Lupus hastalığı nedir? Kimlerde görülür? Belirtileri ve tedavisi

8 Ekim 2015 | 8 Aralık 2020 | Kategori: Romatizmal Hastalıklar, Sağlık Sözlüğü Print

727 Paylaşım

Lupus hastalığı; bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarını hedef alması sonucu gelişen, kronik inflamatuar bir hastalıktır. Cilt, böbrekler, kan hücreleri, beyin, kalp ve akciğerler dahil bir çok organ ve sistemi tutabilir. Lupus hastalığı bulaşıcı değildir. En sık 15-45 yaşları arasında görülen hastalık %90 oranında kadınlarda görülür. Lupusta birçok organ etkileyebildiği için teşhis edilmesi zor olabilir. Çok geniş spektrumda birçok şikayet ve bulguya neden olduğu için birçok hastalığı taklit edebilir. Lupusun en ayırt edici belirtisi, yüzde burundan yanaklara doğru uzanan kelebek tarzındaki cilt döküntüsüdür. Ancak bu belirti her lupus hastasında olmayabilir. Hastaların çoğunda halsizlik, cilt döküntüsü, artrit ve ateş bulunur. Kesin tedavisi yoktur ama ilaçlar ile kontrol altında tutulabilir.

İçindekiler

Lupus hastalığı nedir?

Lupus hastalığı, (sistemik lupus eritematoz) bağışıklık sisteminin hiperaktif hale geldiği ve normal sağlıklı dokulara saldırdığı kronik bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Yüzde kelebeğe benzer kızarık bir şekle neden olduğu için kelebek hastalığı olarak ta bilinir. Bu durum eklemlerde iltihaplanma, şişme ve deri, böbrekler, kan, kalp ve akciğerlerde hasarlara sebep olur. Lupus hastalığında, bağışıklık sistemini antijenler ve sağlıklı doku arasında ayrım yapamaz.

Bağışıklık sistemi antikorları, sadece antijenlere değil, sağlıklı dokuya karşı da yönlendirir ve bunun sonucunda vücutta şişlik, ağrı ve doku hasarı oluşur.

İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler

Hastalık, bazen ateş ile başlayarak enfeksiyonu taklit edebilir veya sinsi bir şekilde aylar ve yıllarca ateş, yorgunluk, halsizlik semptomları ile seyredebilir. Klinik seyir hafiften ciddi gidişe kadar değişebilir, tipik olarak değişen sürelerde remisyon ve alevlenmeler görülür.

Lupus hastalığı neden olur?

Lupus hastalığının tam olarak nedeni bilinmiyor olsa da, çevresel ve genetik faktörlerin hastalığın oluşumunda önemli etkisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca hormonlar, geçirilen hastalıklar ve kullanılan ilaçlar da lupus oluşumunu etkileyebilmektedir.

Lupus nedenlerini şu şekilde inceleyebiliriz:

Çevre: Yapılan bazı araştırmalarda güneş ışığı (UV), sigara, stres ve silika tozu gibi toksinlere maruz kalma gibi potansiyel tetikleyicilerin lupus hastalığına yakalanma riskini arttırdığını tespit edilmiştir.
Genetik: Bir ailede lupus öyküsü olması, kişiyi bu durumu yaşamak için biraz daha yüksek risk altında bırakabilir.
Hormonlar: Bazı çalışmalar östrojen seviyelerinde artış gibi anormal hormon düzeylerinin lupusa katkıda bulunabileceğini düşündürmektedir.
Enfeksiyonlar: Doktorlar hala sitomegalovirüs, Epstein-Barr veya hepatit C gibi enfeksiyonlar ile lupusun nedenleri arasındaki bağlantıyı inceliyorlar.
İlaçlar: Hidralazin (Apresolin), prokainamid (Prokanbid) ve kinidin gibi bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, ilaca bağlı lupus eritematozus olarak bilinen bir lupus türüyle bağlantılı bulunmuştur.

Prednol nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Aynı zamanda, lupus hastası bir kişi burada listelenen bilinen lupus potansiyel nedenlerinden hiçbirini yaşamamış da olabilir.

Lupus hastalığı kimlerde olur?

Lupus riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

- Kadın olmak: Lupus hastalığu % 90 oranında kadınlarda görülmektedir.
- Yaş: Lupus her yaştan insanı etkilese de, en sık 15 ve 45 yaş arasındaki kadınlarda görülür.
- Irk: Lupus, Afrikalı-Amerikalılar, İspanyollar ve Asyalılarda daha yaygındır.
- Genetik: Ailesinde lupus hastalığı bulunması riski arttıran faktörlerden biridir.

Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Lupus hastalığı çeşitleri

Sistemik lupus eritematozus (SLE)

Çoğu insan lupus hastalığı hakkında konuşurken aslında SLE’den bahsederler. “Sistemik”, hastalığın vücudun çeşitli kısımlarını etkileyebileceği anlamına gelir. SLE semptomları hafif veya şiddetli olabilir ve 15-45 yaş arası kişilerde daha yaygın olmasına rağmen, bu yaş aralığının öncesinde ya da sonrasında da görülebilir

Diskoid lupus eritematozus (DLE)

DLE, yüzünde, kafa derisinde veya vücudun başka bir yerinde kırmızı ve kabarık döküntülerin görüldüğü kronik bir cilt bozukluğudur. Etkilenen bölgelerde cilt kalınlaşabilir, pul pul dökülebilir ya da yaralar oluşabilir. Kızarıklık günlerce veya yıllarca sürebilir ve tekrarlayabilir. DLE’li kişilerin küçük bir yüzdesinde SLE gelişebilir.

Lupus hastalığı yüzde kelebeğe bezer bir iz bırakır

Subakut kutanöz lupus eritematozus

Subakut kutanöz lupus eritematozus, vücudun güneşe maruz kalan kısımlarında görülen deri lezyonlarını ifade eder. Lezyonlar yaraya sebep olmaz.

İlaç kaynaklı lupus

Bazı antisizan, yüksek tansiyon, tiroid ilaçları, antibiyotikler, antifungaller ve oral kontraseptif haplar, lupus hastalığına neden olabilir ilaçların bir dizi vardır. İlaçlar bırakıldıktan sonra semptomlar genellikle tamamen kaybolur.

Yenidoğan lupus

Neonatal lupus, SLE’li, Sjögren sendromlu ya da hiç hastalığı olmayan yeni doğmuş bebeklerde ortaya çıkabilen nadir bir hastalıktır. SLE’li annelerin çoğunun bebekleri sağlıklıdır. Bilim adamları neonatal lupusun kısmen annenin kanında anti-Ro (SSA) ve anti-La (SSB) olarak adlandırılan otoantikorlardan kaynaklandığından şüphelenmektedirler.

Doğumda, neonatal lupuslu bebeklerde deri döküntüleri, karaciğer sorunları ve düşük kan sayımı söz konusudur. Bu semptomlar genellikle çocuğun 6 aylık olduğu süre içinde düzelir, fakat bu hastalığın en ciddi sonucu doğuştan kalp bloğudur ve kalp pili takılmasını gerektirir ve ölümcül olabilir.

Romatoid artrit nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri

Hamilelikte lupus hastalığı

Lupuslu kadınlarda gebelik yüksek riskli olmasına rağmen, lupuslu kadınların çoğu hamileliklerinin sonuna kadar bebeklerini güvenli bir şekilde taşırlar. Genel olarak, lupus hastası kadınlar genel popülasyona kıyasla daha yüksek düşük doğum ya da erken doğum oranlarına sahiptir. Ek olarak, antifosfolipid antikorları olan kadınlar, plasentada kan pıhtılaşması riskinin artması nedeniyle ikinci trimesterde düşük riski altındadırlar.

Böbrek hastalığı öyküsü olan lupus hastalarının preeklampsi (vücuttaki veya hücrelerindeki dokularda aşırı su birikmesi olan hipertansiyon) riski yüksektir. Hamilelik öncesi gebelik danışmanlığı ve planlama önemlidir.

Lupusun hastalığı belirtileri

Burundan yanaklara doğru yayılan kelebek tarzında cilt döküntüleri
Güneşe maruz kalma ile ortaya çıkan veya kötüleşen cilt lezyonları (ışığa duyarlılık)
Raynoud fenomeni (soğuk veya stres altında el ve ayak parmakları gibi vücudun uç noktalarında gelişen solukluk, morarma ve sonra kızarmayla giden bir damarsal bozukluk durumu),
Ağız içinde yaralar,
Yorgunluk
Ateş
Göz kuruluğu
Baş ağrısı, kafa karışıklığı ve hafıza kaybı
Artritler, özellikle küçük eklemlerde sabah tutukluğu ve eklemlerde ağrı, şişme veya artropati (Jacood artropatisi),
Akciğer ve kalp zarında inflamasyona bağlı sıvı artışı (plörezi, perikardit); nefes alıp vermekle veya devamlılık gösteren göğüs ağrısı.
İdrarda kan veya protein olası veya böbrek fonksiyonunda bozukluk, ödem gelişmesi.

Lupus hastalığı belirtileri, hangi vücut sistemlerinin hastalıktan etkilendiğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İki lupus vakası birbirine benzemeyebilir. Birinde belirtiler aniden ortaya çıkarken, diğerinde yavaşça gelişebilir. Hastalık hafif veya şiddetli ya da geçici veya kalıcı olabilir. Lupus hastalarının bir çoğunda ataklar ve belirtiler bir süre kötüye gittikten sonra iyileşmektedir.

Ödem nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Lupus hastalığı teşhisi

Lupus tanısı koymak için öncelikli olarak hastanın semptomları göz önünde bulundurulur. Ayrıntılı tıbbi öykü ve fizik muayeneye ek olarak bu semptomlara neden olabilecek potansiyel durumları dışlamak adına bazı testler istenebilir.

Lupus için istenebilecek testleri şöyle sıralayabiliriz:

Laboratuvar testleri: Kandaki kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısını ve türünü belirlemek için kullanılan tam kan sayımı (CBC) istenebilir. Doktor tarafından sipariş edilebilecek diğer testler arasında, yüksek bağışıklık sistemi aktivitesini gösteren bir eritrosit sedimentasyon hızı, protein seviyeleri ve anti-nükleer antikor testi yer alır.
Görüntüleme testleri: Göğüs röntgeni ve ekokardiyogramlar, kalbin üzerinde veya etrafında sıvı birikimi olup olmadığını anlamaya yarayan iki görüntüleme testidir. Pozitif sonuçlar lupus hastalığını düşündürebilir.
Doku biyopsisi: Doktorlar, lupus hastalığına ait hücrelerin mevcut olup olmadığını belirlemek için lupus benzeri döküntü bölgesinden bir biyopsi örneği alabilir.

Hemogram nedir? Tam kan sayımı testi değerleri ne olmalı?

Bir doktor böbreklerin lupus nedeniyle hasar görüp görmediğini görmek için böbrek biyopsisi de yapabilir. Lupus ile ilgili böbrek hasarı lupus nefriti olarak adlandırılır.

Lupus hastalığı tedavisi

Lupus tedavisi, hastanın yaşadığı belirtilere göre şekillenir. Tedaviye başlamadan önce, tedavinin faydaları ve riskleri ve hangi ilaçların kullanılabileceği hakkında doktorunuzla etraflıca konuşmanız gerekir. Semptomlarınız artmasına ya da azalmasına bakarak, siz ve doktorunuz ilaç veya dozu değiştirmeniz gerektiğini farkedebilirsiniz.

Lupus tedavisinde sık kullanılan ilaçlar

Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ’ler): Naproksen sodyum (Aleve) ve ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri) gibi reçetesiz NSAİİ’ler, lupusla ilişkili ağrı, şişme ve ateş tedavisi için kullanılabilir. Daha güçlü NSAİİ’ler reçete ile kullanılabilir. NSAİİ’lerin yan etkileri arasında mide kanaması, böbrek sorunları ve kalp problemlerinde artış riski bulunmaktadır.
Antimalarial ilaçlar: Sıklıkla hidroksiklorokin (Plaquenil) gibi sıtma tedavisinde kullanılan ilaçlar bağışıklık sistemini etkiler ve lupus belirtilerini kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Yan etkiler arasında mide rahatsızlığı ve çok nadiren göz retinasında oluşabilecek sorunlar sayılabilir. Bu ilaçları alırken düzenli göz muayenesi yaptırın.

Nurofen (ibuprofen) nedir? Nasıl kullanılır? Yan etkileri nelerdir?

Kortikosteroidler: Prednizon ve diğer kortikosteroid türleri lupus iltihabına karşı kullanılabilir. Metilprednizolon (Medrol) gibi yüksek dozlarda steroidler, böbrek ve beyinle ilgili ciddi hastalıkları kontrol etmek için sıklıkla kullanılır. Yan etkileri kilo alımı, kolay morarma, kemik erimesi (osteoporoz), yüksek tansiyon, diyabet ve enfeksiyon riskinde artış sayılabilir. Yan etkiler yüksek doz ve uzun süreli tedavide artar.
İmmünosupresanlar: Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ciddi lupus vakalarında yardımcı olabilir. Azatioprin (Imuran, Azasan), mikofenolat mofetil (CellCept) ve metotreksat (Trexall) bu ilaçlara örnek olarak verilebilir. Potansiyel yan etkiler, enfeksiyon riski, karaciğer hasarı, doğurganlıkta azalma ve kanser riskinde artıştır.
Biyolojikler: Farklı tipte bir ilaç olan ve intravenöz olarak (damar yoluyla) uygulanan belimumab (Benlysta), bazı kişilerde lupus semptomlarını da azaltır. Bulantı, ishal ve enfeksiyon gibi yan etkiler görülebilir. Nadiren de olsa depresyonu tetikleyebilir.
Rituximab (Rituxan): Dirençli lupus vakalarında faydalı olabilir. Yan etkiler intravenöz infüzyona karşı alerjik reaksiyon ve enfeksiyondur.

Lupus hastalığı bitkisel tedavi

Zerdeçal

Kurkumin, zerdeçalda aktif bir maddedir ve lupus gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde etkilidir. Bunun için günlük beslenmede zerdeçal kullanabilirsiniz. Zerdeçallı süt de aynı şey için en iyi ilaçlardan biridir. Bir bardak süte bir çay kaşığı zerdeçal ekleyin ve ısıtın. Lezzet katmak için bal da ekleyebilirsiniz.

Ancak zerdeçal safra kesesi problemleri olan kişiler için uygun değildir. Bu nedenle lupus için zerdeçal kullanmadan önce doktorunuza danışın.

Zerdeçalın faydaları nelerdir? Zerdeçal çayı neye iyi gelir?

Zencefil

Zencefilin antienflamatuar ve antioksidan özellikleri eklemlerde ağrı ve şişliği azaltır. Zencefili diyetinize çeşitli şekillerde ilave edebilirsiniz. Zencefil çayı içebilir veya taze meyve ve sebzelere zencefil suyu ekleyebilirsiniz.

Zencefil neye iyi gelir? Nasıl tüketilmeli? Besin değeri ve faydaları

Elma sirkesi

Elma sirkesi, lupus hastalarının vücudunda oluşan hidroklorik asit eksikliğini tamamlamak için kullanılabilir. Elma sirkesi ayrıca detoksifikasyona yardımcı olur ve besin emilimini artırır. Bunun için bir bardak sıcak suya bir çay kaşığı elma sirkesi ekleyin. Bu karışıma yarım limonun suyunu sıkın ve yemeklerden 20 dakika önce günde 3 kez için.

Elma sirkesi neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Hindistancevizi yağı

Hindistan cevizi yağı, en sağlıklı yağ çeşitlerinden biridir. Bağışıklık sisteminin olumsuz tepkilerini vücudunuzda dengelemenize yardımcı olur. Bunun yanı sıra kolesterolü, kan şekerini kontrol etme ve sindirimi iyileştirme gibi birçok faydası vardır. Bunun için içeceklere hindistan cevizi yağı ekleyebilir ve yemek pişirirken kullanabilirsiniz.

Epsom tuzu

Yorgunluk lupusun sık görülen bir belirtisidir. Yorgunluğu azaltmak için, Epsom tuz banyosu denenebilir. Epsom tuzu vücutta magnezyum emilimini artırır ve toksinlerin uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Aynı zamanda inflamasyonu ve eklem ağrısını azaltmaya yardımcı olur. Banyo suyuna bir bardak Epsom tuzu ekleyip iyice karıştırın. Ardından bu suda 10 ila 20 dakika boyunca dinlenin. Ancak bu tedavi şeker hastaları ve böbrek hastaları için önerilmez.

Hindistan cevizi yağı neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Lupus hastalarına öneriler

Doktorunuzu düzenli olarak ziyaret edin: Sadece semptomlarınız kötüleştiğinde doktorunuzu görmek yerine düzenli muayeneye gitmek, doktorunuzun hastalığınızı daha rahat kontrol altına almasını sağlar. Ayrıca lupus komplikasyonlarının önlenmesinde yardımcı olabilecek stres kontrolü, diyet ve egzersiz gibi yaşam değişiklikleri konusunda da birlikte planlama yapabilirsiniz.
Güneş konusunda dikkatli olun: Ultraviyole ışınları lupus hastalığını tetikleyebileceği ve semptomları arttırabileceği için, güneşe çıkarken şapka, uzun kollu gömlek ve uzun pantolon gibi koruyucu kıyafetler giyin ve dışarı çıktığınız her seferde en az 55 güneş koruma faktörlü güneş kremi kullanın.
Düzenli egzersiz yapın: Egzersiz, kemiklerinizi güçlü tutmanıza, kalp krizi riskinizi azaltmanıza ve genel sağlığınızı akorumanıza yardımcı olabilir.
Sigara içmeyin: Sigara içmek kardiyovasküler hastalık riskinizi artırır ve lupusun kalbinizdeki ve kan damarlarındaki etkilerini daha da kötüleştirebilir.
Sağlıklı beslenin: Sağlıklı bir diyet için bol bol meyve, sebze ve tam tahıllı besinler tüketin. Bazen, özellikle yüksek tansiyon, böbrek hasarı veya gastrointestinal sorunlarınız varsa, diyet kısıtlamaları olabilir.
D vitamini ve kalsiyum takviyesine ihtiyacınız varsa doktorunuza danışın: Lupus hastalarının vitamin D takviyelerinden faydalanabileceğini gösteren bazı kanıtlar vardır. Günlük alınan 1,200 ila 1,500 miligram kalsiyum takviyesi, kemiklerinizi sağlıklı tutmanıza yardımcı olabilir. Bknz: >>> Lupus

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Systemic lupus erythematosus2- Lupus3- Systemic Lupus Erythematosus (Lupus)4- Lupus: An Overview of the Disease And Management Options

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle