs onarıldıysa iyileşmek 6 hafta kadar sürebilir. Hasta bu süreçte koruyucu bir diz aparatı ve koltuk değneği kullanır. Diz kaslarının güçlenmesi için fizik tedavi egzersizleri de önemlidir. Menisküs yırtığı ameliyatı kısa vadede genellikle iyi sonuçlar verir. Ancak eğer menisküs alındıysa uzun vadede hastada diz artriti görülebilir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir? Fizyoterapist ne iş yapar?

Menisküs bitkisel tedavisi

Menisküs yırtığı ameliyat gerektirmeyecek şekildeyse tedavisinde zeytinyağı, sıcak su uygulaması, soğuk su uygulaması, sülük tedavisi gibi destekleyici yöntemlere başvurulabilir.

Bacak ağrısı neden olur, nasıl geçer? Korunma egzersizleri

Çocuklarda ve gençlerde menisküs

Menisküs yırtılması ortalama 30 yaş üzeri kişilerde görülmektedir. Ancak çocuklar günümüzde takım sporlarına daha fazla katıldıkları için 10 yaştan itibaren çocuklarda da görülmeye başlamıştır. 10 yaşa kadar kendini yenileyebilen doku, 10 yaşından itibaren daha zor iyileşir, tedaviye ihtiyaç olabilir.(6)

Menisküs egzersizleri

Sırt üstü uzanın, dizilerinizin altına yastık koyun, ayak bileklerinizden birini geri çekerken diğerini ileri itin. Bu hareketi her iki bilekle 10’ar kere tekrarlayın.
Sırt üstü uzanın, sorunlu dizinizi kırarak ve topuğunuzu yere sürterek ileri ve geri hareket ettirin. Dizinizi zorlamayın. 10 tekrar yapın.

İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler

Sırt üstü yatın, dizinizin altına rulo şekline getirdiğiniz bir havlu koyun. Dizinizi aşağı bastırarak ve ayak bileğinizi kendinize doğru çekerek havluyu sıkıştırmaya çalışın ve bu pozisyonda 7-8 saniye bekleyin ve gevşetin. 5 tekrar yapın.
Thera bandı iki ucundan tutarak ayağınıza geçirin, bandın yardımıyla bacağınızı düz tutmaya çalışarak yavaşça yukarı kaldırıp aşağı indirin. Kendinizi daha iyi hissettiğinizde bu hareketi bantsız yapmayı deneyin. 15 tekrar yapın.

Bu hareketlere hasardan veya ameliyattan hemen sonraki günlerde azar azar başlayın, ağrının durumuna göre günden güne sayıyı arttırın. Bazı hareketlerde dizlik kullanmanız gerekebilir. Birkaç ay içinde ağırlıkla çalışmaya, 4-5 ay sonrasında da bisiklet hareketine başlayabilirsiniz.

Menisküsten korunma yolları

Düzenli egzersizle bacak kaslarınızı güçlendirin.
Dizinizi ve bacağınızı incitme riski olan aktiviteler yaparken bandaj ya da destekleyici bağlar kullanın.
Egzersiz yaparken veya dizinize basınç oluşturan sporlarla uğraşırken duruşunuzun düzgün olmasına dikkat edin. Ağırlığınızı diz yerine ayak tabanına vermek için dik durun.
Spora başlamadan önce ısınma hareketleri yapın.
Uygun ayakkabı ve aksesuar (bandaj ya da destekleyici bağ gibi) kullanın.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Meniscus tears - aftercare2- Knee arthroscopy3- Meniscal allograft transplantation

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle