Kronik ağrı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Yazan Fzt. Zülal Coşkun

24 Mayıs 2020 | 25 Mart 2023 | Kategori: Ağrı, Fizik Tedavi, Üye Yazıları Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

41 Paylaşım

Kronik ağrı, kişiden kişiye farklılık gösteren ve çoğu zaman kesin nedeni tam olarak saptanamayan, uzun süreli şiddetli ağrıdır. Akut ağrıların aksine doğrudan bir yaralanma veya fiziksel hasardan kaynaklanmaz. Genellikle beyindeki ağrı merkezlerinin tetiklenmesi ile gelişir. Tanı ve tedavisi normal ağrılara göre daha zordur. Belirtileri arasında yorgunluk, uykusuzluk, eklem ve kas ağrıları ile depresyon bulunur. Kronik ağrı tam olarak tedavi edilemese de başarıyla yönetilebilir. Ağrı kesici ilaçlar, cerrahi implantlar, fizik tedavi, akupunktur ya da psikoterapi gibi pek çok tedavi yöntemi ağrı yönetiminde hastaya yardımcı olabilir.

İçindekiler

Kronik ağrı nedir?

Kronik ağrı, üç aydan ya da normal iyileşme periyodundan daha uzun süren rahatsız edici ağrılı durumlardır. Kronik ağrı hastaları, vücutlarında gerçek bir yara veya hasar olmadığı halde beyindeki ağrı merkezleri bu hisleri tetiklediği için şiddetli ağrılar yaşarlar. Bu şiddetli ağrıların genellikle belirgin bir sebebi yoktur; sabit veya aralıklı olabilir. (1)

Ağrı kesici ilaçlar nasıl kullanılmalıdır? Türleri ve yan etkileri

Kronik ağrılar her insanı farklı şekillerde etkileyebilir. Diğer ağrı türlerine göre anlaşılması ve tanı konması daha zor olabilir. Yapılan araştırmalarda duygusal durum ve ağrı şiddeti arasında bir bağlantı olduğu gözlenmiştir. Hastanın üzgün, endişeli ya da stresli oluşu ağrıyı arttırabilir.

Kronik ağrı türleri

En yaygın kronik ağrı tiplerinden bazıları şunlardır:

Baş ağrısı
Ameliyat sonrası ağrı
Travma sonrası ağrı
Bel ağrısı
Kanser ağrısı
Artrit ağrısı
Nörojenik ağrı (sinir hasarının neden olduğu ağrı) (2)
Psikojenik ağrı (hastalık, yaralanma veya sinir hasarından kaynaklanmayan ağrı)

Kronik ağrı nedenleri

Kronik ağrı genellikle sırtta ya da kaslarda incinme gibi bir ilk yaralanmayla başlar. Eğer bu yaralanmalar sonucunda sinir hasarı geliştiyse ağrı daha yoğun ve uzun ömürlü hale gelerek kronikleşebilir ve altta yatan yaralanma tedavi edilse bile devam edebilir. (3)

Yaralanma kaynaklı olmayan kronik ağrının nedenini tespit etmek daha zordur. Bazen altta yatan neden, herhangi bir sağlık sorunu olabilir. Örneğin:

Kronik yorgunluk sendromu: Uzun süreli yorgunlukla kendini gösteren ağrılı bir hastalıktır.
Endometriozis: Uterusun (rahmin) astarı olan endometriumun, rahmin dışında büyümesi sonucu oluşan ağrılı bir hastalıktır.
Fibromiyalji: Kemiklerde ve kaslarda yaygın ağrı ile kendini gösteren bir tür yumuşak doku romatizmasıdır.
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit: Sindirim sisteminde kronik inflamasyona neden ağrılı hastalıklar (4)
İnterstisyel sistit: Mesane duvarı iltihabı sonucu oluşan kronik bir hastalıktır.
Temporomandibular eklem disfonksiyonu (TMJ): Çene ekleminin kitlenmesine veya çene kaslarında fonksiyon bozukluğuna neden olan bir durumdur.
Pelvik ağrı: Dış genital bölgede (vulvada) oluşan ve nedeni açıklanamayan ağrı

Fibromiyalji (ağrı hastalığı) nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavisi

Kronik ağrı risk faktörleri

Biyolojik risk faktörleri

Yaşlılık
Genetik
Irk (Araştırmalar Afro-Amerikalılar ve hispaniklerin kronik ağrı için daha büyük risk altında olduğunu göstermektedir) (5)
Obezite
Travmatik bir yaralanma hikayesi

Psikolojik risk faktörleri

Çocukluk çağı travması: Ebeveyn ihmali veya çocukken fiziksel veya cinsel istismar hikayesi
Duygudurum bozuklukları: Depresyon, anksiyete (kaygı) vb.

Yaşam tarzı risk faktörleri

Yüksek riskli ya da yorucu bir işte çalışmak
Kronik stres ya da travma sonrası stres bozukluğu
Sigara içmek

Anksiyete nedir? Kaygı neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Kronik ağrı belirtileri nelerdir?

Eklem Ağrısı
Kas Ağrıları
Yanma şeklinde hissedilen ağrı
Yorgunluk
Uyku problemleri
Depresyon, kaygı ve duygudurum sorunları
Öfke
Cinsel isteksizlik
Uyuşturucu ya da alkol bağımlılığı
Evlilik veya aile sorunları
İş kaybı
İntihar düşünceleri

Depresyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Bu belirtiler aynı zamanda kronik ağrının zaman içinde insan hayatında neden olabileceği fiziksel ve psikolojik semptomlardır. (6)

Kronik ağrı tedavisi

Tedavinin ana amacı ağrıyı azaltmak ve hareketliliği arttırmaktır. Kronik ağrı çok kişisel olduğundan tedavi de kişisel olmalıdır. Böylece doktorlar her kişiye özgü ağrı yönetimi planları oluştururlar.

Kronik ağrı ilaç tedavisi

Reçetesiz ağrı kesiciler: Asetaminofen (Tylenol) ve steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar – NSAİİ (aspirin, ibuprofen, naproksen vb.) NSAİİ ayrıca iltihabı ve şişliği azaltır. Ayrıca artrit ve kas ağrıları için topikal ağrı kesiciler de kullanılabilir.
Reçeteli ilaçlar: Daha ağır vakalarda opioidler (morfin, kodein, hidrokodon ve oksikodon), bazı antidepresanlar ve antikonvülzanlar reçete edilebilir. Antidepresanlar, beynin ağrıyı işleme şeklini etkileyerek bazı ağrı türlerini tedavi etmede çok etkili olabilirler. Ayrıca kronik ağrının neden olabileceği depresyon ve anksiyeteyi de kontrol altın almaya yardımcı olabilirler. (7)

Antidepresan nedir? Ne işe yarar? Yan etkileri ve depresyon tedavisi

Diğer medikal yöntemler

Cerrahi implantlar

Kronik ağrı oral ilaçlar ile azaltılamıyorsa cerrahi implant yöntemi yardımcı olabilir. Kronik ağrı için uygulanan iki implant yöntemi vardır:

İntratekal yöntem: Cildin altına küçük bir pompa yerleştirilir. Bu pompa aracılığıyla omuriliğe gerektiğinde doğrudan ilaç verebilir.
Omurilik stimülasyonu: Beyne gönderilen ağrı sinyallerini değiştirmek için elektrik kullanılır.
TENS (Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu)

Bu yöntemde cildin ağrıya yakın kısmına yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla düşük voltajlı elektrik akımı verilir. Elektrotlardan gelen elektrik, etkilenen bölgedeki sinirleri uyarır ve beyine giden ağrı sinyallerini tersine çevirir. (8)

Tetikleme noktası enjeksiyonları

Fibromiyalji, kronik pelvik ağrı ya da miyofasyal ağrı sendromu gibi hastalıklarda kasların içinde ağrıyı tetikleyen noktalar bulunur. Kas içine yapılan bazen steroid de içerebilen lokal anestezik enjeksiyonlar ağrıyı azaltabilir.

Psikoterapi

Kronik ağrı, öfke, üzüntü, umutsuzluk, mutsuzluk gibi duygularınızı tetikleyebilir, uykunuzu bozabilir, işinizi veya ilişkilerinizi olumsuz etkileyebilir ya da kişiliğinizi değiştirebilir. Ayrıca depresyon ve stres ağrının şiddetlenmesine neden olur. Psikoterapi, fizyolojik stresi azaltarak ağrınızı doğrudan tedavi ederken bir yandan da ağrıdan kaynaklanan birçok problemle nasıl başa çıkacağınızı öğrenmenize de yardımcı olabilir.

Stres nedir? Stresle nasıl başa çıkılır? Neden olduğu hastalıklar…

Kronik ağrı için alternatif terapiler

Alternatif terapiler hastanın ağrı kesici ilaçlara ihtiyacını ya da daha girişimsel prosedürlerin gerekliliğini azaltabilir.

Kronik ağrı için egzersiz ve fizik tedavi

Genellikle kronik ağrı hastaları, ağrıyı tetiklememek için aktiviteden kaçınır. Ancak bu zamanla hastanın yürüyüş ya da ev işi gibi gündelik aktiviteleri bile yaparken zorlanmasına neden olur. (9)

Egzersizin kronik ağrının tedavisinde önemli bir yeri vardır ve bu sorunu yaşayan insanların zamanla hayattan daha fazla zevk almasına ve günlük yaşamın temel aktivitelerine daha fazla katılmalarına yardımcı olmaktadır.

Tedavide aşağıdakiler de dahil olmak üzere birden fazla egzersiz biçiminin birleştirilmesi önerilmektedir:

Esneme egzersizleri: Esnekliği artırmak, sertleşmiş kasları gevşetmek ve hareket aralığını iyileştirmek için günde en az bir kez germe ve esneme egzersizi yapmak gerekir.
Güçlendirme egzersizleri: Kasların güçlenmesine yardımcı olmak için squat, duvar itme ya da dumble egzersizleri tercih edilebilir.
Kardiyovasküler egzersizler: Yürüyüş, yüzme veya bisiklete binme kalp sağlığı ve kan dolaşımı için faydalıdır. Haftada 3-5 gün 20-40 dakika orta şiddette yapılmalıdır.
Solunum egzersizleri: Tek başına veya diğer gevşeme yöntemleri ile birlikte uygulanan nefes farkındalığı ve iyi nefes egzersizleri ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
Pilates ve postural egzersizler: Pilates, düşük yoğunluklu olduğu için özellikle kronik boyun veya sırt ağrısı tedavisinde iyi bir seçenek olabilir.

Gevşeme

Gevşeme teknikleri genellikle kronik ağrı tedavi planının bir parçasıdır. Stresi ve kas gerginliğini azaltmaya yardımcı olurlar. Meditasyon, masaj ve yoga en yaygın kullanılan gevşeme teknikleridir. Yoga ayrıca kasları güçlendirmeye ve esnekliği arttırmaya da yardımcı olabilir.

Akupunktur ve akupresür

Geleneksel Çin tıbbına ait olan akupunktur ile vücudun kilit noktaları manipüle edilir. Böylece ağrı sinyallerinin beyne ulaşmasını engelleyen endorfin salgılanması artar ve ağrı hafifler.

Akupunktur nedir? Hangi hastalıklara iyi gelir? Tedavisi ve faydaları

Biofeedback

Biofeedback yönteminde hastanın vücuduna bağlanan elektrotlar ya da parmak sensörleri yardımıyla hastanın fizyolojik verileri (kas gerginliği, kalp atış hızı, beyin aktivitesi, vücut sıcaklığı vb.) bir bilgisayar ekranında görüntülenir. Hasta stres ya da ağrı altında değerlerinin değişimini gözleyebilir ve biofeedback terapisti rehberliğinde ağrıyı azaltma yöntemlerini yavaş yavaş keşfedebilir.

Kronik ağrısı olanlar için öneriler

Kronik ağrının tedavisi yoktur, ancak başarılı bir şekilde yönetilebilir. Özellikle stresi azaltmak ağrı seviyenizi de azaltacaktır. Bunun için:

Bedeninize iyi bakın: İyi beslenmek, yeterince uyumak ve düzenli egzersiz yapmak hem beden hem de ruh sağlığınız için vazgeçilmezdir.
Günlük aktivitelerinize devam edin: Sevdiğiniz etkinliklere katılmak ve arkadaşlarınızla sosyalleşmek ruh halinizi değiştirebilir. Ağrınız hareketlerinizi kısıtlasa da kendinizi sosyal yaşamdan soyutlamak moralinizi bozacak ve sizi ağrıya karşı daha savunmasız kılacaktır.
Destek isteyin: Ağrınız nedeniyle gündelik işlerde ya da sadece duygusal anlamda desteğe ihtiyaç duyabilirsiniz. Arkadaşlarınız, aileniz ve destek grupları zor zamanlarınızda size yardımcı olabilir.