Meme kanseri neden olur? Belirtileri, tedavisi ve elle muayenesi

Meme kanseri, meme dokusunda ve süt bezlerinde gelişen ve tedavi edilmediğinde ölümcül olabilen kötü huylu tümörledir. Çoğunlukla kadınlarda görülür, dünya genelinde en sık görülen kanser türüdür. İstatistiklere göre her 8 kadından biri hayatının belirli zamanında meme kanserine yakalanmaktadır. Başlıca belirtileri meme ya da koltuk altında görülen kitle, şişlik, memede şekil bozukluğu ve meme ucundan gelen akıntıdır. Günümüzde erken teşhis edildiği taktirde meme kanseri başarıyla tedavi edilebilmektedir. Bu nedenle özellikle 50 yaş üstü ve ailesinde meme kanseri öyküsü olan kadınlar, düzenli doktor kontrolüne gitmeli ve erken dönemde mamografi yaptırmalıdır.

Meme kanseri nedir? 

Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin aşırı çoğalmasıyla gelişen tümoral bir oluşumdur. Meme kanseri, diğer kanser türleri gibi DNA’da oluşan bozulmalar nedeniyle hücrelerin anormal çoğalmaları sonucunda gelişir. Meme kanseri en çok 50-70 yaş aralığında görülse de, ailede, anne ya da kardeşte meme kanseri öyküsü bulunduğunda risk neredeyse 3 kat artmaktadır. Bu nedenle özellikle aile hikâyesinde meme kanseri olan kişilerin 40 yaşından itibaren kontrollerini düzenli olarak yaptırmaları gerekmektedir.

Kanser nedir? Neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi

Ayrıca menopoz sürecinde 5 yıldan fazla hormon ilacı kullanmak da meme kanseri riskini artıran faktörlerden biridir. Meme kanseri hücreleri yavaş çoğalır, fakat çoğaldıktan sonra lenf ve kan yoluyla vücudun diğer bölgelerine yayılabilirler. Olay bu noktaya gelmeden kanser teşhis edilirise tedavi çok daha kolay ve başarılı olmaktadır. Bu yüzden meme kanserinde erken teşhis hayati bir öneme sahiptir. Meme kanseri belirtilerini bilmek meme kanserini erken evrede yakalamak ve tedavinin başarıya ulaşması için çok önemlidir.

Göğüslerinizin normalde nasıl göründüğünü bilmek göğüs sağlığının önemli bir parçasıdır. Görerek ya da elle muayene yardımıyla mümkün olduğunca erken meme kanserinin farkına varmak, size başarılı bir tedavi şansı verir. Ancak bu farkındalık yine de düzenli mamografi ve diğer tarama testlerinin yerini tutamaz. Tarama testleri, herhangi bir belirti görülmeden meme kanserinin erken evrelerinde bulunmasına yardımcı olabilir.

Meme kanseri belirtileri

• Meme de büyüme ve şekil bozuklukları
• Memede ya da koltuk altında ağrısız, sert yapılı kitle
• Meme boyutunda veya şeklinde gözle görülebilir anormal değişiklik,
• Meme cildinin portakal kabuğuna benzer bir hal alması,
• Meme cildinde yara, kızarıklık, morluk, ödem veya şişlik oluşması
• Meme başından kanlı ya da şeffaf renkli akıntı
• Meme başında içe doğru çökme ya da şekil bozukluğu
• Meme başı derisinde soyulma, kabuklanma gibi değişiklikler

Mamografi nedir? Ne için, nasıl çekilir? Sonucu nasıl değerlendirilir?

Meme kanserinin nedenleri

• Birinci derece risk faktörü olarak “kadın olmak”
• 50 yaşın üzerinde olmak
• Anne ve kız kardeş gibi birinci derece akrabasında meme kanseri teşhisi
• Hiç doğum yapmamış ya da hiç emzirmemiş olmak
• İlk doğumunu 30 yaşından sonra yapmış olmak
• Erken adet görmek (örneğin 12 yaşından önce)
• 55 yaşından sonra menopoza girmek (geç menopoz)
• Menopoz sonrası hormon tedavisi almak
• İlk doğumdan önce uzun süre doğum kontrol hapı kullanmak
• Aşırı kilo almak
• Alkol ve sigara kullanımı
• Genç yaşta maruz kalınan radyoterapi tedavisi (örneğin 15 yaşından önce)
• Daha önce bir memede kanser görülmesi
• Meme dokusunda yağ oranının az olması
• Meme kanseri geni (BRCA) taşımak

Meme kanseri risk faktörleri

• İleri yaş (50 yaş) üstü olamak; meme kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Meme kanseri teşhisi alan kadınların %70’i, 50 yaş üstüdür­­. Bu kadınlar, mutlaka her yıl en az bir defa doktora görünmeli ve gerekli ise mamografi çektirmelidir­­.
• İlk adetin erken görülmüş olması: (12 yaş) öncesinde ilk adetin görülmesi 14 yaş ve sonrasında görülmesine göre meme kanseri riskini artırmaktadır.
• Menapoza geç yaşta girilmesi: 55 yaş sonrasında menapoza girmek 45 yaştan önce girilmesine göre riski artırmaktadır.
• Ailede meme kanseri hikayesinin olması: Aile yakınları içerisinde meme kanserine yakalanmış kadınların, meme kanserine yakalanma riski 2- 5 kat daha yüksektir ve bu nedenle daha düzenli kontrollerini yaptırmalıdırlar.
• Hiç doğum yapmamış olmak; bu kadınlarda risk yükselmektedir.
• İlk doğumunu 30 yaş sonrası yapmış olmak: İlk çocuğu doğurma yaşı önemlidir. İlk çocuğunu 30 yaşından sonra doğuran kadınlarda meme kanseri görülme riski artar.
• Hiç emzirmemiş olmak: Bu kadınlarda meme kanseri riskinin daha yüksektir.
• Daha önce memede iyi huylu da olsa kitle ve tümörlerin saptanmış olması
• Östrojen hormonu tedavisi görmek: Menopoz nedeni ile uzun süre östrojen tedavisi (10 yıldan fazla) gören kadınlarda, meme kanseri riski artmaktadır.

Östrojen nedir? Ne işe yarar? Eksikliği ve fazlalığı ne tür sorunlar yaratır?

• Doğum kontrol hapı kullanmak: Farklı görüşler olsa da hafif bir risk artışı vardır.
• Alkol kullanmak: Günde 15 g’dan fazla alkol alanlarda, risk 1.5 kat artar.
• Sigara kullanmak: Sigara meme kanseri riskini arttırmaktadır.
• Obezite: Menopoz sonrasında vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan kadınlarda meme kanseri riski zayıf kadınlara göre çok daha fazladır.
• Hareketsizlik: Daha az hareket eden kadınlarda meme kanseri riski artmaktadır.

Meme kanseri teşhisi

Öncelikle bilinmelidir ki memedeki 10 kitleden 8’i iyi huyludur, yani kanser değildir. Fakat yine de memede ele gelen farklı bir yapı veya kitleye rastlarsanız mutlaka uzman bir doktora görünmek gerekir. Erken tanı için izlenmesi gereken yollar şunlardır:

Meme kanserinde mamografi

40 yaş ve üzerindeki kadınların her yıl mamografi çektirmeleri önerilmektedir. Mamografi, memenin röntgen filmidir. Tüm işlem yaklaşık 20 dakika sürmektedir. Her zaman kanser tanısında yeterli olamayacağı için meme kanseri riski yüksek olan kadınlarda ultrason veya MRG (manyetik rezonans görüntüleme) gibi farklı tarama yöntemleri de önerilebilir.

Meme kanseri hakkında doğru bilinen 12 yanlış

Klinik meme muayenesi

Yirmili ve otuzlu yaşlarda tercihen üç yılda bir, 40 yaşından sonraysa her yıl bir uzmana düzenli olarak klinik meme muayenesi (KMM) yaptırmak erken teşhis için oldukça önemlidir. Ayrıca eğer bilmiyorsanız kendi kendine meme muayenesinin nasıl yapıldığını da bu muayene sırasında öğrenebilirsiniz.

Kendi kendine meme muayenesi

Meme kanseri belirtilerini tanımak meme kanserinin ilerlemesine engel olabilmek adına çok önemlidir. Bu nedenle kişinin kendi meme yapısını tanıması ve risk faktörlerini bilmesi gerekir. Meme kanseri belirtilerini fark edebilmek için her kadın 20 yaşından sonra ayda bir kez kendi meme muayenesini yapmalıdır. Böylece yeni ortaya çıkan kitleleri erken dönemde fark edebilecek kadar meme yapısını tanır duruma gelir.

Kendi kendine meme muayenesi adet bitiminden 5-7 gün sonra, hormon etkisinin en az olduğu dönemde yapılmalı; adet görmeyen kadınlar ise ayda bir belirledikleri herhangi bir günde fakat her ay aynı güne denk getirecek şekilde bu muayeneyi yapmalıdırlar.

Ayna karşısında meme kanseri muayenesi

• Üstünüz çıplak bir şekilde ayna karşısına geçin ve kollarınız yanlarda serbest olarak dururken, memelerinizin büyüklüğünde, şeklinde, dokusunda veya cildinde herhangi bir farklılık olup olmadığına bakın.

Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri

• Daha sonra ellerinizi kalçalarınıza koyup sıkıca bastırın. Her iki yana dönerek memelerinizin dış kısımlarını da gözleyiniz.
• Omuz ve dirseklerinizi, meme kaslarınızı sıkılaştırmak amacıyla, öne doğru döndürerek öne doğru eğilin; memeleriniz öne doğru düşecektir. Bu sırada, memelerinizdeki, şekil ve dış hat değişikliklerini inceleyin.
• Ellerinizi başınızın arkasında birleştirip sıkıca kavrayınız ve dirseklerinizi arkaya doğru açın. Her iki yana dönerek memelerinizin dış yüzlerini ve özellikle alt yüzlerini kontrol edin. Bu bölgeyi görebilmek için gerekirse memelerinizi elleriniz ile kaldırın.

Ayna karşısında meme kanseri muayenesi aşamaları

• Meme ucundan herhangi bir akıntı olup olmadığını gözlemlemek için işaret ve baş parmağınızı meme başının çevresindeki bölgeye yerleştirin ve meme başını bitişine doğru çekin. Bu işlemi diğer göğsünüz için de tekrarlayınız.

Yıkanırken meme muayenesi nasıl yapılır

• Memenin içindeki değişiklikleri daha kolay hissedebilmek için ellerinizi sabun ile kayganlaştırın. Bir kolunuzu yukarı doğru kaldırın. Muayene için öteki elinizin 2,3 ve 4. parmaklarını birleştirin ve parmaklarınızın iç yüzleri kullanarak cildinize hafifçe bastırın ve tüm meme ve koltuk altı bölgenizi kontrol edin. Böylece meme üst dış kadrandaki yoğunlukları daha kolay fark edebilirsiniz.
• Koltuk altından başlayarak, memenin dışından büyük bir daire çizin. Gittikçe daireleri küçülterek meme başına doğru tüm bölgeyi muayene edin. Daha sonra yine koltuk altınızdan başlayarak parmaklarınızı yukarı aşağı hareket ettirin. Hareketleri içe doğru kaydırarak devam edin ve memenin alt sınırına kadar geldiğinizden emin olun.
• Meme dış sınırından meme başına doğru parmaklarınızı yıldız şeklinde hareket ettirerek tüm meme dokusunu kontrol edin. Sonra koltuk altını tekrar kontrol edin.

10 soruda meme kanseri ile ilgili merak ettiğiniz soruların yanıtları

Sırt üstü yatarak meme muayenesi nasıl yapılır?

• Yatın ve sağ omuzunuzun altına küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu yerleştirin. Sağ elinizi başınızın arkasına koyun. Yine parmaklarınız bitişik ve düz bir şekilde sol elinizi sağ göğsünüzün üst kısmına koyun. Daha kolay muayene için vücut losyonu ya da yağı kullanabilirsiniz.
• Saat yönünde küçük dairesel hareketler ile ilerlerek tekrar başlangıç noktasına gelene kadar bütün yüzeyi muayene edin. Daire tamamlanınca, aynı dairesel hareketi bu sefer meme başının etrafında tekrarlayın. Bu şekilde tüm meme yüzeyini tarayıncaya kadar devam edin. Koltuk altına doğru olan daha yukarı alanları da muayene ettiğinizden emin olun.
• Parmaklarınızı düz olarak doğrudan meme başının üzerine yerleştirin ve çevresindeki herhangi bir değişiklik olup olmadığını kontrol edin. Meme başını nazikçe içeri doğru bastırın. Kolaylıkla hareket ettiğinden emin olun. Daha sonra aynı basamakları diğer göğsünüz için de tekrarlayın.
• Yüksek risk durumunda: Meme kanseri açısından yüksek risk taşıyan kadınların, doktorlarının düzenli kontrolü altında daha erken mamografiye başlamaları, ek tetkikler yaptırmaları ya da daha sık muayene olamları gerekebilir.

Meme Kanseri şüphesi varsa ne yapılmalı?

Meme kanseri için kullanılan görüntüleme testleri

• Tanı Mamografisi: Mamografiler çoğunlukla tarama için kullanılsa da, kanser şüphesi durumunda da kullanılır ve bu teste tanı mamografisi denir.

Detaylı kanser belirtileri! Bunları bilmek hayatınızı kurtarabilir

• Meme ultrasonu: Ultrason, vücudun bir bölgesini görüntülemek için ses dalgalarını kullanır. Ultrason, mamografi ile birlikte kullanılabilecek iyi bir yöntem haline gelmiştir. Ayrıca bir ultrason, kanser olabilecek katı bir kitle ile genellikle kanser olmayan sıvı dolu bir kisti ayırt edebilir.
• Duktografi: Özel bir röntgen tetkiki olup, meme başı akıntısının sebebinin belirlenmesinde bazen yardımcı olmaktadır.
• MRG (manyetik rezonans görüntüleme): Bir MRG, vücudun ayrıntılı görüntülerini üretmek için x-ışınları değil manyetik alanlar kullanır. Aynı zamanda meme kanseri açısından yüksek risk taşıyan kadınlar için mamografi ile birlikte kullanılabilir.
• Biyopsi: Eğer diğer testler kanserin var olduğunu düşündürüyorsa, kesin olarak öğrenmenin yolu biyopsi yaptırmaktır. Bu işlem sırasında, ilgili alandan hücreler alınarak mikroskop altında laboratuvarda incelenir. Birçok farklı biyopsi türü vardır:
  • İnce iğne aspirasyon biyopsisi: Küçük bir hücre örneğini çıkarmak için ince bir iğne kullanır. Biyopsi net bir sonuç vermediği takdirde veya doktorunuz hâlâ emin değilse, ikinci bir biyopsi veya farklı türde bir biyopsi yapılması gerekebilir.
  • Stereotaktik kalın iğne biyopsisi: Daha büyük ya da birkaç doku örneği çıkarmak için daha kalın bir iğne kullanır. Hataneye yatmak gerekmez, o bölge lokal anestezi ile uyuşturulur.
  • Cerrahi biyopsi: Yumrunun bir kısmının veya tamamının çıkarılması işlemidir. Bu işlem genellikle hastaneye yatmadan lokal anestezi ile gerçekleştirilir.

Anestezi nedir? Nasıl uygulanır? Anestezist ne iş yapar?

• • Biyopsi laboratuvar testleri: Biyopsi ile alınan dokular laboratuvarda incelenerek tümörde iyi huylu veya kanser ayırımı yapılır. Kanser değilse ek bir tedavi gerekmez. Eğer kanserse, kanserin türü ve büyüme hızı hakkında bize bilgi verir ve tedavi sürecini yönetmek anlamında doktora yardımcı olur.

Meme Kanseri Yayılımını Bulmak İçin Kullanılan Testler

• Akciğer filmi: Bu tetkik kanserin akciğerlere yayılıp yayılmadığını görmek için yapılır.
• Kemik sintigrafisi: Kanserin kemiklere yayılıp yayılmadığı görebilmek için yapılan bu tetkikte hastaya düşük dozda radyasyon verilir.
• BT (bilgisayarlı tomografi): BT, çeşitli açılardan birçok görüntünün alındığı özel bir röntgen türüdür. Kanserin karaciğer veya diğer organlara yayılıp yayılmadığının gösterilmesinde bu tetkikten yararlanılabilir. Ayrıca, biyopsi iğnesinin şüpheli bölgeye yerleştirilmesinde kılavuz olarak da kullanılabilir.

• MRG (manyetik rezonans görüntüleme): BT’ye göre biraz daha uzun sürdüğü ve daha dar bir alanda çekim yapıldığı için biraz daha rahatsızlık verici olan bu görüntüleme yöntemiyle kanserin beyin ve omuriliğe yayılımı gözlemlenir.

Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

• PET (pozitron emisyon tomografi) tetkiki: Bu tetkik kanserin yayıldığı biliniyorsa fakat nereye yayıldığı bilinmiyorsa kullanılır. İçinde radyoaktif atom bulunduran bir tür şeker ve özel bir kamerayla kanser hücreleri görüntülenir. Çünkü kanser hücreleri bol miktarda şeker emerler. Ayrıca lenf bezleri alınmadan önce kanser kontrolü yapılması için de kullanılabilir.

Meme kanseri evreleri 

• Evre 0: Başlangıç evresidir, meme kanseri olma riskinin yüksek olduğu anlamına gelir. Anormal hücreler, kanalın dışına çıkıp etrafındaki meme dokusuna yayılmamıştır.
• Evre 1: Kanserli dokunun henüz 20 mm’den küçük olduğu aşamadır. Bu evrede kanserli hücre lenf benzlerine geçmemiştir. Tedavi için lenf bezleri alınır ve radyasyon tedavisi uygulanır. Tedaviyi kemoterapi ve hormonoterapi ile desteklenebilir. Gerek duyulursa kanserli dokular ameliyat ile alınır.
• Evre 2: Tümörün 20-50 mm aralığında olduğu evredir. Kanserli hücreler henüz lenf bezlerine sıçramamıştır. Evre 1’deki ile aynı tedavisi yöntemleri uygulanır.
• Evre III A: Memedeki kanserin dokusu çapının 5 cm civarında olduğu aşamadır.
• Evre III B: Bu evrede tümör göğüs duvarına veya meme derisine doğru büyür ve veya göğüs kemiğinin altındaki lenf bezlerine yayılmıştır.
• Evre III C: Kanserin göğüs kemiğinin altındaki ve koltukaltındaki lenf bezlerine, ya da köprücük kemiğinin altındaki veya üstündeki lenf bezlerine yayıldığı durumdur.
• Evre IV: Bu evrede kanser başka dokulara (vücudun diğer bölgelerine sıçrama) yayılarak metastaz yapmış haldedir. Bu evredeki meme kanseri tedavisinde hasta ömrünün uzatılması ve yaşam kalitesinin arttırılması hedeflenir. Kemoterapi ve hormonoterapi tedavisi uygulanabilir. Pek çok tedavi yöntemi birlikte uygulanabilir.

Meme kanseri tedavisi

Meme kanseri erken aşamada teşhis edildiğinde kolaylıkla tedavi edilebilir. Günümüzde pek çok etkili ilaç ve cerrahi yöntem ile hastaların çok önemli bir kısmı tam şifaya kavuşabiliyor. Erken aşamada özellikle ameliyat ile kanserli doku alınmakta ve koruyucu bazı tedaviler beraberinde uygulanabilmektedir. Hastanın durumu ve meme kanserinin evresine göre, cerrahi, kemoterapi, radyoterapi, hormonal tedaviler ve hedefe yönelik pek çok ilaç tedavisi hastaların hayat kalitesini ve şifa şansını arttırmaktadır.

Başlıca meme kanseri tedavileri:

• Lumpektomi: Kanserli hücreleri ameliyat yolu ile alınması işlemidir. Bu yöntemde, kanserli hücreleri çevre dokular ile birlikte çıkarılır. Ameliyattan sonra memenin büyük bölümü yerinde kalır. Hastanın durumuna göre, gerek görülürse radyoterapi uygulanır.
• Mastektomi: Bu işlemde meme dokuları ile birlikte tamamen alınır. Bazı durumlarda meme derisi ve ucu yerinde bırakılarak ardından estetik cerrahi ile görünümü korunur.
• Radyoterapi: Yaygın kullanılan bir tedavi yöntemidir. Yüksek enerjili x-ışınları kanserli hücreleri yok etmek için kullanılır. Bir radyoterapi cihazı ile vücuda yüksek enerjili radyasyon ışını tedavisi uygulanır. Genellikle cerrahiden sonra uygulanır.

Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri

• Kemoterapi: Kemoterapi, kanserli hücreleri yok etmek için uygulanan bir grup ilaç tedavisini içerir. Ağızdan verilen tabletler şeklinde olabileceği gibi damardan da uygulanabilir. Günümüzde yan etkileri giderek azalmaktadır. Her meme kanseri hastasına kemoterapi uygulanması gerekmez; hastalığın evresine göre karar verilir.

Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?

• Hormonal terapi: Endokrin terapisi olarak da bilinen bu yöntem uygun hastalara yapılır. Bu tedavi göğüs kanserinin erken veya geç evrelerinde kullanılabilir. Postmenopozal hastalara farklı türde hormonal ilaçlar verilir. Tamoksifen, ise tekrarlayan meme kanseri riskini azaltmak için kullanılan bir ilaçtır.
• Hedefe yönelik terapi: Kemoterapiden farklı olarak, hedeflenmiş terapi, etkilenen spesifik genler, proteinler ve dokular üzerinde etkilidir. Doğru hasta grubunda çok başarılı sonuçlar vermektedir. Bu ilaçlar yalnızca kanserli hücrelerin büyümesini ve yayılmasını engeller. Sağlıklı hücrelere hasar vermediği için yan etkileri sınırlıdır.
• Kombinasyon tedaviler: Meme kanseri vücudun diğer bölgelerine yayılırsa, (metastaz) daha agresif bir tedavi uygulamak gerekebilir. Bunun için başta kemoterapi, hedefli terapi ve hormon terapilerinin beraber kombinasyon şeklinde uygulanması gerekir. Amaç tüm yöntemleri birlikte kullanarak kanserli hücrelerden kurtulmaktır.
• Tamamlayıcı tedavi: Bazı meme kanseri hastaları için yaşam kalitesini arttıran destek tedaviler fayda sağlayabilmektedir. Tamamlayıcı terapilerin amacı, hastalığa bağlı stres ve duygusal baskıyı hafifleterek tedavinin yan etkilerini azaltmaktadır. Evde yapılan bu tedaviler arasında, sağlıklı beslenme, egzersizler, vitamin destekleri, akupunktur ve masaj teknikleri bulunmaktadır. Tamamlayıcı tedaviler amacı tedavi değildir; hastalığın yan etkilerini hafifletmektir. Bknz:>>> Breast cancer

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör