Mamografi vasküler kalsifikasyonların erken tanısında ultrason ve MR’dan daha üstün

Yaptıkları bilimsel çalışma sonunda “Meme kanserini tespit etmenin yanısıra mamografi, ateroskleroza sekonder ortaya çıkan vasküler kalsifikasyonların saptanmasında oldukça başarılı olduğunu söyleyen Düzen Laboratuvarlar Grubu Radyoloji Uzmanı Dr. Aykut Kadıoğlu, mamografinin, memedeki vasküler kalsifikasyonların belirlenmesinde ultrason ve MR’dan daha üstün” olduğu sonucuna ulaştıklarını açıkladı. Uzm. Dr. Aykut Kadıoğlu, Medikal Akademi Ankara Temsilcisi Hatice Pala Kaya’ya ‘Quant Imaging Med Surg 2021’de yayınlanan “Mamografinin saklı gerçeği: Koroner Arter Hastalığı Erken Tanısındaki Rolü” başlıklı çalışmasına yönelik bilgi verdi.

Memedeki vasküler kalsifikasyonların sayısı arttıkça, koroner ateroskleroz riski de artıyor

Uzm. Dr. Kadıoğlu, şu bilgileri verdi: “Bunun koroner aterosklerozu destekleyebileceğini düşünerek yola çıktık. 3 bin 600 mamografi taraması üzerine yaptığımız çalışmada, memedeki vasküler kalsifikasyonların sayısı ve ciddiyeti arttıkça, koroner ateroskleroz riskinin de arttığını istatiksel olarak saptamış olduk. Tabii bu da mamografi taramasının meme kanserini saptama faydası ötesinde bize hiç beklemediğimiz koroner ateroskleroz tanısı ve hatta ciddiyeti hakkında da bilgi verebilecek değerli ve hiçbir ek maliyet ya da radyasyon yüklemeden böyle bir fayda sağlayabileceğini göstermiş olduk.”

Mamografi nedir? Ne için, nasıl çekilir? Sonucu nasıl değerlendirilir?

Çalışmada 5 yıllık mamografilerin taramasının verilerinin incelendiğini belirten Uzm. Dr. Kadıoğlu, veriler üzerinde 1 yıl çalıştıklarını ve 6 yıllık bir sürecin ürünü olarak sonuca ulaştıklarını anlattı. Mamografinin kadınlarda en sık görülen kanser türü olan meme kanserinin erken tanısı için kullanılan vazgeçilmez ve kolay erişilebilir bir tarama yöntemi olduğunu hatırlatan Uzm. Dr. Kadıoğlu, mamografinin, ateroskleroza sekonder ortaya çıkan vasküler kalsifikasyonların saptanmasında da çok başarılı olduğunu vurguladı.

“Mamografi, memedeki vasküler kalsifikasyonların belirlenmesinde ultrason ve MR’dan daha üstündür” diyen Uzm. Dr. Kadıoğlu, mamografi taraması yapılan kadınların yaş düzeyleri nedeniyle aterosklerotik kardiyovasküler hastalık adayı olduklarını ancak meme arterial kalsifikasyonu (MAK) gibi subklinik aterosklerozu temsil eden verilerin klinik önemi, rutin değerlendirme sırasında göz ardı edilebildiğini kaydetti.

Toplam 3 bin 600 mamografi taraması değerlendirildi

Onkolojik perspektiften yaklaşımla MAK’ın, benign ve insidental bir bulgu olduğunu, mamografik tespitinin, hastanın koroner arter hastalığı için yüksek bir riske sahip olup olmadığını öngörebildiğini vurgulayan Uzm. Dr. Kadıoğlu, vasküler kalsifikasyonun, mortalite ve morbidite için önemli ve bağımsız bir risk faktörü olduğuna işaret ederek araştırmaya ilişkin şu bilgiyi verdi: “MAK, koroner arter hastalığı için kadınlara özgü bir risk marker’ı olarak tanımlanabilir mi sorusuna yanıt aramak üzere bir bilimsel çalışma planladık. Ocak 2022’de Quantitative Imaging in Medicine and Surgery dergisinde yayımlanan bu araştırmada; Ocak 2015 ile Aralık 2020 tarihleri arasında yapılan toplam 3.600 mamografi taraması değerlendirildi ve 302 mamografi MAK (+) olarak tanımlandı.

Meme kanseri neden olur? Belirtileri, tedavisi ve elle muayenesi

Aynı zamanda, görüntüleme veri tabanının retrospektif olarak gözden geçirilmesiyle, 5 yıl içinde mamografi taraması, karotis Doppler USG ve koroner BT (kalsiyum skorlaması) incelemesi yapılan tüm hastaların görüntüleri analiz edildi. Her bir hasta için tüm tetkiklerin “1 yıl içinde” yapılmış olması şart koşuldu. Ayrıca 60 MAK (-) mamografi, kontrol grubu olarak çalışmaya dahil edildi. Araştırmadaki 180 katılımcının tümünde; koroner arter kalsiyum skorları (BT), karotis intima-media kalınlıkları (USG) ile karşılaştırılarak istatistiksel anlamlı fark araştırıldı. Ayrıca kronik hastalıkların (hipertansiyon, diabetes mellitus, hiperlipidemi ve sigara kullanımı) MAK üzerine anlamlı bir etkisinin olup olmadığı istatistiksel olarak araştırılmıştır.⁽¹⁾

Bu araştırma ile memedeki vasküler kalsifikasyonları mamografik olarak skorlamak suretiyle, koroner ateroskleroz ile olası ilişkisini araştırdık. Ocak 2022’de Quantitative Imaging in Medicine and Surgery dergisinde yayımlanan bu çalışmada açıkladığımız üzere MAK skorlama sistemi, memedeki arterial kalsifikasyonların evresini, yani ciddiyetini objektif bir biçimde ve sayısal olarak tanımlamaktadır. Kalsifikasyon saptanan vasküler yapı sayısı (0-6 puan), tutulum gösteren vasküler segment uzunluğu (0-3 puan) ve kalsifik segmentteki lümen görünümünü (0-3 puan) dikkate alarak puanlama yapılır.

Meme arter kalsifikasyonunun hiç olmaması “0” olarak ifade edilirken, çoklu damar tutulumları ve çok yoğun kalsifikasyonların bulunduğu en yüksek skor “12” olarak belirtilir. MAK’ın derecesini sayısal olarak tanımlayan bu MAK skorunun 4 ve üzerinde oluşu memedeki ateroskleroz bulgularının ciddi düzeyde olduğunu göstermektedir.”

MAK skoru arttıkça koroner arter hastalığı riski de istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artış gösteriyor

Yüksek MAK skorlarının, koroner arter hastalığı ile ilişkili olduğunu; MAK skoru arttıkça koroner arter hastalığı riskinin de istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artış gösterdiğini araştırma sonucunda tespit ettiklerini belirten Uzm. Dr. Kadıoğlu, sonuçlarının literatürdeki diğer bazı araştırma sonuçlarıyla da paralellik gösterdiğini, MAK skorları ile karotis intima-media kalınlıkları ve koroner BT kalsiyum skorları arasında, özellikle ateroskleroz ciddiyeti arttıkça daha da anlamlı hale gelen bir korelasyon söz konusu olduğunu vurguladı.

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Özellikle 60 yaş altındaki ve bilinen koroner arter hastalığı olmayan kadınlarda mamografi taramasında 4 ve daha yüksek MAK skorunun saptanmasının, kişinin koroner ateroskleroz riskinin yüksek olduğunu ifade ettiğini ve koroner arter hastalığı erken tanı prosedürlerinin uygulanması için kişinin gerekli kardiyolojik testlere yönlendirilmesinin tavsiye edilmesi sonucunu çıkardıklarını dile getiren Uzm. Dr. Kadıoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “EKG, ekokardiyografi, efor testi, koroner BT (kalsiyum skorlama ve BT-Anjiyografi) ve girişimsel tedavi gerekirse koroner anjiyografi gibi incelemeleri içeren ileri kardiyolojik değerlendirme, koroner arter hastalığını erken teşhis ederek buna bağlı morbidite ve mortalite oranlarının azalmasına katkı sağlayacaktır. Bu da neticede, kişinin yaşam kalitesi ve beklenen yaşam süresine olumlu şekilde etki edecektir.

Söz konusu çalışmamız ve literatürdeki bazı örnekler, MAK ile kronik hastalık ve sigara ilişkisini de incelemiştir (1, 3, 4). Araştırmamızın sonuçları uyarınca; MAK ile diabetes mellitus arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki mevcuttur (p<0.005). Ayrıca tek değişkenli ve çok değişkenli istatistiksel analizlere göre yaş ve diyabetin, MAK ile ilişkili olduğunu belirledik (p<0.001). Hipertansiyon ile MAK arasında ise istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki saptamadık. Bu çalışmada, MAK ile hiperlipidemi arasında da anlamlı bir ilişki saptamadık. ABD verilerine göre yılda yaklaşık 250 bin kadın koroner arter hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu kadınların %60’ından fazlasının erken semptomları yoktur. Bu da kardiyovasküler risk değerlendirmesinin ve koroner arter hastalığının erken teşhisinin önemini ortaya koymaktadır. Koroner arter kalsifikasyonlarını saptayan BT, aortu içine alan direkt radyografiler ve MAK’ı tespit eden mamografi gibi tetkikler kardiyovasküler riski belirlemeye yardımcı olabilir.”

Uzm. Dr. Kadıoğlu, mamografide saptanan vasküler kalsifikasyonların klinik önemi ile ilgili literatürde çelişkili sonuçlar bulunduğunu da hatırlatarak, bazı çalışmaların MAK’ın koroner arter hastalığı riskini belirlemeye yardımcı olmadığı; MAK ile koroner ateroskleroz arasında anlamlı bir ilişki saptamamış olmalarına ilişkin, “MAK’ı evrelemememelerinin doğal bir sonucu olarak değerlendirdiklerini belirtti.

Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları

Uzm. Dr. Kadıoğlu, “Kantitatif değerlendirmelerimiz uyarınca, düşük bir MAK skoru, koroner ateroskleroz için daha düşük bir risk ortaya koymaktadır ki, bu noktada anlamlı bir korelasyon oluşmayabilir. MAK’ı sadece var-yok olarak tanımlamak suretiyle yapılacak bir araştırma, koroner ateroskleroz için doğru bir marker olamayacaktır. Çalışmamızda olduğu gibi tüm parametreler nicel olarak değerlendirilir ve derecelendirilirse, daha titiz ve ayrıntılı araştırmalar sonucunda ilgili veriler ilişkilendirebilir. Koroner arter kalsiyum skorlarının MAK ile kıyaslamalı olarak değerlendirilmesi, tek değişkenli ve çok değişkenli istatistik analizlerinin yapılması, böylesi bir sonuca ulaşmamızı sağlamıştır” dedi.

Mamografi, meme kanserini erken tespit etmenin yanı sıra koroner arter hastalığının erken tanısına da katkı sağlayabilir

Meme kanseri araştırılması için 40 yaş ve üzeri kadınlarda yıllık rutin yapılması önerilen mamografi taramasının, kanseri erken tespit etme getirisinin yanısıra, hiçbir ek maliyet ve ilave radyasyon maruziyeti oluşturmadan, bazı durumlarda koroner arter hastalığının erken tanısına bile katkı sağlayacağının altını çizen Uzm. Dr. Kadıoğlu şunları kaydetti:
“MAK ile koroner arter hastalığı, inme, karotid arter hastalığı ve periferik arter hastalığı arasındaki olası ilişki nedeniyle meme vasküler kalsifikasyonlarının irdelenmesi ve derecelendirilmesi, bu komorbid durumların erken teşhisi ve önlenmesi için klinik fayda sağlayabilir (8). Zira çalışmamız ve literatürdeki bazı benzer araştırmalar, MAK’ın koroner ateroskleroz için kritik risk faktörlerinden biri olduğunu ve yüksek MAK puanlarının, daha yüksek koroner kalsiyum skorları ile korele olduğunu tespit etmiştir.

Mamografi incelemelerinin güncel ileri teknolojik gereçlerle ve özenli bir şekilde yapılıp yorumlanması, meme lezyonlarının tespitine ilave olarak koroner arter hastalığının erken tanısına dahi katkı sunabilmektedir. Bu yüzden, benign bir bulgu olan meme vasküler kalsifikasyonlarının da mamografik olarak dikkatli ve detaylı bir şekilde incelenmesi, derecelendirilmesi ve yorumlanması son derece faydalıdır. Mamografi taramasının görece düşük maliyeti ve kolay ulaşılabilirliği büyük avantajdır. Ayrıca mamografi, halen meme kanseri tarama testi olarak kullanımdadır. Memedeki vasküler kalsifikasyonları tespit etmek için kullanılması, herhangi bir ekstra maliyet ve radyasyon maruziyetine yol açmaz”

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör