Prof. Dr. Kutsal: Osteoporozun neden olduğu kemik kırılmalarından korunmak mümkün

Yazan Hatice Pala Kaya

16 Ekim 2023 | 1 Kasım 2023 | Kategori: Osteoporoz Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

0 Paylaşım

Osteoporoz nedeniyle oluşabilecek kırıkların sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çeken Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, bu kırıklardan korunmanın önemli olduğunu vurguladı. ‘20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü’ nedeniyle Medikal Akademi’ye değerlendirmelerde bulunan Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Kutsal, osteoporozun uzayan insan yaşamının bir bedeli olarak ortaya çıktığını, sadece sağlık açısından değil, sosyal, psikolojik ve ekonomik boyutları bulunduğunu kaydetti. Osteoporoz kırıklarından korunmanın öne çıkarıldığını belirten Prof. Dr. Kutsal, sağlık profesyonelleri ve politika yapıcılara bu konuda bilgi sağlamanın amaçlandığını anlattı.

Kemik kalitesini bozan hastalığın erken dönemde belirti vermeden sessizce ilerlediğini ve çok az hastada erken teşhis edilebildiğini hatırlatan Prof. Dr. Kutsal, sağlık ve sosyoekonomik açıdan büyük etkisi bulunan kırık riskine rağmen etkilerin yeterince ciddiye alınmadığını ve risk altındaki milyonlarca kişinin yeterli tedaviye ulaşamadığını bildirdi.

Osteoporotik kırıklar yaşlanan toplumlar için önemli bir sorun

Osteoporotik kırıklardan korunmanın önemine dikkat çeken Prof. Dr. Kutsal, “Sıklıkla ileri yaşlarda görülen osteoporoz ve osteoporotik kırıklar yaşlanan toplumlar için önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Önümüzdeki otuz yıl içinde, Dünya çapındaki yaşlı insan sayısının iki katından fazla artacağı ve 2050’de yaklaşık 1,6 milyar kişiye ulaşacağı ön görülmektedir. Yapılan tahminler küresel düzeyde 2050 yılında her altı kişiden birisinin yaşlı nüfusu oluşturacağını ortaya koymaktadır ki yaşlı nüfusun önemli sorunlarından birisi de osteoporoz ve osteoporotik kırıklar olacaktır.

Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal: Osteoporoza bağlı kırıklar hayati risklere yol açabilir!

Yaşlıların düşmelerden korunması osteoporotik kırıkların ve komplikasyonlarının önlenmesi açısından önemlidir. Bir toplum sağlığı sorunu olarak tanımlanan ve çoklu problemlere neden olan osteoporoz ile yaşamak sadece hastalarımızı değil yakınlarını da zorlayabilmekte ve yaşam kalitelerini etkilemektedir” değerlendirmesinde bulundu.

Risk düzeyi

Uluslararası Osteoporoz Vakfı verilerine göre; Dünya çapında, 50 yaş ve üstü her üç kadından biri ve beş erkekten birinin kalan yaşamlarında kırık yaşayacağının hesaplandığını ve dünya çapında kalça kırığı insidansının artmasının beklendiğini belirten Prof. Dr. Kutsal, hali hazırda Dünya genelinde yılda 8,9 milyon kişinin kemik kırılması yaşadığını ve hesaplamaların bu sayının 500 milyona kadar çıkabileceğini ortaya koyduğunu anlattı.

Hastalığın bireyler ve yakın çevresiyle birlikte sosyal etkisi yanında ekonomik yük getirdiğini de hatırlatan Prof. Dr. Kutsal, 2019-2034 arasında kırık sayısının yüzde 24,8 oranında artacağı tahminine işaret ederek, bunun Avrupa genelinde ilave 57 milyar Avro’ya yakın yük getireceğini vurguladı.

Bireylere tavsiyeler: Risk düzeyinizi kendiniz değerlendirebilirsiniz

Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, bireylerin kırık riskine yönelik kendilerinin değerlendirme yapabileceğini belirterek, risk ölçümü için kullanılacak anahtar soruları anlattı. Prof. Dr. Kutsal’a göre bu sorulara verilen her evet yanıtı, kırılganlık kırıkları için riskin arttığı anlamına geliyor ve birden fazla evet yanıtına sahip kişilerin ise osteoporoz taraması yapılması konusunu hekime danışması gerekiyor.

Prof. Dr. Gökçe Kutsal: Kalça kırıkları yaşlıların ölüm riskini artırıyor

Prof. Dr. Kutsal, yanıtlanacak soruları şöyle sıraladı:

50 veya daha ileri yaşlarda kırık geçirdiniz mi?
Ebeveynlerinizde osteoporoz veya osteoporotik kırık var mıydı?
Minyon yapılı ve zayıf mısınız?
Tip 2 diyabetiniz var mı?
Kemiğe zarar verebilecek ilaçlar alıyor musunuz (örn: astım için steroidler gibi)?
Bir kemiğinizi kırdınız mı veya boyunuzda belirgin kısalma oldu mu?
Sigara içiyor musunuz veya çok fazla alkol alıyor musunuz?

Düşme ve kırıkların önlenmesi için yapılabilecekler

Risk altındaki kişilerin kırıklardan korunmak için alabileceği önlemler neler? Düşmelerin çok yaygın olduğunu ve 65 yaş üstü bireylerin %30’unun yılda bir kez düştüğünü ve bunların %10-15’inin yaralanmayla sonuçlandığını kaydeden Prof. Dr. Kutsal, osteoporoz varsa bu düşmelerde kırılma riskinin yüksek olduğunu dile getirdi. Risk altındaki kişilerin korunmasında bakıcıların rolüne de işaret eden Prof. Dr. Kutsal, bakıcıların farkındalığının artırılması için bu konuda eğitim, bilgi verilmesi gerektiğini belirtti.

Prof. Dr. Kutsal, bireylerin kırılma riski ve buna karşı alınabilecek önlemler hakkında şu bilgileri verdi: Düşme riskini artıran durumlar: Düşme riskini artıran durumların başında demans (Alzheimer), inme, nörolojik hastalıklar, diyabet, tansiyon düşmesi, baş dönmesi, ayak sorunları, görmede azalma, adale gücünde azalma gelir. Kontrolsüz kullanılan anksiyete ilaçları, antidepresanlar, tansiyon ilaçları, uyku ilaçları veya çoklu ilaç kullanımı da düşmelere neden olabilir. Ayrıca ileri yaş, kişinin daha önce düşme öyküsünün olması, düşme korkusu, yardımcı cihaz kullanımı, uygunsuz ayakkabılar, güvenli olmayan çevre (örn: kıvrılmış kayan halılar) yaşlılarda düşmeye ve kırıklara neden olabilmektedir.

Yaşlanan nüfus nedeniyle osteoporoza bağlı gelişen kırıklar hızla artıyor

Düşmelerin ve osteoporotik kırıkların önlenmesi için 6 öneri:

Düşme için risk altındaysanız hekiminizle konuşunuz. Düşme öykünüz varsa, baş dönmesi oluyorsa, çoklu ilaç kullanıyorsanız hekiminize anlatmalı ve önlem alınmasını sağlamalısınız.
Düzenli egzersiz yapmalı, özellikle dengenizi geliştirmeli ve adale gücünüzü artırmalısınız.
Göz kontrollerinizi en az yılda bir kez yaptırmalı, uygun gözlük kullanmalısınız. Bifokal cam kullanıyorsanız merdivenlerde dikkatli olunuz, gözünüzün kamaşmasını önlemek için güneş gözlüğü kullanınız.
Çok yönlü ve özellikle proteinden zengin beslenmeye çalışınız ve öğün atlamayınız. Öğün atlamak halsizliğe, güçsüzlüğe neden olabilir. Çoğu insan için dengeli beslenme, ihtiyaç duyulan tüm besinleri sağlar. Bununla birlikte, diyetlerinden yeterince kalsiyum alamayan veya güneşe maruz kalmadığı için D vitamini alamayan kişilerin optimal kemik sağlığı için takviyelere ihtiyaçları olabilir. Sigara ve aşırı alkol alımı osteoporoz için risk faktörleridir. Ayrıca yoğun kafein tüketimi de osteoporoz riskini artırabilir. Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak önemlidir, düşük vücut ağırlığına sahip olmak önemli bir risk faktörüdür.
Rahat ve ayağınızı kavrayan ayakkabılar giyiniz. Kısa topuklu ve kaymayan tabanlı olanları tercih ediniz.
Zeminde kaymaya neden olabilecek eşyaları (kayan paspaslar, tekerlekli küçük oyuncaklar) kaldırınız, kabloları kenara toplayınız ve merdivenlerde trabzanları kullanınız.

Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Düşme ve kırılmalara karşı evde yapılması gereken değişiklikler:

Mobilyaları yürüyüş/geçiş yollarınızdan çıkarınız,
Yolunuzun üzerinde ayağınıza takılabilecek nesneleri kaldırınız,
Yükseltilmiş kapı eşiklerinin ve basamakların farkında olunuz,
Paspasların zemine sıkıca yapıştırıldığından emin olunuz, zemindeki gevşek halıları veya yükseltilmiş alanları onarınız,
Kaymayan zemin döşemesi ve kaymayan halılar/paspaslar kullanınız,
Küvete, duşa ve tuvalet duvarına tutunma barları taktırınız,
Kaygan, ıslak yüzeylere dikkat ediniz, zemine dökülen sıvıları hemen siliniz,
Düzenli olarak kullanılan mutfak eşyalarını ulaşılması kolay bir seviyede tutunuz, Evinizi, özellikle koridorları, merdivenleri ve dış yürüyüş yollarını iyi aydınlatınız,
Ekstra ışık anahtarları ekleyiniz veya hareket sensörleri tarafından tetiklenen ışıkları kullanınız,
Her zaman korkulukları tutununuz ve sağlam ve güvenli olduklarından emin olunuz.