Melatonin nedir? Uyku hormonunun faydaları ve eksikliği

Melatonin, vücut fonksiyonlarını kontrol eden başlıca hormonlardan biridir; uyku hormonu olarak da bilinir. Karanlıkta salınımı artar ve uykuya dalmayı sağlar. Az salgılandığında insomnia gibi uykusuzluk sorunlarına yol açar. Aşırı uykusuzluk, kulak çınlaması ve Alzheimer gibi sorunların çözümü için melatonin takviyesi yapılır. Hap şeklinde satılan bu takviyelerin bilinen bir yan etkisi yoktur. Antioksidan özellikleri olduğu için yaşlanmaya karşı takviye olarak da kullanılmaktadır.

Melatonin nedir?

Melatonin ne işe yarar?

Bu hormon, vücudun saati gibidir, vücuda ne zaman uykuya dalması, ne zaman uyanması veya yemek yemesi gerektiğini söyleyen hormondur. Aynı zamanda vücut ısısının, hormon seviyelerinin ve kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur.

Kortizol (stres hormonu) nedir? Ne işe yarar? Yüksekliği ve düşüklüğü

Uykusuzluk problemi (insomnia) veya jetlag yüzünden uyku dengesizliği yaşayan kişiler takviye alarak hormon seviyesini yükseltirler. Çoğunlukla inek epifiz bezinden üretilen bu hapların çok az yan etkisi vardır ve birçok faydası bulunur. Antioksidan olarak kullanılır, yaşlanmayı geciktirici özelliği vardır, kör insanların gece ve gündüz döngülerinin oluşturulmasına yardımcı olur. (2)

Melatonin almak uykusuzluğa iyi gelir mi?

Melatonin nasıl salgılanır?

Epifiz bezi tarafından salgılanan melatonin, gözdeki retina tabakasının ışığı algılaması ile bağlantılı olarak çalışır. Gözdeki ışığı algılayan hücreler beyindeki hipotalamus bölgesine ışığın durumuyla ilgili sinyal gönderir. Bu sinyaller daha sonra epifiz bezine gönderilir ve  hormon salgılanır. Karanlıkta bu hormonun salgılanışı artar ve aynı zamanda vücut ısısının düşmesi, solunum hızının azalması gibi uykuyu teşvik eden bazı değişiklikler meydana gelir. Melatoninin seviyesi gündüz süresince düşük olur. (4)

Uykusuzluk (insomnia) nedenleri ve iyi bir uyku için pratik çözümler

Melatoninin faydaları

• Antioksidan olarak kullanılır.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren ve iltihaplanmayı azaltan bir etkisi olduğu bilinmekle birlikte sürecin nasıl işlediğine dair çalışmalar devam etmektedir.
• Yağ hücrelerini düzenler.
• Nörolojik dejenerasyon hastalığı ve akut pankreatit hastalığında koruyucu rolü vardır.
• Antioksidan özelliği ile hücrelerin hasar görmesini engeller, göz sağlığını korur.

Melatonin eksikliği neden olur?

Ne tür sorunlar yaratır?

Melatonin hormonunun az salgılanması eksikliğe yol açar. Uyku bozukluğundan psikolojik rahatsızlıklara kadar pek çok durumu etkilediği bilinen bu durumun ilişkili olduğu hastalıklar: (5)

• İnsomnia: Uykusuzluk hastalığı
• Jet lag: Ülkeler arası uçuşlardaki saat farkından oluşan uykusuzluk durumu
• Gecikmiş uyku fazı sendromu: Vücudun günlük döngüsünün gereğinden uzun olması
• Gece gündüz vardiyası ile çalışan kişilerdeki uyku bozuklukları melatoninin eksikliğinden kaynaklandığı bilinen durumlardır.

Melatonin eksikliği belirtileri

• Uyku bozuklukları
• Sürekli depresyonda olma ve kaygılı hissetme
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kalpte çarpıntı
• Cinsel isteksizlik veya cinsel işlev bozuklukları

Uyku apnesi nedir? Apne belirtileri, testi, tanısı ve tedavisi

Melatonin eksikliği tedavisi

Melatonin hormonu en çok gece 23.00 ile 5.00 arası salınmaktadır ve salgılanması için karanlık ortam gerekmektedir. Çok geç yatıp geç kalkmak da uyku bozukluklarına yol açabilmektedir. Bu nedenle özellikle bu saatlerde uyumaya özen göstermek ve ışıklı ortamda uyumamak melatonin eksikliğini önleyebilir. Çocuklarda bu sorunun yaşanmaması için bir uyku düzeni oluşturmaya özen gösterilmelidir.

Melatonin ve depresyon

Yeterli ve kaliteli uyku uyuyamamak yorgunluk halsizlik ve depresyon gibi sonuçlar doğurabilir. Melatonin hapları, bu belirtileri yaşayan kişilerde vücudun günlük ritmini düzenlemek için kullanılmaktadır. Ancak son yıllarda yapılan bazı çalışmalar bu haplar depresyona neden mi oluyor sorusunu gündeme getirmiştir. 2016’da yayınlanan bir araştırma, melatonin kullanımına bağlı olan ciddi bir olumsuz etki olmadığını göstermiştir.

Melatonin ilaçları

Melatonin dünya çapında kullanılan bir diyet takviyesidir. Uyku bozukluklarını düzenlemek için kullanılsa da farklı sağlık sorunları üzerinde güçlü etkisi vardır. İlaçlar kısa süreli kullanımda güvenli olmakla birlikte uzun süreli kullanımıyla ilgili yeterli bulgu oluşmamıştır.

Serotonin nedir? Ne işe yarar? Serotonin eksikliği ve arttıran gıdalar

Melatonin ilaçları hangi amaçlarla kullanılır?

İlaçlar, uyku bozukluklarını gidermenin yanında, bağışıklık sistemi fonksiyonlarında, kan basıncını düzenlemede ve vücudun kortizol seviyesini yönetmede rol oynar. Güçlü bir antioksidan olarak farklı hastalıkların tedavisinde kullanılır.

Araştırmalar melatoninin göz sağlığını iyileştirmede, mevsimsel depresyon belirtilerinin azaltılmasında ve reflü gibi mide sorunlarının giderilmesinde etkili olduğunu göstermektedir.

Melatonin hapı nedir, ne için kullanılır?

Melatonin hapı, vücutta doğal olarak bulunan melatoninin laboratuvar koşullarında yapay olarak üretilmiş formudur. Pek çok sağlık sorununda destek tedavi olarak kullanılmaktadır.

• Uyku sorunlarında

• Mevsimsel depresyon tedavisinde

Mevsimsel depresyon ya da kış depresyonu olarak bilinen duygu bozukluğu durumu, genellikle sonbahar sonu kış başlangıcında görülür ve dünya genelinde nüfusun %10’unu etkilediği bilinmektedir. Bazı araştırmalar mevsimsel ışık değişikliğinden kaynaklandığını, ışık değişiminin sirkadiyen ritmimizi etkilediğini, depresyonun bununla bağlantılı olabileceğini göstermektedir.

Depresyon tedavisi: Hangi yöntem etkili? Psikoterapi mi, ilaç tedavisi mi?

Melatonin, sirkadiyen ritmi düzenlemede etkili olduğundan mevsimsel depresyon belirtilerini azaltmak için düşük dozlarda kullanılır. Ancak bipolar bozukluk, depresyon gibi rahatsızlıkların semptomlarını azaltmada etkili olmadığı görülmüştür. Konu ile ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Sirkadiyen ritim nedir?

Sirkadiyen ritim, günlük bir döngüyü takip eden fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişikliklerdir. Öncelikle ışığa ve karanlığa tepki vererek hareket eder. Geceleri uyumak ve gündüz uyanık olmak, ışığa bağlı sirkadiyen ritmine bir örnektir. Sirkadiyen ritim, hayvanlar, bitkiler ve birçok küçük mikrop dahil olmak üzere çoğu canlıda bulunur. (7)

Horlama neden olur? Horlamaya ne iyi gelir, nasıl tedavi edilir? 

• Kanser tedavisinde

Melatonin hem kanserin önlenmesinde hem de kanserde ek tedavi olarak kullanılabilir. Birçok çalışma melatoninin meme kanseri hücrelerinin, rahim ağzı kanseri hücrelerinin ve yumurtalık kanseri hücrelerinin büyümesini engellediğini göstermiştir. (8)

• Bağışıklığı güçlendirir

Bir dizi deneysel çalışma, melatonin ve bağışıklık sistemi arasında yakın bir bağlantı olduğunu, melatoninin bağışıklık arttırıcı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.  Melatoni, viral ve bakteriyel enfeksiyonlar sırasında bağışıklık tepkisinin uyarılması için kullanılabilir ve bağışıklık reaksiyonunu güçlendirebilir.

• Büyüme ve hücresel yenilenmeyi teşvik eder

• Göz hastalıklarının tedavisinde

Melatoninin hücre hasarını önleyici özelliği ve içerdiği antioksidanlar ile gözleri sağlıklı tutmada etkilidir. Glokom ve yaşa bağlı dejenerasyon gibi göz hastalıklarının tedavisinde etkili olduğu görülmüştür.

• Mide rahatsızlıklarında

Mide asitlerinin salgılanmasını engellediği gözlenen melatonin, diğer mide ilaçları ile birlikte alındığında mide rahatsızlığının giderilmesinde etkili olmuştur.

• Alzheimer tedavisinde

Alzheimer ve benzeri nörolojik rahatsızlıklar üzerine yapılan birkaç araştırma, melatoninin hücre hasarını önleyici özelliğinin bu hastalıkların tedavisinde etkili olabileceğini göstermektedir.

• Kalp hastalıklarında

Takviyelerin kalp hastalıklarında koruyucu ve destekleyici olarak kullanılabileceğini gösteren kanıtlar vardır.

• Tinnitus tedavisinde

Kulak çınlaması şikayeti olan kişilerde, düzenli olarak takviye kullanıldığında hem çınlamanın azaldığı hem de uyku kalitesinin arttığı gözlenmiştir.

• Baş ağrısında

Baş ağrısı için kullanıldığında, özellikle migren gibi bölgesel baş ağrılarında olumlu sonuçlar gözlenmiştir.

Melatonin hapının yan etkileri

Belirtilen yaygın yan etkiler:

• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Uyku sersemliği

Daha az yaygın olan yan etkileri:

• Kısa süreli depresyon,
• Hafif kaygı,
• Mide krampları,
• Hafif titreme
• Sinirlilik hali
• Kafa karışıklığı ve oryantasyon kaybı
• Tansiyon düşüklüğü olarak sayılabilir.

Kimler melatonin hapı kullanmamalı?

• Bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalığı olanlar
• Kan sulandırıcı ilaç kullananlar
• Diyabet hastaları
• Felç riski olanlar
• Hemofili gibi kanama bozuklukları olanlar
• Depresyon hastaları.

Melatonin bandı nedir, ne için kullanılır?

Melatonin eksikliği için kullanılan bu bant, kişinin günlük ihtiyacını karşılamak üzere deri üzerine yapıştırılan ve 24 saat etkili olan bir üründür. Hapı ile aynı amaçla kullanılır.

Melatonin ilaçları kullanmak güvenli mi?

Güvenli melatonin dozu nedir?

Melatonin için ideal dozaj kişiden kişiye değişir. Vücut ağırlığı, metabolizma ve genel sağlık durumu gibi çeşitli faktörler de vücudun melatonine tepki verme şeklini etkileyebilir. Önerilen günlük doz; yetişkinler için 0.2 mg ile 5 mg arasındadır. Bu dozun yatmadan 1 saat önce alınması tavsiye edilir.

Melatonin içeren antidepresanlar

• Melatonina tablet
• Valdoxan

Melatonin hormonunu artıran yiyecekler

• Kızılcık, vişne, muz, böğürtlen, çilek, elma, portakal,
• Rezene, papatya, deve dikeni, anason,
• Ceviz, fındık, fıstık, kestane, badem, ayçiçeği, susam, çemen, keten tohumu
• Yulaf,

Elmanın faydaları nelerdir, neye iyi gelir? Elma ve kabuğundaki vitaminler

• Salatalık, kabak, patlıcan, domates,
• Soğan, patates, ıspanak, bezelye,
• Karnabahar, brokoli, lahana,
• Barbunya, kuru fasulye, nohut, mantar. (10)

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör