Mamografi kadınlarda meme kanserinin teşhisinde kullanılan önemli bir görüntüleme yöntemidir. Mamogram olarak da adlandırılan mamografi görüntüleri hem tanı hem de tarama aracı olarak kullanılır. Düzenli klinik muayeneler ve aylık kendi kendine muayenelerle birlikte, meme kanserinin erken teşhisinde hayati öneme sahiptir. Mamogramlar memede gelişen diğer hastalıklar ve sorunları da gösterebilir. Uzmanlar, 40 yaş ve üstü kadınların, her iki yılda bir düzenli olarak mamografi taraması yaptırmasını önermektedir. Ailesinde meme kanseri öyküsü olan kadınların 30 yaşından itibaren mutlaka mamografi çektirmesi önerilmektedir.
İçindekiler
Mamografi, özellikle meme dokusunun görüntülenmesi için düşük enerjili X ışını kullanan bir görüntüleme yöntemidir. Meme kanserinin erken teşhisinde çok önemli rol oynar. Kanser şüphesi ya da belirtisi olmadığında, sadece kontrol amaçlı uygulanan mamografi, tarama mamogramı olarak bilinir. Teşhis mamogramı, tarama mamogramından daha kapsamlıdır. Genellikle memenin birden fazla pozisyondan görüntülerini almak için daha fazla X ışını kullanılır.(1,2)
Meme kanseri neden olur? Belirtileri, tedavisi ve elle muayenesi
Dijital mamografi, klasik mamogramlarla aynı x-ışını teknolojisini kullanır, ancak memeden geçen x-ışınını kaydetmek için film yerine, katı hal detektörleri kullanılır. Bu dedektörler, içlerinden geçen x ışınlarını bilgisayara gönderilen elektronik sinyallere dönüştürür. Bilgisayar, bu elektronik sinyalleri bir monitörde görüntülenebilecek ve kullanılmak üzere saklanabilecek görüntülere dönüştürür.(3)
Hastanın çekim sırasındaki deneyimi açısından herhangi bir farklılık bulunmasa da dijital tarama, genç veya yoğunluğu yüksek göğüslere sahip kadınlarda kanser taraması için daha doğru bir tercih olabilir. Çoğu meme görüntüleme merkezi, filmden dijital mamografiye geçmiştir. (3)
Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?
Uzmanlar ve sağlık kuruluşları, kadınların düzenli mamografi çekimine ne zaman başlaması veya testlerin ne sıklıkla yapılması gerektiği konusunda farklı görüşlere sahiptir. Fakat genel görüş, 40 yaş ve üstü kadınların, her yıl ya da iki yılda bir, 50 yaşından itibaren ise yılda bir mamografi çektirmesi yönündedir.
Kişide veya ailede meme kanseri geçmişi varsa, taramaya 35 yaşında başlanabilir, daha sık mamografi çektirilebilir. Meme kanseri için yüksek riske sahip kadınların yıllık mamograma ek olarak meme MR’ı çektirmesi önerilir.
Doktorunuzla risk faktörleriniz, tercihleriniz ve taramanın yararları ve riskleri hakkında konuşarak birlikte, hangi tarama planının sizin için en iyisi olduğuna karar verebilirsiniz. (2)
Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?
Mamografi çekiminde özel bir röntgen makinesinin önünde durulur. Meme ameliyatı geçmişi varsa, teknoloji uzmanı yara izinin bulunduğu bölgeye küçük işaretler koyabilir. Bu, radyoloğa en yüksek nüks riskinin olduğu yerleri gösterecektir. Radyolog, göğsü şeffaf plastik bir plakaya yerleştirir. Plakayı hastanın boyuna uyacak şekilde ayarlar, göğsün rahat görüntülenmesini sağlayacak baş, kol ve gövde konumlandırılmasına yardımcı olur.
Başka bir plaka göğse yukarıdan sıkıca bastırarak meme dokusunu yaymak için birkaç saniye boyunca basınç uygular. Plakalar memeyi düzleştirir ve röntgen çekilirken sabit tutar. Bu rahatsız edici olabilir, ancak net bir resim elde etmeye yardımcıdır. Bulanık görüntü olasılığını azaltmak için röntgen çekilirken birkaç saniye nefes alınmaması istenebilir. Radyolog röntgen cihazını kullanmak için bir duvarın arkasına veya yan odaya girer. Röntgen, göğüslerin bilgisayarda görüntülenen siyah beyaz görüntülerini yakalar.
Memenin yandan görüntüsü için adımlar tekrarlanır. Her iki memenin de aynı şekilde röntgeni çekilir. Standart bir mamografide, her memenin hem üstten hem de yandan görüntüleri alınır. Doktor şüphelendiği bir alandan daha fazla çekim isteyebilir. (2)
Kalsifikasyonlar, hücre salgıları, hücre döküntüleri, iltihaplanma ve travma sonucu olabilir. Mikrokalsifikasyon denilen küçük, düzensiz birikintiler kanserle ilişkili olabilir. Daha büyük ve kalın kalsifikasyon bölgelerine, yaşlanma veya iyi huylu meme tümörleri (fibroadenom) neden olabilir. Çoğu meme kalsifikasyonu iyi huyludur ancak kalsifikasyonlar düzensiz ve çoğalmış görünüyorlarsa, radyolog ek tanısal görüntüler isteyebilir.
Anormal bir mamogram her zaman kanser anlamına gelmez. Kesin teşhis için ek mamogram, test veya muayene yapılması gerekir. Ek testler, sıkıştırma veya büyütme görünümleri olarak bilinen ek mamogramları ve ayrıca ultrason görüntüleme veya laboratuvar testi için bir göğüs dokusu örneğini çıkarmak için bir prosedürü (biyopsi) içerebilir.
Hasta, göğüs uzmanına veya cerraha yönlendirilebilir. Bu doktorlar meme problemlerini teşhis etmede uzmandır. Meme kanserini teşhis etmek veya kanser olmadığından emin olmak için takip testlerini yaparlar.
Röntgende kemikler beyaz, yumuşak doku gri tonlarda ve hava siyah görünür. Mamogram filminde, yağ gibi düşük yoğunluklu dokular yarı saydam görünür (yani siyah arka plana, daha koyu gri tonlara yaklaşır), oysa bağ ve salgı dokusu veya tümörler gibi yoğun doku alanları daha beyaz görünür.
Mamografi günümüzde meme kanseri için en iyi tarama yöntemi olsa da tüm meme kanserlerini her durumda tespit edemeyebilir. Fizik muayene ile saptanan bazı kanserler mamogramda görülmeyebilir. Kanser çok küçük olabilir veya koltuk altı gibi mamografi ile görülmesi zor olan bir bölgede bulunabilir. Mamogramlar, 5 kanserden 1’ini kaçırabilir. Bazı zor vakada muayenenin hassasiyetini artırmak için ultrason veya manyetik rezonans (MR) gibi ek tetkikler yapmak gerekebilir.
Bazı faktörler sağlıklı sonuç almayı engelleyebilir. Örneğin:
Mamografi taraması özel klinik ve hastanelerde ortalama olarak 250 -500 TL’ye mal olmaktadır. Ancak kadın ve aile sağlığı merkezlerinde, devlet ve üniversite hastanelerinde, eğitim ve araştırma hastanelerinde SGK kapsamında ücretsiz olarak tarama yaptırılabilir.
Eğer ailenizde meme kanseri olmuş yakınlarınız var ise 30 yaşından itibaren düzenli aralıklarla Mamografi çektirmeniz gerekir. Normalde kadınların 35-40 yaşından itibaren mamografi çektirmesi önerilir. 40-50 yaş aralığında ise 2 yılda bir, 50 yaşından itibaren her yıl bir kez mamografi çekimelidir.
Adet (regl) dönemlerinde kadınlar hormonal olarak değişim geçirir; meme dokusu hassaslaşır ve ödem oluşabilir. Bu nedenle mamografi çekiminin adetin 7'inci ve 14'üncü günleri arasında yapılması önerilir. Yani mamografi çekiminin adetten en az 7 gün sonra çekilmesi gerekir.
Mamografi sonucuna radyoloji uzmanları bakar ve değerlendirir. Mamografi diğer görüntüleme yöntemi gibi radyolojik bir tetkiktir. Bu nedenle uzman bir radyolog tarafından çekilip, yorumlanması gerekir. Mamografi için hangi bölüme gidilir? Mamografi çekimi için radyoloji bölümüne gitmek gerekir.
Mamografi teşhis için çekilmişse sonucu bir kaç günde çıkar. Ancak tarama için çekilmişse bu süre iki haftaya çıkabilir. Radyolog mamogramı yorumlar ve sonuçların yazılı raporunu doktora ve çekimi yapılan kişiye bildirir.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Mammography,2- What is mammography?,3- Mammograms,4- What Is Breast Cancer Screening?YAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?