Menenjit aşısı, beyni ve omuriliği etkileyen oldukça ciddi bir enfeksiyon hastalığı olan menenjite karşı en etkili korunma yöntemidir. Önlem alınmadığı takdirde kan zehirlenmesi, beyin ve sinirlerde kalıcı hasarlara ve hatta ölümcül olabilir. Ülkemizde menenjit aşıları, çocukluk çağı zorunlu aşılarındandır ve beşli karma aşı ile birlikte yapılır. Toplam 4 doz olarak uygulanır. Ancak farklı tür menenjit aşıları da vardır ve her birinin takvimi, doz sayısı farklılık gösterir. Menenjit aşıları, 5 yıla yakın koruma sağlar. Sonrasında her 5 yılda bir tekrarlanması gerekir. Aşı sonrası enjeksiyon bölgesinde şişlik, ağrı, kızarıklık ve hafif ateş görülebilir.
İçindekiler
Menenjit, beyni ve omuriliği saran sıvının iltihaplanmasına ve dokuların şişmesine neden olan tehlikeli bir enfeksiyondur. Virüsler, bakteriler veya nadiren mantarlar sonucu gelişir. Viral ve bakteriyel olmak üzere iki türü vardır. Viral menenjit, şiddetli değildir ve çoğunlukla kendiliğinden geçer. Ancak bakteriyel menenjit hayati risk oluşturabilir, acilen antibiyotikle tedavi edilmesi gerekir. Menenjit aşıları ise bu hastalığı önlemenin en etkin yöntemidir. (1)
Menenjit hastalığı için birçok aşı türü vardır. Her biri farklı menenjit bakterilerine karşı koruma sağlar. Bu aşılar, kategorilerine ve özelliklerine göre ayrılır. Ülkemizde menenjit aşıları, çocukların aşı takviminde tek başına yer almaz. Aşı sonrasında da enfekte olma riski devam eder fakat hastalığın şiddetli etkileri ve ölüm tehlikesi görülmez. Zatürre (pnömokok) aşısı ve Hemophilus İnfluenza Tip B (HİB) karma aşısıyla birlikte uygulanır. Ancak bu iki aşı da Meningokok menenjitine karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle, bu aşılar ayrıca üretilir. Türkiye’de 2 çeşit ruhsatlı Meningokok aşısı bulunmaktadır: (2)
DSÖ’ye göre, menenjit hastalığından korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Aşılar, %100 etkili olmasa da 1990’lardan günümüze dek menenjit enfeksiyonu ve hastalığa bağlı ölümler büyük oranda azalmıştır. En az bir doz aşı olmak 10 bebekten 8’ini ve her 4 yetişkinden 3’ünü korur. Ancak aşıların bağışıklık süresi sınırlıdır, bu nedenle doktorun uygun öngördüğü durumlarda güçlendirici dozlar uygulanmalıdır. (3)
Menenjit, hemen hemen her yaş grubunda görülebilir. Önlem alınmadığı takdirde çok ciddi sağlık sorunlarına yol açar ve kalıcı hasarlar bırakır. Hastalığın şiddetli etkilerinden korunabilmenin en etkili yolu aşılamadır.
Çocuk felci (Polio) aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri
Bebekler ve 5 yaşından küçük tüm çocuklar menenjit hastalığına karşı aşılanmalıdır. 5 yaşından büyük çocuklarda ve yetişkinlerde aşı gerektiren durumlar ise şöyledir: (4)
Menenjit hastalığı, tedavi edilmediği ve önlem alınmadığı takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Havale, işitme kaybı, uzuv kaybı, beyinde hasar, böbreklerde hasar, davranış bozuklukları, şok ve hatta ölüm görülme riski çok yüksektir. Kişinin hem kendi sağlığı hem de toplum sağlığı bakımından aşılanması çok büyük önem taşır.
Menenjit aşıları bebeklere, çocuklara, ergenlere, gençlere ve yetişkinlere uygulanabilir. 5 yaş altı çocuklarda zorunlu olup 5 yaş üzeri riskli gruplarda ise tercihen aşılama yapılabilir.
Suçiçeği aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Eğer;
Ayrıca, şiddetli bir soğuk algınlığı geçiriyorsanız iyileşene dek aşıyı erteleyin.
Ülkemizde menenjit aşıları, beşli karma aşı içerisinde yapılır. Bebeklere 2., 4., 6. ve 18. ayda olmak üzere toplam 4 doz uygulanır. Ancak bu aşı Meningokok menenjitine karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle meningokok bakterisi için kullanılan başka aşılar mevcuttur. Bu aşıların yaş aralıkları ve doz sayıları genel hatlarıyla şöyledir:
Boğmaca aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Kullanımda olan birden fazla menenjit aşısı vardır. Ülkemizde rutin olarak uygulanan menenjit aşıları, beşli karma aşı içerisinde ve 4 doz uygulanır. Ancak diğer aşıların yaş aralıkları, doz sayıları ve programları birbirinden farklıdır. Hastalığınıza bağlı olarak en doğru aşı takvimi doktorunuz tarafından saptanır.
Menenjit aşıları, yetişkinler ve gençlerde üst kolda deltoid kas içine uygulanır. 3 yaşından küçük bebeklere ise uyluktan yapılması tavsiye edilir.
Menenjit aşılarının kas içine uygulanması çok önemlidir. Bu nedenle, mutlaka sağlık kuruluşlarında ve uzman kişilere yaptırılmalıdır. Aşı sonrası oluşabilecek reaksiyonlara karşı temkinli olunmalıdır. Bazı kişilerde aşıdan hemen sonra bayılma görülebilir. 15 dakika kadar sağlık kurumunda beklemek, olası bir bayılma durumunda müdahale etmeyi kolaylaştırır.
Menenjit aşılarına ilişkin verilere göre, aşıların koruyuculuğu 5 yıl içinde azalır. Ömür boyu korunma sağlamak için doktorun önereceği bir aşı programıyla rapel (pekiştirme) dozları uygulanması gerekir.
7 yaşın altındaki çocuklar, aşılamanın ilk serisini tamamladıktan 3 yıl sonra 1 rapel (pekiştirme) doz almalıdır. 7 yaşındaki çocuklar ve daha büyük yetişkinler ise birincil seri bittikten sonra her 5 yılda bir 1 rapel doz aşı olmalıdır.
Tetanoz aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Menenjit aşıları, ülkemizde HiB aşısı olarak “Çocukluk Çağı Aşılama Programı” kapsamında uygulanır. 2., 4., 6. ve 18. ayda olmak üzere bebeklere toplam 4 doz uygulanır. Aşı takvimi ise yapılan aşıları, tarihlerini ve dozları takip etmek için oluşturulur.
Aşı kartları, bilgilendirme ve aşı takibi için sağlık kurumları tarafından verilir. Aşı uygulamasından sonra, görevli sağlık personelinden alınır. Uygulanan her doz aşı, bu karta mutlaka işlenmelidir.
Menenjit aşıları, çocukluk çağı aşıları kapsamında ücretsiz olarak uygulanır. Eczaneden temin etmek isteyenler için ise MENACTRA 0.5 ml, MENVEO 0.5ml ve NIMENRIX 0.5 mg olmak üzere 3 çeşit aşı bulunur.
Menenjit aşıları çoğunlukla güvenlidir. Ancak aşı sonrası bazı yan etkiler görülebilir.
Şiddetli yan etkilerden biriyle karşılaşırsanız acil tıbbi yardım almanız gerekir.
Aşının içeriğine alerjisi olan kişiler için aşı sonrasında hayati risk oluşturacak reaksiyonlar gelişebilir. Belirtiler arasında; nefes alma güçlüğü, kalp ritminde bozukluk, kurdeşen, yüz ve boğazda şişme, baş dönmesi ve halsizlik bulunur. Böyle bir durumda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Menenjit aşılarının yan etkileri genellikle hafif ve geçidir. Bu belirtiler arasında ateş de bulunur. Birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
Aşı sonrası enjeksiyon bölgesinde bir-iki gün sürecek ağrı oluşabilir. Bu ağrı hafif şiddette seyreder ve kendiliğinden kaybolur.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Meningitis - CDC2- Vaccine (Shot) for Meningococcal Disease - CDC3- Meningococcal disease: clinical and public health management - GOV.UK4- Meningitis - Medline Plus5- Meningococcal Vaccination - CDC6- MenACWY vaccination for teenagers and students - NidirectYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?